Eğitimde Görme Engelliler Derneği ve Engelsiz ODTÜ Topluluğu'nun "Üniversitelerde Engellilere Yönelik Erişilebilirlik Hususunda Mevcut Durum Analizi: 2014-2015" raporu engelli öğrencilerin üniversitelere erişiminin hala çok kısıtlı olduğunu gösterdi.
Sabancı Vakfı Hibe Programları kapsamında desteklenen rapor, üniversitelere yollanan bilgi edineme başvurusu ve 170 engelli öğrenciyle yapılan anketin sonuçlarını içeriyor.
Engelli kadınlar daha dezavantajlı
Rapora göre, YÖK Başkanlığı'ndan 2014 - Kasım dönemine ilişkin edinilen verilere göre, 6.025.539 üniversite öğrencisinin yalnızca 13 bin 887'si engelli. Yani on binde 23’ü.
Engelli öğrencilerin yüzde 61.2'si erkek, yüzde 38.7'si kadın. Bu oran engelli kadınların erkeklere göre daha da dezavantajlı durumda olduğunu gösteriyor.
Engelli öğrenciler akademik alanda da yükselemiyor. Sadece 381 yüksek lisans ve 45 doktora öğrencisi engelli. YÖK Başkanlığı 2013 yılı verilerine göre Türkiye’de yalnızca 200 engelli akademisyen bulunuyor.
Üniversitelerin yüzde 90'ı bütçe ayırmıyor
94 üniversitenin yüzde 90,4’ü engelliler için özel bir bütçe ayırma yoluna gitmediğini ve gerektiğinde harcama yaptığını belirtiyor.
Raporda üniversitelerin mekana erişilebilirlikle ilgili uygulamalarında rampa ve asansör bağlamında ilerleme kaydedilse de hissedililebilir zemin uygulaması ve asansörlerdkei sesli uyarı sisteminde hala mesafe kaydedilmesi gerektiği belirtildi.
Kütüphaneler, laboratuvarlar erişilebilir değil
Üniversitelerin internet siteleriyle, öğrenci bilgi otomasyonlarının erişilebilir olarak tasarlanıp tasarlanmadığı sorusuna üniversitelerin yarısı yanıt vermiş. Bunların da yalnızca yüzde19.1’i, bu hususta erişilebilirliği sağladıklarını belirtmiş.
Yine 93 üniversitenin kütüphanelerinin yalnızca yüzde 39.9’unda ortopedik engelli öğrencilere yönelik düzenlemeler ve yüzde 28.5’inde görme engelli öğrencilere yönelik destek teknolojileri bulunuyor.
95 üniversitenin yüzde 56.8’inin laboratuvarlarında ise engelli bireylere yönelik herhangi bir düzenleme bulunmuyor.
Engelli öğrenciler karar mekanizmasında yok
Raporda, engelli öğrencilerin, kendileriyle ilgili alınan kararlara müdahil olamamalrı da önemli bir sorun olarak yer alıyor.
102 üniversitenin yüzde 52.9’unda engelli öğrencilerin görüşlerini birime aktarabilecek bir engelli öğrenci temsilcisi bulunmuyor.
Anketine katılan engelli öğrencilerin yüzde 60'ı öğrenci temsilcisi bulunsa dahi kendisine söz hakkı verilmediğini belirtiyor.
82 üniversitenin yüzde 60.9’unda sosyal hizmet uzmanı, işaret dili bilen personel gibi engellilik alanına yönelik görevliler bulunmuyor.
Üniversiteler "2,3 engelli için masrafa değer mi" diyor
Eğitimde Görme Engelliler Derneği Başkanı Emre Taşgın, üniversitelerin engelliler için yeterli bütçe ayırmadığını, engelli öğrencilerin karar alma mekanizmalarına dahil edilmediğini belirtti.
“Üniversitelerde hala 2, 3 öğrenci için mi bu kadar masraf yapacağım, erişilebilir başka bir üniversiteye gitseniz olmuyor mu mantığı var. 2005 yılında çıkan Engelliler Kanunu’ndan bu yana üniversite alanında elbette ilerleme kaydedildi. Ama olumlu adımlar hep, Engelli Birimi’ndeki birkaç duyarlı kişinin inisiyatifiyle ilerliyor. Onlar da sürekli değişiyor ve her şeye sil baştan başlıyoruz. Sistematik, kurumsal bir yapı yok.Engellilere yönelik detaylı uzun ve orta vadeli bir planlama yok. Yeterli uzman ekip, bütçe ayrılmıyor.
Öğrenciler dersten muaf tutulmamalı
“Engelli öğrenciler karar alma süreçlerinde söz haklarının olmamasından şikayetçi. Taleplerinin dikkate alınmadığını ve herkesin bildiğini okuduğunu söylüyorlar. Bu çok büyük bir sorun.
"Engelli öğrenciler hep derslerden muaf tutularak sorunlar çözülmeye çalışılıyor. Yani Edebiyat okuyan bir görme engelli öğrenci Osmanlıca dersinden muaf tutuluyor. Oysa gelişen teknoloji ve alternatif yöntemlerle bunlar erişilebilir hale getiriliyor. Bilimsel bilgi merkezi olan üniversitelerin yurtdışındaki uygulamaları da araştırması gerekiyor.” (NV)
