2020'de Dünya'nın yaşadıkları: Koronavirüs tek değildi

*Fotoğraflar: AA. 

2020 şüphesiz içinde yaşayan tüm kuşakların hatırlayacağı bir yıl oldu. 2020 denilince aklımıza ilk gelen şüphesiz koronavirüs kelimesi olacak. Ancak o başlı başına bir mevzu olduğundan onunla ilgili almanak için buraya tıklayın. 

Şimdi koronavirüs hariç her şeye geçelim... 

OCAK

ABD Kasım Süleymani'yi öldürdü

Pentagon, ABD Başkanı Donald Trump'ın talimatı ile İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin öldürüldüğünü açıkladı.

Bağdat'a düzenlenen füze saldırısı sonucu gerçekleşen ölüm İran-ABD arasındaki pekçok sorunu da tetikleyecekti. 

Kraliyet ünvanından vazgeçtiler

8 Ocak'ta Sussex Dükü Prens Harry ve eşi Düşes Meghan Markle, Kraliyet ailesinin "üst düzey" üyeliğini bırakacaklarını açıkladı.

Çiftin açıklama yapmadan önce Kraliçe 2. Elizabeth'e ya da diğer aile üyelerine danışmadığı, Buckingham Sarayı'nın bu tutum ve açıklama karşısında "hayal kırıklığına uğradığı ve incindiği" öne sürüldü.

İran'da düşen Ukrayna uçağı krizi

İran'da Ukrayna Havayollarına ait Boeing 737 tipi yolcu uçağı kalkışından kısa süre sonra teknik nedenlerle düşmesi sonucu uçakta bulunan 176 kişinin tamamı hayatını kaybetti.

İran'ın ABD üslerini vurduğu aynı gün Ukrayna yolcu uçağını düşürmesi, kazayı önce reddedip sonra kabullenmesi uluslararası tartışmaları artırdı.

Potalar Kobe Bryant'ı kaybetti

26 Ocak'ta Kaliforniya'da bindiği helikopterin Calabasas şehri yakınlarında yaptığı kaza sonucunda Bryant, 13 yaşındaki kızı Gianna Maria Onore ve yedi kişiyle birlikte hayatını kaybetti.

1999 yılından itibaren her yıl All NBA takımına seçilmişti. 11 kez all-star kadrosuna yer aldı. Çoğu zaman spor yazarları onu Michael Jordan'la karşılaştırmışlardı.

Ve Birleşik Krallık AB'den ayrıldı

İngiltere, 1973'te katıldığı Avrupa Birliği'nden (AB) 31 Ocak akşamı yerel saatle 23.00'te (TSİ 02.00) ayrıldı.

"Brexit günü" kapsamında hem devlet kurumları hem de özel kuruluşlar çeşitli kutlamalar yapıldı.Ancak "anlaşmalı", "anlaşmasız" ayrılık tartışmaları 2021'e girerken hala netleşmedi.

ŞUBAT

Pelosi, Trump'ın konuşma metnini yırttı

5 Şubat'ta ABD Başkanı Donald Trump konuşması için kürsüye gelirken Temsilciler Meclisi'nin Demokrat Partili Başkanı Nancy Pelosi'nin elini uzatması üzerine elini sıkmadı.

Pelosi ise, Trump'ın konuşmasının ardından, ABD Başkanı'nın konuşma metninin yazılı olduğu kağıtları kürsüde yırttı.

6 Şubat'ta Trump Trump, Senato'daki azil oylamasında "görevini kötüye kullanmak" ve "Kongre'nin işleyişini engellemek" suçlamalarından aklandı.

New Hampshire'de kazanan Sanders oldu

Kasım 2020 Başkanlık seçimleri için adayını belirlemek isteyen Demokratlar dün New Hampshire ön seçimleri için oy kullandı. Seçimin galibi sosyalist politikacı Bernie Sanders oldu.

