100 yıl öncenin kadınlar ve çocuklarından haberler

Toplumsal Tarih dergisinin Haziran 2022 342. sayısının dosyası Ukrayna ve Rusya. Dergide 13 şöyleşi ve yazı yer alıyor.

Yazılar, söyleşiler, yazarlar  

Osmanlı Basınında Yüz Yıl Önce Bu Ay (Emel Seyhan), Ukrayna ve Rusya: Tarih Üzerinden Savaş (Özhan Kapıcı), Ukrayna Milli Kimliğinin Oluşumu Sürecine Bir Bakış (Hüseyin Oylupınar), XIX. Yüzyılda Rusya İmparatorluğu nda Millet Sistemi ve Ukraynalı Kimliği (Mustafa Tanrıverdi), Vladimir V. Putin'in Tarih Anlayışı: Moskova'dan Kiev'e Uzun ince Yollar (Tibet Abak), Moskof ve Rus'a İki Farklı Bakış: Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Türkiye'nin Rusya'yı Keşfi (Özhan Kapıcı), Uluslararası Kadınlar Birliği'nin 1935 Kongresi'nde Türk Kadın Birliği'nin Asli Delegeleri (Aslı Davaz), Türkiye'de Rusya ve Ukrayna Tarihi Çalışmalarının Güncel Bir Eleştirisi (Serkan Keçeci), Rusya'nın Tehlikedeki Dilleri (Mikail Cengiz), 1. Harp Sonlarında Kiev: Müfide Ferit hanım'ın K,ev İzlenimleri ve Eşi Kiev Başkonsosolu Ferit Beyin Raporu (Ali Bilgin), Selim Ahmetoğlu ile Söyleşi: Tabzon ve II. Meşrutiyet (Doğan Çetinkaya), Galileo'dan sonra Newton'dan Önce (Hugh Aldersey-Williams, Bilim İletişiminin Toplumsal Tarihi: Newtonculuğun Meşrulaştırılması Örneği (Derya Gürses Tarbuck)

"Osmanlı Basınından 100 yıl Önce Bu Ay" bölümünden Mili Ordudaki kadın Kahramanlar, Kadınlarımız nasıl çalışıyor, Zevce Katili Avukat ile Çocukların Nümayişi haberlerini paylaşıyoruz.  

Milli Ordudaki Kadın Kahramanlar

Milli ordumuzdaki kadın kahramanlardan fırsat düştükçe bahsetmiştik. Bu gün de son muharebelerde büyük yararlılığı görülmüş olan Erzurumlu Fatma Seher Hanım hakkında Yeni Gün refikimizin verdiği malumatı iktibas ediyoruz.

Son günlerde Ankara sokaklarında, belinde fişekliği, elinde kamçısı, ayağında çizmeleriyle biraz cılız, kısaca boylu bir harp adamı görmüşünüzdür. Bunu aşağı yukarı bütün Ankara tanıyor, bilenler, bilmeyenlere anlatıyorlar. Fatma Seher Hanım. İzmit’te takım kumandanı. Biz, Anadolu halk cidalinde, kendine şerefli hisseler ayıran bu Türk anasıyla görüştük. Henüz dilinde söz söylerken, Erzurum’un havası esiyor. Maceralarını, eserini ya çok kıskanan, yahut da arkada bıraktıklarına bir daha gözünü döndürmeyen bir sanatkâr gibi gizlemek istiyor.

İzmit Karargâh Kumandanı Fatma Seher Hanım kırk beş yaşındadır. Erzurumlu Yusuf Ağanın kerimesi ve Sarıkamış’a şehit düşen Binbaşı merhum Suat Derviş Bey’in zevcesidir. Fatma Hanıma ne zamandan beri faaliyette bulunduğunu sorduk. Kendisine has şive ile cevap verdi:

- Efendim Harb-i Umumide zevcim ile beraber çalıştım. Edirne’de Yanık Kışlada bulundum. Mütarekeden sonra zevcimin vefatı üzerine Erzurum’a döndüm. Adana cephesi çıktı oraya koştum. Oradan Dinar, Afyonkarahisar, Nazilli, Saray Köy ve Tire’de bir asker gibi çalıştım. Sonra Kocaeli'ne geçtim, İznik cephesinde çalıştım.

