Bahçeşehir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Avrupa Birliği İlişkileri Bölüm Başkanı Doç. Dr. Cengiz Aktar ve Siyaset araştırmacısı Zeynep Şarlak yeni devlet protokol listesinin Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) sivilleşmeden ne anladığını gösterdiğini düşünüyor.
bianet'e konuşan Aktar, ''hükümet orduyu daha fazla yıpratmak istemiyor'' derken, Zeynep Şarlak da ''AKP'nin ihtiyaç duyduğu ölçüde demokratikleşme'' yaşandığı yorumunu yapıyor.
Devlet protokolü listesi 12 Eylül askeri darbesinin ardından ilk kez değiştirildi. Yeni listede "sivilleşme" adı altında orgeneral ve oramiraller 11. sıradan 23. sıraya, onuncu sırada bulunan Kara, Deniz ve Hava kuvvetleri komutanları 23. sıraya kaydırılırken, Genelkurmay başkanı üçüncü sıradaki yerini koruyor.
Yeni devlet protokolü sıralamasında Diyanet İşleri Başkanı ise 51. sıradan onuncu sıraya yükseltildi.
Genelkurmay başkanları devlet protokolünde Amerika Birleşik Devletleri'nde 48., İspanya'da 33., İsrail'de 7., İtalya'da 25., Fransa'da 17. sırada yer alıyor. Almanya'da ise beş kişilik devlet protokolünde genelkurmay başkanı yok.
İtalya, Fransa ve Almanya'da herhangi bir din görevlisi de protokol sırasında kendilerine yer bulamıyorlar.
Aktar: Protokol zamanın ruhu
Doç. Dr. Cengiz Aktar, yeni protokol düzenlemesinin Türkiye'de yaşanan zamanın ruhunu anlattığını düşünüyor; Genelkurmay Başkanı'nın devlet protokolünde yerini korumasının Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) sivilleşmeden ne anladığının göstergesi olduğunu söylüyor.
''Hükümet artık askerle anlaşmaya vardı, askeri daha fazla yıpratmak istemiyor. ''
Aktar, Diyanet İşleri Balkanı'nın onuncu sıraya yükselişini Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın "tek din" konusundaki sözlerini hatırlatarak değerlendiriyor.
"Diyanet İşleri Başkanı'nın protokolde onuncu sıraya getirilmesi Başbakan'ın ruh halini gösteriyor. Çağdaş ve demokratik ülkelerde buna benzer uygulamalar yok. Bu, Türkiye'ye mahsus, taşralı bir uygulamadır. AKP'nin 2006'dan itibaren reformları bir yana bıraktığını düşünecek olursak, bu ve benzer uygulamalar bana şaşırtıcı gelmiyor."
Şarlak: AKP'nin yeterli gördüğü yer
Siyaset araştırmacısı Zeynep Şarlak ise "sivilleşmenin" antimiliter bir havaya girmek anlamına gelmediğini, sivilleşme ve demokratikleşme alanlarında AKP'nin yeterli gördüğü yerde durulduğunu söylüyor.
"Genelkurmay Başkanı'nın kimliği ile ordunun AKP ile ilişkisi yeterli. Demokratikleştiğiniz ölçüde erkiniz tehlike içine giriyor. O yüzden AKP'nin ihtiyaç duyduğu ölçüde demokratikleşme yaşanıyor. Sadece AKP meselesi de değil. CHP gelse yine çok fazla değişiklik olacağını düşünmüyorum."
Şarlak, Diyanet İşleri Başkanı'nın onuncu sıraya getirilmesini de ''aynı zihniyetin ürünü'' olarak yorumluyor.
''Sadece Sünni İslamın temsilcisi olan Diyanet İşleri Başkanlığı sadece AKP döneminde değil, tüm cumhuriyet boyunca çok güçlü bir kurum oldu.''
Protokol Sıraları
Türkiye:
1. TBMM Başkanı
2. Başbakan
3. Genelkurmay Başkanı
4. Ana Muhalefet Partisi Lideri
5.Eski Cumhurbaşkanları
6. Anayasa Mahkemesi Başkanı
7. Başbakan Yardımcıları
8. Yargıtay Birinci Başkanı
9. Danıştay Başkanı
10. Diyanet İşleri Başkanı
İtalya:
1. Cumhurbaşkanı
2.Cumhuriyet Senatosu Başkanı
3. Temsilciler Meclisi Başkanı
4. Parlamento Başkanı
5. Anayasa Mahkemesi Başkanı
6. Eski Devlet Başkanları
7. Cumhuriyet Senatosu Başkan Yardımcısı
8. Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı
9. Parlamento Başkanı Yardımcısı
10. Anayasa Mahkemesi Başkan Yardımcısı
Fransa:
1. Devlet Başkanı
2. Başbakan
3. Senato Başkanı
4. Ulusal Meclis Başkanı
5. Eski Devlet Başkanları
6. Bakanlar Kurulu
7. Eski Başbakanlar
8. Anayasa Konseyi
9. Devlet Başkanı Yardımcısı
10. Ekonomi, Sosyal ve Çevre Bakanı
Almanya:
1. Cumhurbaşkanı
2. Meclis Başkanı
3. Başbakan
4. Federal Konsey Başkanı
5. Anayasa Mahkemesi Başkanı (EKN)