Sanders, 8 Nisan'da adaylıktan çekilecek ve seçmenlerini Trump'a karşı şu an seçilmiş başkan olan Joe Biden'a yönlendirecekti. 

Suriye, Ermeni soykırımını tanıdı

Suriye Parlamentosu Sekreteri Rami Saleh, Suriye Parlamentosu'nda bugün yapılacak oylamada Ermeni Soykırımı'nın kınanması konusunda karar verileceğini açıkladı.

Parlamento, soykırımın tanınması yönünde oy birliğiyle karar verdi.

Almanya'da radikal sağ saldırısı

Almanya'nın Hanau kentinde 19 Şubat gecesi yerel saatle 22:00 civarında iki nargile bara düzenlenen silahlı saldırıda 9 kişi hayatını kaybetti.

Saldırı şüphelisi ise olayın ardından annesi ile birlikte ikamet ettikleri evde ölü bulundu. Saldırıda ölenlerin 5'inin Türkiye vatandaşıydı. Bild'in haberine göre ölenlerin çoğu Kürt.

MART

Süper Salı'da sürpriz sonuç

ABD seçimlerinde Demokrat Parti adayının belirlenmesi için kritik önemdeki Süper Salı gününün (4 Mart) en çok eyalet kazananı eski Başkan Yardımcısı Biden oldu. Sanders ise kilit eyalette birinci çıktı.

Efsane direnişçiyi kaybettik 

Bir efsaneyi, anti-faşist Avrupa direnişinin en önemli isimlerinden Manolis Glezos'u kaybettik.

SYRIZA lideri Aleksi Çipraz, Glezos'u kaybetmenin derin üzüntüsüyle, "Kendini halka adamayı bilen örnek bir savaşçı olarak sonsuza kadar yaşayacak" dedi.

NİSAN

Astana görüşmeleri telekonferansla yapıldı

"Suriye'de çatışmaların azaltılması amacıyla" başlatılan Astana Süreci'nin garantörleri Türkiye, İran ve Rusya Federasyonu'nun Dışişleri Bakanları arasındaki toplantıların yedincisi, 22 Nisan'da telekonferans yoluyla gerçekleştirildi.

Toplantıda taraflar, 5 Mart 2020 tarihli İdlip Gerginliği Azaltma Bölgesi'ndeki Durumun İstikrarlaştırılmasına İlişkin Muhtıraya Ek Protokol sayesinde bölgede gerginliğin azaltılmasından duydukları memnuniyeti söylediler.

Rohingya mültecilerinin 400'ü kurtarıldı

18 Nisan'da denizde kaybolan yaklaşık 400 Rohingya mülteci kurtarıldı. Grup yaklaşık iki ay önce Bangladeş'ten ayrılmıştı. Grup Malezya'ya ulaştı, ancak sınırda geri dönmek zorunda kaldı. Kurtarma ekipleri yolculuk sırasında en az 32 kişinin öldüğünü doğruladı. 

MAYIS

Pulitzer ödülleri sahiplerini buldu

Dünyanın "en prestijli" gazetecilik ödülleri arasında gösterilen Pulitzer'in 2020'nin kazananları arasında reformlara ve soruşturmalara yol açan haberler öne çıktı.

• Araştırmacı Gazetecilik (Investigative Reporting) kategorisi: Brian M. Rosenthal (The New York Times gazetesi). New York'taki taksi endüstrisi çarkını anlattığı haberde, kredi oranları ve taksi şoförlerinin mağduriyeti yansıtılmıştı.

İlerici Enternasyonal kuruldu

İlerici Enternasyonal, 11 Mayıs'ta dünyanın ilerici güçlerini birleştirme, örgütleme ve harekete geçirme misyonuyla yola çıktı.

Eylül'de Reykjavik'de toplanacak İlerici Enternasyonal'in kuruluş zirvesinde 31 ülkeden 50'yi aşkın danışmanı arasında Noam Chomsky, Yanis Varufakis, İzlanda Başbakanı Katrín Jakobsdóttir ile Türkiye'den Ertuğrul Kürkçü ve Ece Temelkuran da var. 

