“Dezenformasyon yasası, herkesi potansiyel fail haline getiriyor”

PEN Norveç Hukuk Danışmanı, ÇHD Genel Yönetim Kurulu Üyesi, Avukat Ceren Uysal, son dönemde gazetecilerle ilgili soruşturmalarda sıkça kullanılan “dezenformasyon yasası”nı bianet’e değerlendirdi.

“Bir haberi retweet ederek fail olabilirsiniz”

Uysal, yasanın içeriğinin etkilerine dair şu açıklamayı yaptı:

“Ekim 2022’de çıkartılan dezenformasyon yasası diye adlandırdığımız torba yasa ile Türk Ceza Kanunu’na ucube bir madde daha eklenmiş oldu. Ucube diyorum zira madde ceza hukuku prensipleri ile bütünsel olarak çelişecek düzeyde muğlak bir dille kaleme alınmış.

Bana kalırsa maddenin en problemli yanlarından biri, içeriğin üretilmesi ile yayılması arasında bir ayrım yapılmayarak herkesi ama herkesi potansiyel fail haline getirmesi. Sosyal medyada herhangi bir haberi retweet ettiğinizde bile bu suç tipinin potansiyel faili olabiliyorsunuz.”

Son 2 günde yaşananlar: Gazeteciler Tolga Şardan bu yasayla suçlandığı soruşturma kapsamında tutuklandı, Cengiz Erdinç ve Dinçer Gökçe gözaltına alındı. BirGün gazetesinden üç haberci hakkında aynı suçlamayla soruşturma başlatıldı. bianet Editörü Evrim Kepenek de aynı suçlama kapsamında hakkında açılan soruşturmada bugün ifade verdi.

“Hakim ve savcılara niyet okumaya alan açıyor”

Avukat Uysal, yasadaki geniş yorumlama alanının yol açacağı sorunları da şöyle anlattı:

“Bu suç tipi kişinin belirli bir saikle hareket etmesi gerektiğini ve fiilin kamu düzeni ve genel sağlığa tehdit oluşturmaya elverişli olması gerektiğini de ileri sürüyor.

Bu da çok ciddi bir soruna işaret ediyor. Zira suç tipi hakim ve savcılara iki önemli yorum alanı açıyor: Birincisi, ‘kişinin ürettiği ya da yaydığı bilgi ile ilgili kişinin niyetini okuma’, ikincisi ‘elverişliliği yorumlama’. Bu geniş yorum alanı, iktidarla uyumsuz her ifadenin cezalandırılabilmesine alan açıyor.”

“Yasa, Anayasa’ya açıkça aykırı”

Anayasa Mahkemesi, 8 Kasım’da yasanın içeriğine dair itirazları görüşecek. Ceren Uysal, “Bu maddenin Anayasa’nın 25 ila 28. maddelerinin tamamını ihlal ettiğinin tespit edilmemesi olağan şartlarda imkansız” diyerek şöyle devam etti:

“Olağan şartlar diyorum, zira Türkiye’de bugün mevcut yargı mekanizmasından her şeyi beklemek mümkün. Ancak AYM, 8 Kasım’da bu maddenin iptali yönünde bir karar vermezse, muhtemelen önümüzdeki 10 yılda AİHM’in vereceği ifade özgürlüğü ihlali kararlarının büyük çoğunluğu bu maddenin uygulamasından ileri gelecek.”

“İktidarın yeni bir gövde gösterisi”

Avukat Uysal, maddenin, ifade özgürlüğünü kısıtlayan diğer yasa maddeleri gibi “korku ve baskıyı derinleştirme amacı taşıdığını” düşünüyor:

“Bu düzenleme elbette Türkiye’de ifade ve basın özgürlüğü üzerindeki baskının düzeyini gözler önüne sermek açısından çarpıcı. Ancak ben diğer yönden de bakmayı önemsiyorum. Türk Ceza Kanunu esasında eleştirel ifadeyi türlü nedenlerle ve haksız yere kısıtlamaya yönelik maddelerle dolu. İktidarın yeni bir madde daha eklemekteki ısrarı sadece bir gövde gösterisi. Arka planda korku ve baskıyı derinleştirmediği koşulda mutlak olarak kaybedeceğini biliyor.”

"Dezenformasyon düzenlemesi ifade özgürlüğünün önüne döşenmiş tehlikeli bir mayın”

18 Ekim 2023

AYM, Tolga Şardan’ın tutuklanmasına neden olan 'sansür yasasını' görüşecek

2 Kasım 2023

(AS)