AKP, HDP, HÜDA-PAR Adaylarıyla Diyarbakır'da

7 Haziran seçimleri öncesi bir grup gazeteciyle çıktığımız Güneydoğu Anadolu turunun Urfa ve Mardin’den sonraki son durağı Diyarbakır’dı.

Önce yerel gazetecilerle, sonra da seçim yarışında öne çıkan iki parti, AKP ve HDP'nin adayları ile ardından da HÜDA-PAR'lı bağımsız adayla görüştük.

Gazeteciler, burada AKP'nin muhalif kaldığını anlattı. Kentin genelinde HDP'nin etkisi en küçük dükkanların camlarına bile asılan "Bizler Meclis'e" afişlerine dek görülüyor. İki partinin yanında HÜDA-PAR'lı bağımsız adayı Zekeriya Yapıcıoğlu'nun ismi öne çıkıyor.

Gazeteciler, seçim döneminin gergin geçmediğini, partilerin provokasyona mahal vermeme yolunda duruş sergilediğini söylediler. Adaylarla görüşmelerimizde de bu yaklaşımı gördük.

AKP’nin dar alanda seçim çalışması yürüttüğünü, adayları çok fazla görmediklerini anlattılar. Bunun nedenleri arasında başbakan ve cumhurbaşkanının söylem ve politikalarının AKP’li adaylara propaganda yapma konusunda sıkıntı yaratması, özellikle cumhurbaşkanının ‘Kobanê düştü düşecek’ açıklaması, barış sürecinin geldiği nokta ve AKP seçim listesine işaret ettiler. Buna karşında HDP’nin ev ev gezerek insanlarla temasta olduğunu söylediler.

Genel havaya dair yerel gazetecilerin izlenimlerinden sonra AKP 3. Sıra adayı Seyyit Haşım Haşimi,  HDP 1. Sıra adayı İdris Baluken ve 4. Sıra adayı Feleknas Uca ve HÜDA-PAR'lı bağımsız aday Zekeriya Yapıcıoğlu ile görüştük.

Haşimi, Türkiye genelinde iktidar olmayı hedeflediklerini, IŞİD’le çatışmaların sürdüğü, cenazelerin geldiği, çözüm sürecinin zikzaklara rağmen devam etmesi nedeniyle belirsizlik olduğunu ve bu nedenle Diyarbakır’daki oy oranı için ancak seçime bir hafta kala tahminde bulunabileceklerini söyledi. Cizre belediye başkanlığı döneminde yaşadıkları şiddete değinerek barış vurgusu yaptı. AKP’nin seçimlerden daha güçlü çıkmasının barışı getireceğini söyledi.

Feleknas Uca, ülke genelinde hedeflerinin yüzde 15 olduğunu, Diyarbakır’da yüzde 75-78 oranında oy, genel oylarda büyük bir artış beklediklerini söyledi. Baluken,  kentte AKP’yi yüzde 20’nin altına düşürmeyi hedeflediklerini söyledi. Çözüm süreci için HDP’nin Meclis’te olmasının önemine değindiler.

Haşimi: HDP bürolarına bombalar çözüm sürecine yönelik

Haşimi ile seçim bürosunda buluştuk. Korumalarıyla geldi, bir süre sonra büroya hazırlanan sandalyelere seçmenler yerleşti. Konuşma süresince kitlede sessizlik hakimdi, görüşme sonunda alkışlar geldi.

Haşimi konuşmasına Mersin ve Adana’da HDP binalarına yapılan saldırılarla başladı. “Hayasızca, edepsizce” dediği saldırıları kınadı, bunların “çözüm sürecinin temeline konulan bomba olarak anılması gerektiğini” söyledi.

“Asıl soru bu bombaların neden atıldığıdır. ‘Bu meseleyi diyalogla çözmeyin, çatışın’ mesajından başka bir şey değil. Birileri Türkiye’nin sağduyusuna bomba attı. Siyasi partilerin kınama noktasında bir çizgide buluşması umut verici. Bu tavır, bundan sonraki provokasyonların boşa çıkarılması manasına gelir.”

