Zazaki için UNESCO Başvurusu

Kırmancki-Zazaki'nin UNESCO'nun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi'ne alınması için UNESCO Türkiye Milli Komisyonu'nu başvuru yapıldı.

Dersim Kültürel ve Doğal Mirası Koruma Girişimi adına altı kişinin yaptığı başvuruda, Kırmancki'nin UNESCO “Tehlike Altındaki Diller Atlası”na göre tehlike altındaki dillerden biri olduğu hatırlatıldı.

Kırmancki, günümüzde hala daha çok Dersim'de yoğun olarak; Elazığ, Erzincan, Erzurum, Muş, Sivas gibi illerin bir bölümünde kısmen kullanılıyor.

Kırmancki dili farklı isimlerle de anılıyor: Kırmançça, Kirmanckî, Kırmanci, Dersimce (Dersimki), So-Bê, Zonê Ma, Kuzey Zazacası.

Dil tehlike altında

Başvuru dilekçesinde, Kırmancki’nin bilim, eğitim, medya, ticaret v.s. gibi alanlar ile resmi iş ve işlemlerde kullanılamamasının dilin geleceği açısından son derece büyük bir tehlike arz ettiği belirtildi.

Bu sebeple, UNECO'nun "Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi" hükümleri uyarınca Somut Olmayan Kültürel Miras niteliğinde korunup yaşatılabilmesinin "hukuksal ve vicdani zorunluluk" olduğu ifade edildi.

Dilekçede Kırmacki'nin, sözleşmenin 2. maddesinin 1. fıkrası "Somut olmayan kültürel mirasın aktarılmasında taşıyıcı  işlevi gören dille birlikte sözlü gelenekler ve anlatımlar"na  göre somut olmayan miras olduğu belirtiliyor.

Türkiye'de Kırmancki gibi tehlike altındaki dillerin korunmasına yönelik etkili bir dil koruma politikası bulunmadığına dikkat çekilerek UNESCO'nun diğer pek çok ülkede olduğu gibi Kırmancki için de acilen bir dil koruma programı uygulaması talep edildi.

En son Türk kahvesi listeye girdi

UNESCO'nun 2003'te kabul ettiği "Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi"ne Türkiye 2006'da taraf oldu.

Türkiye'den en son Türk Kahvesi bu listeye girmişti.

Bunun dışında listede şunlar var:  Meddahlık Geleneği (2008), Mevlevi Sema Törenleri (2008), Âşıklık Geleneği (2009), Karagöz (2009), Nevruz (Azerbaycan, Hindistan,İran, Kırgızistan, Özbekistan ve Pakistan ile ortak dosya, 2009), Geleneksel Sohbet Toplantıları (Yaren, Barana, Sıra Geceleri ve diğer, 2010), Alevi-Bektaşi Ritüeli Semah (2010), Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali (2010), Geleneksel Tören Keşkeği (2011), Mesir Macunu Festivali (2012) (NV)