Beş Kapıya Altı İtiraz
Meslek örgütleri Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek’ten şehrin beş çıkışında yapımına başlanan “kent kapılarının” durdurması talebiyle imza kampanyası başlattı.
Mimarlar Derneği 1927, Türk Serbest Mimarlar Derneği, Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Koruma ve Restorasyon Uzmanları Derneği imza kampanyasında “kent kapıları” adı verilen tak örneklerine dair altı maddelik bir değerlendirme paylaştı.
Zafer taklarının işlevini yitirdiği, kentlerin otoyol girişlerine getirilen çözümler için kullanılan “kent kapısı” mecazının yanlış anlaşıldığının belirtildiği açıklamada “Türkiye’de kentlerin, yersiz ve zamansız dekorlarla bezenmesinden daha ciddi sorunları vardır” denildi.
“Zafer takları işlevini yitirdi”
İmza kampanyasında yer alan altı madde şöyle:
1. Antik Roma Uygarlığında muzaffer generalleri ve kayda değer olayları anmak için dikilen “zafer takları” günümüzde işlevini ve anlamını yitirmiştir. Ulusal bayramlarda veya şenliklerde kurulan geçici dekorlar dışında, örnekleri ancak ticari-turistik ve militer uygulamalarda gözlenebilen tak çeşitleri, ne gelişmiş bir kültürün ne de çağdaş demokratik toplumun ifadeleri olabilir. Vereceği mesaj ancak, otoriter bir rejimin zamandan ve mekandan kopuk sahne dekorlarıyla iştigali olmaktadır.
2. Ankara için önerilen, tarihi dönemlerden toparlama (teknik dille hibrit ve eklektik) dekorlar, fevkalade işlevsiz, sanatsız ve tasarımsız olmanın yanında, "üslupsuz" nesnelerdir.
Gökçek: Bence çok estetik |
|
Melih Gökçek dün akşam Cnntürk'te katıldığı Tarafsız Bölge programında kapılara ilişkin şöyle konuşmuştu: "Ankara'da giriş kapıları var. Ankara'da belli bazı temalar işlenmeli. Turizm gelişirse Ankara'da gelenleri gezdirebileceğimiz yerler olur. "Ankara'daki beş kapı bence çok estetik. Ben ağzımla kuş tutsam bunu beğenmeyecek olan bir 'Mimarlar Odası' var." |
Çünkü üslup, tanımı gereği olumlu anlam yüklü bir sözcüktür; olumsuzluk varsa üslup yoktur. (Üslup: Bir sanatçıya, çağa veya ülkeye özgü teknik, renk, biçimlendirme ve söyleyiş özelliği; sanatçının görüş, duyuş, anlayış ve anlatış biçimi–TDK). Söz konusu dekorlar ülkemizi, çağımızı veya herhangi bir asal kültürü temsil etmekten uzak olduğu gibi, bir sanatçının savunabileceği “eser” kapsamına da girmemektedir.
"Kent kapısı" mecazdır
3. Kimliği yok edilen kente yapıştırma unsurlarla, üstelik tarihte olanın da anlamını boşaltarak, kestirmeden kimlik imal etmeye girişenler için yan bilgi: 20. yüzyıl başına kadar ayakta olan üçüncü sur duvarının özellikleri hala belleğimizdeki yerini korumaktadır: Surun ünlü kapıları İstanbul Kapı, Sivas Kapı, İzmir Kapı ve Çankırı Kapı olup, Çankırı Kapı’nın ismi halen Çankırı Caddesi'nde yaşamakta (Roma ve Galat döneminde “Kengırı”) ve cadde, bugün adı Yıldırım Beyazıt Meydanı ile unutturulan Dışkapı’da sonlanmaktadır.
4. Günümüzde kentlerin otoyol girişlerine getirilen çağdaş tasarım çözümleri için “kent kapısı” mecazının kullanımı, yanlış anlaşılmış olmalıdır. Tavla oyunundaki kapı, devlet kapısı, gelir kapısı, masraf kapısı, bilgisayar portalı ve benzeri giriş/geçiş unsurları sahiden “kapı” şeklinde olmazlar. Bunlar birer soyutlamadır; somut hale geldiklerinde tebessümle karşılanırlar. Ankara halkını gülümsetebilmek için daha iyi yollar düşünülmelidir. Apayrı bir vaka olan “oyuncak saat kuleleri” ile birlikte 36 milyon lira ihale bedelinden söz edilen “yalancı tak-kapılar” yoluyla, ancak ihaleyi alanların yüzü gülebilir.
“Kentlerin daha ciddi sorunları var”
5. Kentin otoyol girişlerine yeni semboller ve yerine özgü işlevler kazandırabilecek mimar, tasarımcı ve sanatçılar, ülkemizde mevcuttur. Meşakkatli bir eğitim süreci sonunda edinilen ve yaşam boyu geliştirilip olgunlaştırılmayı zorunlu kılan ilgili mesleklerin mensupları, söz konusu dekorlarla rencide olmakta ve dünya pratiği karşısında dolaylı olarak küçük düşmektedirler. Saygın meslek kuruluşlarının, kent girişlerine kalıcı sahne dekorları inşa edilmesine sessiz kalma lüksü yoktur.
6. Yukardaki temel bilgiler dışında, vurgulanması gereken bir nokta daha vardır: Belediye başkanları, kendi dar beğenilerine göre savurganlık yapma özgürlüğüne sahip değildir. Türkiye’de kentlerin, yersiz ve zamansız dekorlarla bezenmesinden daha ciddi sorunları vardır. (BK)
* İmza kampanyası için tıklayın.