“Erdoğan’ın güçlü liderliği süreci bu noktaya getirdi”

Haşimi, AKP’nin zor zamanda süreci başlattığını, şimdiye dek süreç için yaptıklarını anlatamadığını ifade etti.

Çözüm süreciyle ilgili “Erdoğan’ın güçlü liderliği” vurgusu yaptı, “Erdoğan’ın güçlü siyasi liderliği olmasaydı süreci bu noktaya getiremezdi” dedi, sürecin tamamlanması için AKP’nin seçimden güçlü çıkması gerektiğini söyledi.

Erdoğan’ın sürece dair açıklamalarının etkisiyle ilgili “Seçim sürecinde her kesimden sert demeçler çıkabilir, konjonktüreldir, takılmamak lazım” dedi.

“Geçmişte yapılanlar teminattır ve süreç devam edecek. Çözüm için geçmişte güvenlik gerekçesiyle adım atılmıyordu, aynı gerekçeyle bugün adımın atılması gerekiyor. Açıklamalar unutulacak, partiler birbirini ziyaret edecek. Kürt meselesinin çözümü siyasi kariyerlerden, partisel çıkarlardan daha önemli.  HDP barajı aşamasa da süreç yürüyecek.”

“Anayasayı değiştirecek güce kavuştuğunda AKP hükümeti bu sorunu topyekun çözer.”

Uca: Halk sürecin HDP olmadan devam etmeyeceğine inanıyor

HDP adaylarıyla seçim bürosunda akşam saatlerinde görüşebildik. Yoğun programları bizden sonra da devam etti.

AKP’nin ciddi bir düşüş içinde olduğunu, HDP’nin barajı aşması yönünde endişeleri olmadığını anlattılar.

Feleknas Uca, kadınların adayların yarsını oluşturduğunu hatırlatarak “Kadınlar açısından barajı aştık” dedi. HDP için sürpriz, yüksek bir sonuç beklediklerini anlatırken saha ziyaretlerindeki izlenimlerine değindi.

“Herkesle temas halindeyiz. İki mesaj öne çıkıyor; ‘Seçimler bizim için onur meselesi, herkes HDP’ye oy versin’ ve ‘Barış sürecinin devamı için AKP’nin yükselişini durdurmak ve HDP’nin Meclis’e girmesi gerekiyor’.

“İki mesajı da halk veriyor. Çözüm sürecinin HDP olmadan devam etmeyeceğine inanılıyor. Sadece Kürtlerin değil bölgeye dışarıdan gelen insanların da kanaati sürecin teminatı için HDP’nin barajı geçmesi yönünde.”

AKP’den ve diğer partilerden HDP’ye oy geçişleri beklediklerini anlatan Baluken de bunun ardında yatan maddeleri şöyle sıraladı:

“Kobanê düştü düşecek’ söyleminin getirdiği kırıma, çözüm sürecinde kalıcı barışın arifesine gelmişken Erdoğan’ın müdahalesi, HDP’nin barajı mutlaka aşması gerektiği üzerinden oluşan motivasyon.”

“Halkla çalışma yapıyoruz”

Uca, uzun yıllar Avrupa Parlamentosu’nda görev yapmış bir isim. HDP’nin Avrupa’da da ikinci sıradaki parti olduğunu söyledi. Buradaki çalışmaların farkını anlatırken halkla temas içinde olmaya dikkat çekti.

“Burada halkla çalışma yapıyorsunuz, Avrupa’da çalışma tarzı daha çok toplantılar, seminerle şeklinde. Oy oranları belli olduğu için oy toplama çalışması olmuyor. Burada ise halk desteklemezse seçilmezsin, halkın ihtiyaçlarını görmen ve ona göre hareket etmen gerekiyor. Demokrasi ve insan hakları konusunda değişim gerekli ve bunu da halkla yapacaksınız. Bölgedeki seçim çalışmalarından daha çok keyif alıyorum. Birebir insanlarla çalışıyorsun temas oluyor.”