Varufakis bianet'e ayrıntıları anlattı. 

Pakistan'da yolcu uçağı düştü

Pakistan'ın Lahor kentinden Karaçi'ye giden Pakistan Uluslararası Havayolları (PIA) uçağının Karaçi'nin Model bölgesinin yakınlarına düştü.

Pakistan Uluslararası Havayolları (PIA) sözcüsü, kazayla ilgili yaptığı açıklamada uçakta 91 yolcunun ve 7 mürettabatın bulunduğunu belirtti. Uçakta bulunanların hepsi hayatını kaybetti. 

8 dakika 46 saniye nefes alamadık

Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) Minnesota eyaletinde polis, gözaltına almaya çalıştığı George Floyd isimli Afro Amerikalı'nın boğazına diziyle tam 8 dakika 46 saniye bastırdı. 

Floyd'un "Nefes alamıyorum" sözleri yıl boyunca ülke çapında tepkilere neden oldu. Tepkiler seçim sonuçlarına da yansıyacaktı.

HAZİRAN

Doğu Akdeniz'de sular ısınıyordu 

Türkiye Oruç Reis gemisi için Rodos ve Meis etrafında sismik araştırma yapmak için NAVTEX ilan etti.

Yunanistan'dan sert tepkiler gelirken, Fransa Akdeniz'deki varlığını güçlendirmeye başladı.

Devreye Almanya Şansölyesi Angela Merkel girdi. Sıkı bir diplomasi yürüten Merkel'in girişimleri sonrası Türkiye, Oruç Reis'in faaliyetlerini askıya aldı. Gerisi yıl boyu süren yeni ilanlar, açıklamalarla sürdü. 

Yemen: Her aşaması öldürücü yol

New York Times gazetesinden Vivian Yee ve Tiksa Negeri'nin koronavirüs salgını sırasında insanı koşulları zaten çizginin çok altında olan Yemenli mültecilerin hikayesini yaptı. 

"Yemen milisleri sabah saatlerinde Al Ghar yerleşkesine gittiler ve silahlarını başkalarının savaşının ortasında kalan Etiyopyalı göçmenlere doğrultarak konuştular: Koronavirüsünüzü alın ve ülkeyi terk edin ya da ölümle yüzleşin."

Çin: Uygurlara zorla doğum kontrolü

Associated Press haber ajansı, Çin'de kamplarda kalan Uygurlarla yaptığı röportajlarda yönetimin kadınları doğum kontrol yöntemlerine zorladığını aktardı.

TEMMUZ 

Almanya'nın AB dönem başkanlığı başladı

Almanya, Avrupa Birliği (AB) Konseyi dönem başkanlığına "Birlikte Avrupa'yı yeniden güçlendirmek" sloganıyla başladı.

Berlin hükümetinin resmi programında, Avrupa'nın Covid-19 krizinden güçlü bir şekilde çıkması için tüm güçle çalışılacağı belirtildi.

Papa: Ayasofya'yı düşünüp kederleniyorum

UNESCO yetkilileri Ayasofya kararının 1972 Dünya Mirası Konvansiyon kurallarına aykırı olabileceğini söylerken, Avrupa Birliği de UNESCO'da "derin bir üzüntü duyduklarını" belirtti.

Pazar ayininde Ayasofya konusunu açan ve bir süre sessiz kalan Papa Francis, "Deniz düşüncelerimizi uzağa götürüyor, İstanbul'a..." dedi ve ekledi: "Ayasofya'yı düşünüyorum ve çok kederleniyorum."

Rusya'da Putin'e 83 yaşına kadar vize

Rusya'da koronavirüs salgını sebebiyle bir haftaya yayılan referandum sonrası Putin, 83 yaşına kadar koltuğunda oturma imkanı kazandı. ABD ve AB'den ise seçim yöntemi ve anayasa değişikliğine tepki geldi.

