Tek Elsiz Medyalar Buluşuyor

Türkiye'deki olası katılımcılara çağrılar da önümüzdeki aylarda ulaştırılacak. Dünyanın önde gelen bağımsız medya projeleri Kasım ayının 3'ünde İstanbul'da olacak. 3 gün sürecek foruma Türkiye'den de akademisyenler, gazeteciler, yerel medya temsilcileri, iletişim fakültesi öğrencileri katılacak.

Forumun düzenleyicisi IPS İletişim Vakfı'nın Genel Sekreteri Ertuğrul Kürkçü, forumla Türkiye'de medya bağımsızlığı için mücadele yürüten insanları 'rol modelleriyle' tanıştırmak istediklerini söylüyor ve ekliyor:

"Eğer adına layık bir şekilde gerçekleştirebilirsek Türkiye'de varolan medya düzeninden yakınan bir çok insan için esin kaynağı olabileceğini düşünüyoruz."

Forumun bir amacı da bağımsız medya çabasının içindeki insanların gerçek durumlarını görmeleri, ne kadar yol aldıkları, ne kadar realize edilebilir projeler peşinde olduklarını ve ana akım medyadan ne düzeyde ayrılabildiklerini görmeyi sağlamak. Forum yoğun bir programa sahip. Programın içinde ünlü ATTAC hareketinin kurucusu ve Le Monde Diplomatique'in Genel Yayın Yönetmeni Ignacio Ramonet gibi tanıdık simalar da var.

IPS İletişim Vakfı'nın Genel Sekreteri Ertuğrul Kürkçü, hazırlıkları neredeyse tamamlanan forumun ve forumun konuğu bağımsız medyanın ahvalini anlattı.

"Bağımsız medya toplantıları dünyada sık gerçekleşen bir buluşma mı?"

Sık olmasa da yapılıyor. Geçen Aralık ayında Hindistan'da "Bizim Medya" (Our Media) diye bir uluslararası ağ toplantısı yapıldı. Bizden de Eğitim Danışmanımız Doç. Dr. Sevda Alankuş katıldı. Ancak o toplantı, çok yereldi, Hindistan'ın bir eyaletiyle sınırlıydı deneyimler. Bu yüzden o ağdan kısmen yararlanabildik. Geçtiğimiz yıl Ekim ayında da Floransa'da Birleşmiş Milletler Bin Yıl Kalkınma Hedefleri doğrultusunda "Kalkınma İçin İletişim" konulu bir forum yapıldı. Ona da ben katıldım. Oradaki katılım yelpazesi bizimkine daha çok benziyordu ama onun da tanım alanı nispeten dardı.

"Birçok medya kendini "bağımsız" diye tarif eder. Bir yayın bağımsız medya tanımının içine nasıl girer?"

Devletten ve büyük sermayeden bağımsızlığın esas olduğunu düşünüyorum.

"Sol bir kimlik aramak gerekir mi?"

Hayır, illa sol olması gerekmez. Fakat genel olarak devlet ve sermayeyi sorun olarak görmek veya bunların egemenliğinden kurtulmak için çaba göstermek daha çok solun idealleriyle ilişkili olduğu için ister istemez solun bu alanla ilgilenmesi kaçınılmaz oluyor. Ancak yalnızca solcular bağımsız medya yapar ya da bağımsız medya ancak solcu olur diye bir şey yok.

"Bağımsız İletişim Ağı olarak yerel medyayı çok yakından takip ediyorsunuz. Türkiye'deki yerel-bağımsız radyo ve gazetelerde hangi ideolojik tonun daha baskın olduğunu görüyorsunuz?"

İlk projemize başlamadan önce saha araştırması yapmıştık. Araştırmayı yaptığımız 1997'de Türkiye'de şöyle bir yaygara vardı; "tüm yerel radyoları İslamcılar ele geçirdi". Oysa yaptığımız analiz gösterdi ki en azından haber yayını yapan radyolarda bunların yalnız yüzde 15-20'si İslamcı, yüzde 15 ila 20'si solcu-demokrat idi. Geri kalan da çeşitli derecelerde milliyetçi, ırkçı, merkezci vs. idi.