“Meclis’te ilk kez Ezidi temsiliyeti olacak”

Feleknas Uca, HDP’nin üç Ezidi adayından biri. Seçildiği takdirde Meclis’e girecek ilk Ezidi vekillerden olacak.

“Ezidilik Türkiye’de kabul edilen bir inanç değil, nüfus cüzdanlarında din hanesi boş. Buradan yaşanan hoşgörüsüzlük Ezidileri Avrupa’ya göç etmek zorunda bıraktı. Eskiden on binlerce Ezidi yaşarken nüfus binin altına indi.

“Şengal’den sonra 31 bin Ezidi geldi, siyasi mülteci statüsü alamadılar. Devlet destek sağlamadı, belediyeler ve sivil toplum örgütleri yardımcı oldu, oluyor. Geriye dönüşlerle gelen nüfus 20 bine indi, bir kısmı da kamplarda.

“Seçilirsem Türkiye Cumhuriyeti tarihinde de ilk kez Ezidi aday Meclis’te temsil edilmiş olacak, bu Türkiye için de iyi.”

Baluken: AKP süreci sabote etme çabasında

Baluken, AKP hükümeti olduğu için sürecin başladığı tespitinin doğru olmadığını, daha öncesinde belli adımların atıldığını ve AKP’nin müzakere masasına kendi iradesiyle oturmadığını söyledi.

AKP’nin seçim dönemindeki politikasını milliyetçi oyları almak için yapılan rantsal hamleden çok stratejik bir karar olduğu yönünde kuşkuları olduğunu belirten Baluken, “AKP, çözüm sürecini sabote etme çabasında, seçim sonrası savaş hazırlığını gündemleştirmekle meşgul” dedi.

“Oslo ve İmralı sürecinde ortaya çıkan diyalog zeminini hiçleştiren anlatışta değiliz ama eleştirdiğimiz şey AKP’nin işi yokuşa sürüp eski inkar siyasetine yelken kırması.

“AKP mevcut diyalog ve müzakere aşamasına her türlü askeri ve siyasi operasyonu yaparak, katliamları devreye sokarak, geçmiş hükümetlerin yaptığı politikaları deneyip sonuç alamayarak geldi. Sonuç alamadığı dönemde Ortadoğu’da da Kürt halkının statüsüyle ilgili kendine alan açtığı süreç gerçekleşti.

“Hangi hükümet olsaydı, tasfiye politikalarından sonuç alınamadığı, Kürt halkının statüsünün kendini dayattığı için müzakere masasına oturmak zorunda kalırdı. AKP’nin masaya oturmasını halkımızın ve mücadelesinin başarısı olarak görüyorum. Kendi iradesiyle yapmış olsalardı ilk yıllarında yaparlardı.”

“HDP’nin Meclis’te olması süreci hızlandırır”

HDP’nin Meclis’te olmasının çözüm sürecinin yasal ayağını oluşturması açısından önemli olduğunu belirten Baluken, “HDP her halükarda çözüm sürecinin parçası olacak ama sürecin daha hızlı sonuca gitmesi için parlamentoda olması zorunlu” dedi.

HDP’nin barajı aşamaması durumuna ilişkin gerilim ve çatışma yaşanıp yaşanmayacağına ilişkin “Felaket senaryoları çizmeye gerek yok” diyen Baluken, “Demokratik siyaset yürütmeye, toplumsal muhalefeti ortaya koymaya devam ederiz” diye konuştu:

Hükümetin ve Erdoğan’ın hegemonya anlayışını dayattığını söyleyen Baluken, “Süreçte muhatabımızı belirleme lüksümüz yok ancak halk seçimlerde bunu belirleyebilir” dedi.

Yapıcıoğlu: Alışılmışın dışında muhalefet olacağız

Zekeriya Yapıcıoğlu ie HÜDA-PAR il binasında buluştuk. “Oylar seçmenindir, kimsenin oyu çantasında keklik değil diyen” dedi, AKP ve BDP’ye veren bazı insanların bu seçimlerde kendilerini destekleyeceğini söylediğini aktardı.