Referandumda oy kullanan seçmenlerin yüzde 78'i, anayasal değişiklikler için ''evet,'' yüzde 21'i ise ''hayır'' oyu kullandı.

AĞUSTOS

Beyrut patlaması: Hiroşima gibiydi

Lübnan'ın başkenti Beyrut'in liman bölgesinde 4 Ağustos'ta meydana gelen şiddetli patlamada 2 bin 750 ton amonyum nitratın patladı. 204 kişi hayatını kaybetti. En az 15 bin kişi yaralandı.

Patlamayı Hiroşima ve Nagazaki patlamalarına benzeten Beyrut Valisi Mervan Abbud, 300 bin kişinin evsiz kaldığını, zararın 3 milyar dolar civarında olduğunu duyurdu.

Navalny zehirlendi: Putin şüphesi 

Rusyalı muhalif isim Alexei Navalny 20 Ağustos'ta Moskova'ya gitmek üzere Tomsk şehrinden uçağa binmiş uçuş esnasında kötüleştiği için uçak Omsk şehrine acil iniş yaptı.

Sibirya'da zehirlenme şüphesiyle hastaneye kaldırılan Navalny yoğun bakıma alındı, daha sonra tedavi olmak üzere 22 Ağustos'ta Almanya'ya götürülüldü.

Zehirleyen maddenin Rusya yapımı Noviçok sinir gazı olduğu açıklandı.

Navalny ekibi kendisini Rusya istihbaratı ve dolayısıyla Putin'in işin içinde olduğunu iddia etti. 

EYLÜL

Belarus'ta protestolar: Maskeli gözaltılar

Belarus'ta Ağustos ayında yapılan seçim sonrası başlayan protestolar sırasında hala ülkede olan sayılı muhalif figürden Maria Kolesnikova, 6 Eylül'de "maskeli adamlarca gözaltına alınarak götürüldü."

Belarus'lu yetkililerin onu sınırı geçmeye zorlamaya çalışırken pasaportunu yırttıktan sonra gözaltına alındığı ortaya çıktı.

24 Eylül'de Belarus'u kasıp kavuran kitlesel protestolar arasında Alexander Lukashenko habersiz bir törenle yemin etti. 

2020 savaşı da yaşadı: Karabağ

Azerbaycan ve Ermenistan arasında 27 Eylül'de başlayan çatışmalar -uluslararası basın çoğu kez savaş olarak aktardı- 21. yüzyıl tarihine geçecek kadar büyüdü.

İki taraf da topraklarda hakkı olduğunu savunurken, çatışmalar 10 Kasım'da Rusya'nın girişimiyle "kalıcı" olarak durdu. En azından hedeflenen buydu. Ancak ateşkes Aralık ayında bozulacaktı.

Yer yer çatışmalar sürerken, en az 6 bin kişi hayatını kaybetti. 

EKİM 

İbrahim Anlaşması: Sudan, İsrail vs... 

ABD Başkanı Trump, Sudan ve İsrail'in ilişkileri normalleştirme konusunda anlaştıklarını açıkladı.

Anlaşma, iki ülke arasındaki çalkantılı ilişkileri sona erdirmek için tasarlandı. İki ülke, daha önce tartışılan alanlarda işbirliğini görüşmek üzere yakında bir araya gelmeyi kararlaştırdı. "İbrahim Anlaşması" denilen anlaşma Türkiye dahil birçok ülkenin tepkisini çekti.

Polonya: Kadınlar sokakları bırakmadı

Polonya Anayasa Mahkemesi 22 Ekim'de kürtaj hakkını önemli ölçüde kısıtladı. Bu yeni karar, zaten yasadışı olan kürtaj için tanınan yasal ayrıcalıklardan biri olan "kusurlu fetüs" maddesini iptal etti.