"Bu tabloya karşılık yerel medyayı bir imkan olarak görüyor olmanızın nedeni ne?"

Yerellik ilericiliğin garantisi değil, fakat yerel olmak merkezi ve büyük çıkarlarla nesnel olarak daha mesafeli olmak demek. O yüzden burada bir imkân ve hayat vardır diye bakıyoruz.

"Bir bağımsız medya projesinin başarılı sayılmasının ölçütleri nelerdir?"

Tabii hep bağımsız kalmayı başarabilmesi gerekli koşul. Ama yeterli değil. Sürekliliğini ve etkisini kalıcı kılması çok önemli. Kalitesini istikrarlı olarak koruması ve artırabilmesi. Ve nihayet hitap alanını giderek genişletiyor olması.

"Bu ölçütlerden hareketle Türkiye'de bağımsız medya örneği olarak "başarılı" sayılabilecek hangi örnekler var?"

Türkiye'de bağımsız medya örneği olarak ben bir dizi yerel radyodan söz edebileceğimizi düşünüyorum. Bunların en etkilileri de İstanbul'daki üç radyo; Açık Radyo, Özgür Radyo ve Yön Fm. Bunlar kaynakları açısından hiçbir sermaye grubuna bağlı kalmadan, kendi öz kaynaklarıyla, şu ya da bu sosyal çevrenin içinde, onlardan beslenerek, onların sesi olarak var olmayı, ama öte yandan radyo haberciliğinin temel ölçütlerini de korumayı ve hitap alanlarını genişletmeyi başardılar.

"Ulusal ölçekte bir başarı örneği var mı?"

Ulusal ölçekte dikkatimi çeken fazla bir şey yok maalesef. Üç gazetenin üzerinde konuşulmaya değer olduğu kuşku götürmez. Evrensel, Gündem ve Birgün.Bu gazetelere baktığımız zaman yukarıda sözünü ettiğimiz radyoların radyoculuk dünyasında sahip oldukları yer ve kaliteyle bu gazetelerin gazete dünyasında sahip oldukları yer ve kalite arasında çok büyük fark var. Radyoculuk alanında saydıklarım kendi alanlarında başarılıyken gazete dünyası için aynı başarıdan söz edemiyoruz. Başarı ile değeri eş anlamlı olarak kullanmadığımı söylememe gerek var mı? Gazetelerin başarılı olabilecekleri iktisadi koşullar bambaşka. Türkiye'deki gazete yayın düzeni sermayesini finans kapitalin sağladıkları dışındaki gazetelerin yaşamasına olanak vermeyecek şekilde işlediği için ancak cılız, zor yaşayabilen ve piyasa koşullarında rekabet edemeyen gazeteler yapılabiliyor. Finans kapitalin gazetesi 35 Ykr'ye 36 sayfa satıyor, bağımsız gazeteyse 50 Ykr'ye 12 sayfa satıyor. Bir kere daha bu noktadan makas açılmaya başlıyor... Fakat bu gazetelerin içeriğine baktığımdaysa her birinde de mutlaka elzem, eğer onlar olmazsa yazık olacağını düşündüğüm pek çok şey -hepsinden önemlisi tavır- var.

Saydam Ve Erişilebilir Medya

Demokratik ve bağımsız medya alternatifleri için çaba gösteren eylemci, uzman, medya çalışanı, öğrenci ve yorumcular forumda şu konuları tartışacak:

* Dünya ölçeğinde daha açık, demokratik, saydam ve erişilebilir bir medya ortamı geliştirilmesine katkıda bulunmak.

* Bağımsız bir medyanın oluşturulması yolunda önemli deneyleri yurttaş gazeteciliği açısından, işleyen örnekler olarak değerlendirilmek.

* Küresel, bölgesel ve yerel alternatif medya ağlarının oluşturulmasını sağlamak ve katkıda bulunmak.

* Birey ve grupları bağımsız medya girişimlerini desteklemeye özendirmek.

* İletişim eğitiminde eleştirel ve katılımcı bir yönelimi geliştirmek.

* Türkiye ve dünyada bağımsız medya uygulamalarının nitelikçe gelişmesi ve nicelikçe artışına katkıda bulunmak.(HA/AD)

* Forum'un tam programı için tıklayınız: