Askeri Yargı Maddesine Kimse Dokunamıyor

Emekli Askeri Hakim Ümit Kardaş Yargıtay 9. Ceza Dairesi'nin Şemdinli davasının askeri mahkemede görülmesi gerektiğine dair kararının ardından, Türkiye'deki "çift başlı yargının" yarattığı soruna işaret etti.

Kardaş davanın savcısı Ferhat Sarıkaya'nın meslekten ihracının yarattığı travmayla birlikte, sivil yargının askerleri yargılamak konusunda daha da çekingen hale gelişine dikkat çekti.

"Şemdinli'nin arkası getirilemedi. Bir savcı feda edildi. Dava askeri mahkemeye giderse, askeri mahkeme de sanıklar hakkında bir ceza verebilir. Ama bu Şemdinli'nin çözülmesi olmaz. Önemli olan arkasını getirmekti. Dosyada adı geçen askeri yetkililerin hiçbiri yargılanamadı."

Kardaş'a göre, sorunlardan biri askeri suç alanını iyice genişleten Anayasa'nın 145. maddesi. 1961 Anayasası'ndan '82 Anayasası'na aynen aktarılan bu maddeyi değiştirmeye kimsenin yeltenmediğini, bunu tartışmadığını söylüyor.

"Askerler, askeri suçlar yanında, sivil alandaki veya siyasi suçlar denebilecek suçlarda da bu madde 'sayesinde' askeri yargıda yargılanıyor. Askeri mahkemelerin varlık nedeni disiplindir. Ama bizde böyle değil."

Askeri mahkemeye geniş alan tanıyan Anayasa maddesi

Anayasa'nın "Askeri Yargı" başlıklı 145. maddesinin ilk paragrafı şöyle:

"Askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler, asker kişilerin; askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler."

Kardaş, Yargıtay'ın Şemdinli davasının askeri mahkemeye gönderilmesini savunan kararına zemin oluşturan bu paragrafı şöyle açıklıyor.

Askeri suçlar: "Ceza Yasası'ndaki birçok suç, Askeri Ceza Yasası'na da girmiş durumda. Bu askeri mahkemelerin varlık nedenine aykırı bir genişletme. Doğal yargıç ilkesine, adil yargılama hakkına aykırı. Özellikle üst düzey komutanlar, generaller için bir koruma alanı gibi de görülüyor."

Askeri mahalde işlenen suçlar: "Bu da sorunlu. Örneğin en son Genelkurmay bildirisi de bu kapsamda. Çünkü olayın geçtiği yer askeri mahal; yani Genelkurmay. Bu durumda, askeri yargı kapsamına giriyor. Askerin siyasete müdahalesi askeri yargı kapsamında oluyor."

Asker kişilerin asker kişiler arasında işlediği suçlar: "Örneğin bir teğmenin, şehir merkezinde bir üsteğmenle kavga etmesi bu kapsamda."

Askerlerin hizmet ve görevleriyle ilgili işledikleri suçlar: "Yargıtay kararında buna dayanıyor. Olayın sanık astsubayların görevleri sırasında gerçekleştiğini söylüyor."

"Darbe günlükleri askeri yargı kapsamında değil"

Kardaş, ilginç bir örnek olarak Nokta dergisinde yayınlanan generallerin darbe planları haberini anımsatıyor.

"Ankara'da Başsavcılık, dosyayı askeri yargıya gönderdi. Oysa, Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya, Meclis'i görev yapamaz hale getirmeye ilişkin suçlar Askeri Ceza Yasası'nda yok. Adı geçen generallerin de orduyla bağlantısı kalmamış. Sivil yargıda yargılanmaları gerekirdi." (TK)