Polonya'daki hak savunucuları kürtaj hakkı için sokaklardaydı.

Polonya'da iki haftaya yakın süredir devam eden kürtaj hakkı mücadelesi sonucu Polonya hükümeti Anayasa Mahkemesi'nin kürtajı kısıtlayan kararında geri adım atarak yasanın yayınlanmasını ve yürürlüğe geçmesini erteledi.

Tayland: Açlık oyunları selamı

14 Ekim'de Tayland, protestolara sahne oldu ve birçok protestocu, Açlık Oyunları üçlemesinin üç parmak selamını kaldırdı. Protestocuların çoğu da haklarını vurgulamak için sokaktaydı. 

Anayasal reformlar ve Başbakan Prayut Çan-oça'nın istifası talebiyle Kasım ayında tekrar sokaklara dökülen halkın isyanı sürüyor.

KASIM 

Dünya günlerce uyumadı: Bitmeyen seçim 

"Bu kadar bekleyiş çok fazla" bu 3 Kasım sonrası Amerika Birleşik Devletleri halklarının ortak isyan cümlesi haline geldi. 

Ya da İngiltereli politika muhabiri Ian Dunt'ın Twitter'da dediği gibi: 'Dünyada Amerika seçim sonuçlarını izlemeye yetecek kadar içki yok."

7 Kasım'da, yani dört gün sonra çeşitli haber kaynakları delege farkıyla Biden'in başkanlığını duyurdu. Sonuçlar ayrıca Başkan Yardımcısı olarak seçilen Kamala Harris'i ilk kadın Başkan Yardımcısı ve aynı zamanda bu konumdaki ilk Afrika ve Asyalı yaptı.

Başından beri seçimi kazandığını iddia eden Trump, Aralık sonu itibariyle iddiasını sürdürüyor. Ancak çeşitli eyaletlerde açılan davaların yanı sıra ABD Yüksek Mahkemesi de seçimleri tekrarlama ya da oyları tekrar sayma talebini reddetti. 

Biden, 20 Ocak'ta göreve başlayacak. 

"20. yüzyılın futbolcusu" öldü 

Dünyanın gelmiş geçmiş en iyi futbolcularından kabul edilen Diego Maradona, ilk belirlemelere göre kalp ve akciğer sorunları nedeniyle 60 yaşında hayatını kaybetti.

1986 Dünya Kupası'nda çeyrek finalde İngiltere'ye tarihe geçen iki gol atarak 2-1'lik galibiyeti sağlamıştı. Bu onu efsaneleştirdi. İlk golü eliyle attı ve ceza almadı, o gole "Tanrı'nın eli" dedi.

ARALIK 

Venezuela: Maduro yine başkan 

7 Aralık'ta yapılan seçimlerdemevcut Devlet Başkanı Nicolás Maduro Moros ve müttefiklerinden oluşan koalisyonun oy oranı % 67,6.

Uluslararası basına göre bu başarı Maduro'nun artık ülkenin siyasi kurumları üzerinde tam kontrole sahip olduğu anlamına geliyor.

ABD'de marijuana suç olmaktan çıkıyor

4 Aralık'ta ABD Temsilciler Meclisi, esrarı federal düzeyde suç olmaktan çıkaran federal bir kenevir yasasını kabul etti. Yasa haline gelmek için, tasarının Cumhuriyetçi Senato'dan geçmesi gerekiyor. 

Putin: İstesek öldürmüştük

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 17 Aralık'ta yaptığı bu seneki yıl sonu basın toplantısına koronavirüs pandemisi nedeniyle video-konferans yöntemiyle katıldı.

 CNN International'ın haberine göre Rusya lideri, muhalifi Alexey Navalny'nin kendi emriyle zehirlendiği yönündeki iddiaları ise şöyle yanıtladı:

"ABD özel servislerinin desteğini hissetmek eğlenceli. Ama Rusya istihbaratı onu öldürmek isteseydi o iş bitmişti."

(PT)