İktidara talip olmadıklarını, dokuz vekille Meclis’e girebileceklerini söyleyen Yapıcıoğlu “Bugüne dek alışılmışın dışında muhalefet olacağız” dedi.

“Bizimle siyasi rekabet içinde olan iktidar ve muhalefet partileri doğru dediğinde yanlarında olacak, bizim partimizde yanlış yapan olduğunda yanlış diyeceğiz. Öncelikli hedefimiz adaletin temsili. Kürt meselesinin adalet temelinde çözülmesi için çaba göstereceğiz. İslamı referans alan bir partiyiz, yapılan düzenlemelerin halkın değerleriyle uygun olması için de sesimizi yükselteceğiz.”

“Sorun Kürtlerden değil, devletin uygulamalarından kaynaklı”

6-8 Ekim olayları devletin planıydı” diyen Yapıcıoğlu, “Kürtlerin birbirini katletmesi Kürtlerin faydasına değil” diye konuştu.

“O plandaki maşalar HDP’nin yöneticileri ve onların sokağa saldıkları gençlerdi. Devlet ‘Bunlar HÜDA-PAR ve camiasına yönelsinler, taban sinsin, ben de birlikte yaşayamıyorlar diyeyim’ diye düşündü. Bunun oyun olduğunu söyledik. Hükümeti uyarıyoruz, böyle bir şey olursa hükümet de bunun altında kalır.”

Seçim sürecinde geçen seçime göre ciddi gerginlik olmadığını belirtti, bazı yerlerde anons araçlarının taşlanması, bayrakların indirilmesi gibi olaylar yaşandığını anlattı. Herhangi partiye çalışmaları sırasında herhangi yerden gelecek saldırıları kınadıklarını söyledi.

Çözüm sürecinin olması gerektiğini ancak mevcut sürecin sağlıklı olduğunu düşünmediklerini söyledi:

“Cumhurbaşkanının geldiği nokta ‘Kürt sorunu yoktur’ noktası. Bu sorun Osmanlı döneminden beri vardır. Sorun Kürtlerden değil, devletin uygulamalarından kaynaklanıyor. Mutlaka çözülmeli.

“İslam ümmetinin parçasıyız. Kürt ve Türklerin yüzde 90’ından fazlası Müslüman, bir kardeşlik hukuku var ama AKP, kardeşlik hukukunu eksik bıraktı. Bu coğrafyadaki tüm halklar kardeşiz ama kardeşlik hukukunun ihlal edildiğini düşünüyoruz. Bu ihlal sona ererse sorun çözülür.”

“Sürece taraf olarak isimlendiren ve Kürtlerin yanında olduğunu iddia edenler, Türkiyelileşme süreciyle Kürt sorununu geri plana itmiş görünüyor. Kürtlerin anayasal statüsünden ziyade LGBTİ bireylerin anayasal haklarını öncelemeleri ve seçim beyannamesine koymaları ciddi handikap. HDP’nin Türkiyelileşmesine itirazımın yok, Kürt meselesini diğer meselelerin arkasında tali mesele olarak görmekten ve Kürtlerin tek temsilcisi olma iddiasından vazgeçmeleri gerekir.”

“Diyanet özerk olmalı”

Diyanet tartışmalarına diyanetin özerkleştirilmesi gerektiği şeklinde yanıt verdi.

“Diyanetin yaptığı şey cami görevlilerinin maaşını vermek, bunda da ‘maaşlarını verelim kontrol dışına çıkmasın’ düşüncesinde. Diğer inançların da kendi yöneticilerini seçme hakları var. Yapıları özerk olmalı, devlet hiçbirine karışmamalı.

Erdoğan’ın Kürtçe Kuran’la alanlara çıkmasıyla ilgili “doğru olduğunu düşünmüyoruz” dedi.(BK)

* Bu gezi P24 koordinatörlüğünde gerçekleşti.

* Hatip Dicle'nin mazbatası YSK tarafından verilmediği için, bir vekillik AKP'ye geçti.