-Yaralanıp yaralanmadığını sorduk, güldü. Hiçbir şey söylemek istemedi ve elindeki evrakı uzattı. Büyük, küçük birçok tanınmış kumandanların imzasını taşıyan bu kâğıtta 29 Ağustos’ta İznik civarında düşmanın yaptığı bir taarruza mukabil taarruzda Seher Hanım’ın fedakarlıkları zikrediliyor. Fatma Hanım düşmanın topçu ateşine rağmen efradı ileri sürmüş ve düşmanı muzafferce kovmuştur. İkinci vesikada yine İznik mıntıkasında Yunan taarruzu vuku buluyor. Fatma Hanım burada mukabil taarruzun kavi bir mesnedi oluyor. Bu 7 Eylül muharebesinde sağ memesinden yaralanıyor. Fakat bir aslan gibi sürüsünü bırakmadan koşuyor, ilerliyor ve düşmanı kaçırıyor. Kendisine fena yaralanmışsın dediğimiz zaman güldü:

- Kaç tane! Ne söyleyeyim... İyi oldu. Hepsi geçer. Yalnız göğsümde bir şarapnel parçası var, biraz ıstırap veriyor. Alnında, kollarında bomba, süngü yaralarının yerleri henüz kaybolmamıştır. Yara yerlerini işaret ederek sorduk. Bu ne?

- Bunlar sayılır mı? Kedi tırnağı gibidir. (15 Haziran 1922, Vakit)

Kadınlarımız Nasıl Çalışıyor

Anadolu’da nakliye kollarının faaliyetini tanzim için her noktada kaymakamların riyaseti altında komisyonlar teşkil edilmiştir. Gönüllü kadınlardan ve askerlik yaşına gelmemiş gençlerden mürekkep nakliye kolları vücuda getirilmektedir.

Son istatistiklere nazaran bu hizmetlerde yirmi bini kadın olmak üzere otuz beş bin kişi çalışmaktadır. Nakliyat teşkilatı şöyle tanzim edilmiştir: Nakliye kolları ihraç olunan eşyayı sahilden alarak sırtlarında mühimmatın toplandığı bir merkeze nakletmektedir. Malzeme buradan arabalar konulmaktadır. Bir kadının taşıdığı vasati nakliyat on kilometre mesafe için 40- 60 kilo arasındadır. Nakliyede çalışan kadınlara ücret verilmemektedir. Fakat iaşe ve giyimleri cihet-i askeriyeye ait bulunmaktadır. (17 Haziran 1922, Vakit) 

Zevce Katili Avukat

Zevcesi Nazmiye Hanimi sarhoşluk esnasında kıskançlığını tahrik eden bazı ailevi sebepler dolayısıyla cerh ve katl eylediği iddiasıyla müttehem Ömer Faruk Bey ismindeki genç avukatın bu gün cinayet mahkemesinde mahkemesine devam edilecektir. Müttehem esna-yı vakada ne yaptığını bilmediğini ve teşhir ettiği revolverin bir kaza neticesinde patlayarak zevcesini yaralama ve ölümüne sebebiyet verdiğini iddia etmekte ise de meselenin çirkin bir aile faciası mahiyetinde bulunduğu anlaşılmaktadır. (26 Haziran 1922, İleri)

 Çocukların Nümayişi

Amerika’nın Boston Şehrinde kızlar ve çocuklar bir nümayiş yaparak sokaklarda dolaşmışlar ve dondurmaların fiyatının pahalılığından dolayı protestoda bulunmuşlardır. Nümayişçiler şehrin hükümet konağına ve belediye dairesine giderek dondurma fiyatının tenzil edilmesi için mutasarrıf ve belediye reisine bir istida takdim eylemişlerdir.

Mezkur istidanamede “Babalarımız fiyatlarının yüksekliğine mebni bize dondurma yediremiyorlar. Binaenaleyh muhtekir dondurmacılara söz anlatmanızı rica ederiz." denilmiştir. (18 Haziran 1922, Vakit) (APK/KU)