"Gözleri Bile Yara Olmuştu"

9 Şubat 1986 tarihli Nokta dergisinde yayınlanan "İşkenceci polisin itirafları - 2" dosyasında yer alan "Gözleri bile yara olmuştu" başlıklı haberi 25 yıl sonra bianet'te yeniden yayınlıyoruz.

Sedat Caner'in konuşması bant­lar doldurmuştu. İsimler,olaylar, ölümden beter acılar, yitik ruhlar dolmuştu bantlara. Ve teybi düğmesine bastığınızda Sedat Caner'in pes sesinden bütün bu işken­celer yine birer birer ete kemiğe bürünüyordu.

"Kızı içeriye aldılar. Ben dışarda oturdum. İlk önce içeriye girme­dim. Fakat çok canhıraş bağırmaya başladı, dayanamadım girdim, O sırada soymuşlar anadan doğma, ve Filistin askısına almışlardı. Uğur  elinde o copla 'Bak kızlığın filan gi­decek, konuş' diyordu. Uğur'u kenara çektim, kıza 'Bacım bak beni tanıyorsun. Seni bunların ellerin­den kurtaracağım, anlat! Senden bir tek kelime istiyorum. Ali nasılsa yakalanacak... Boşuboşuna eziyet çekme, hemen indirttireyim seni buradan' dedim. 'Bilmiyorum' dedi. Bunun üzerine işkenceye de­vam edildi. Ben tekrar dışarıya çık­tım. Kızın durumu içler açısıydı. Yapacaklarını yaptılar zaten. Kız daha beter bağırmaya başladı. Tek­rar dayanamayıp girdim. O sıradı Uğur kızı tekmeliyordu. Filistin askısında tekmeliyordu. Uğur'u ke­nara çektim, askıdan indirttirdim, 'Alıp götürüyorum, sorgulamasına Maraş'ta devam ederim' dedim, 'Tamam' dediler, 'Konuştu'.,."

Sedat Caner'in, Filistin askısındaki genç kıza "Beni tanıyorsun" demesi sözün gelişi değildi. Gerçek­ten de Caner genç kızı tanıyordu. Çünkü genç kıza yerini söyletmeye çalıştıkları Ali A... ile oldukça es­kiye dayanan bir tanışıklıkları var­dı. Sedat Caner'e Ali A.'yı yakala­ma görevi verilmesinin nedeni de bu dostluktu zaten. Şöyle diyordu Caner "...beni göndermeden önce yanına çağırarak, 'Bak bir sürt söylentiler var. Onu senin sakladı­ğın ve yerini bildiğin konusunda,,, Ali A.'nın nerede olduğunu bana bul. Bu adamı sen yakalayacaksın, gidip bulacaksın' dedi... 'Yakalamazsan bayağı eziyet çekersin., Yakalayamazsan senin sakladığın izlenimi bende uyanacak' dedi."

Sedat Caner bunun üzerine "arkadaşı"nın yerini öğrenebilme) için nişanlısını aldıklarını söylüyordu. Caner'in, "Herhangi bir olay la ilişkisi yoktu. Ev kızıydı. Her halinden belli oluyordu" dediği gebç kız, İskenderun'daki evinden alınıp "Filistin askılı" sorgulamaya götürülüyordu. Yani "uzman işkenceci"nin deyimiyle "işkencenin en ağırına..."

Gece gündüz...

Dev-Savaş davası sanığı Hamit Kapan ise işkencenin yalnızca en ağırına değil aynı za­manda en "uzun"una uğramıştı. Hamit Kapan 200 gün "gözaltın­da kalmıştı. Ve, Caner'e göre, bu 200 gün boyunca işkence görmüş­tü:

"Hamit Kapan'ın sorgulaması sırasında biz başarılı olamamıştık... Ankara'dan ayrı bir sorgulama ti­mi geldi, üç memur gelmişti. Biri emniyet amiriydi... Hamit Kapan'a öyle bir şey yapılmıştı ki, 8 saat bir tim giriyordu, onlar çıkıyordu, di­ğer tim giriyordu, 8 saat onlar ça­lışıyorlardı. Diğer 16 saat içerisin­de onun şeyini bitiren diğer timler istirahat ediyorlardı. Uyku uyumaksızın, şey yapmaksızın Hamit Kapan'ın sorgulaması devam etti. Bu böyle hemen hemen 6 aya ya­kın sürdü. Bu zaman zarfında Ha­mit Kapan'a uyku filan yoktu. Gözleri kan çanağı gibi olmuştu, artık gözleri yara bağlamıştı. Ha­liyle gözleri sürekli açık kalmaktan gözyaşı kuruma yapıyordu. Gözleri böyle kan çanağı gibi yara olmuş­tu. Ve öyle bir hale gelmişti ki, kim­se Hamit Kapan'ın yüzüne bakamı­yordu. Herkes camdan dışarıya ba­kıyordu."

İşkence yöntemlerinin tümünün uygulandığı Sedat Caner, Hamit Kapan'ın 9 gün de fosseptik çukurunda kaldığını ve çıktığında "vü­cudunda yumruk iriliğinde yaralar açıldığını" söylüyordu.

"Gözlerimden yaş geldi"

200 gün... Tam 200 gün "sorgulanmış­tı" Hamit Kapan. Bu süre, mahke­me tutanaklarında da saptanmıştı. Sedat Caner, Hamit Kapan'ın 200 gün boyunca direndiğini ve konuş­madığını söylüyordu. Ancak orta­da, mahkemeye sunulan 30 sayfa­lık bir sorgu ifadesi vardı. Sedat Caner bunu şöyle açıklıyordu: "Hamit Kapan bitkindi ve uyukla­maya başlamıştı. Kafasını koydu ve uyuklamaya başladı. Herkes kendi isiyle ilgileniyordu. Kimisi sohbet ediyordu. Bırakılmıştı. Artık sorgu­lamaktan vazgeçilmişti. Ben de tamdan dışarı bakıyordum. Dön­üm baktım dağ gibi bir çocuk, bit­kin, şey gibi kalmış. İri yarıydı. Fa­kat çöp gibi kalmıştı. Öyle bakarken gözlerimden yaş geldi. O hali­ne karşı bir acıma duygusu. Gelen ekipteki emniyet amiri bir soru yö­neltti kendisine... Ve o zaman baş­ladı."

Sedat Caner'in deyimiyle 200'üncü gün "uykusunda konuşan" Hamit Kapan, sorgu ifadesinde Kah­ramanmaraş'ta öğretmen Mustafa Yüzbaşıoğlu'nun öldürülmesi olayını üstlenmişti.

Ancak Kapan, bir süre sonra mahkemede şöyle diyordu: "Mak­tul Yüzbaşıoğlu beni yakınen, Ha­cı Çolak da gene normal olarak mahalleden tanır. Yüzbaşıoğlu ile daha önce bir olaydan dolayı 2 gün gözaltında beraber kaldık. Şayet kendisini ben vurmuş olsaydım, herhalde vurulan bir kimse kendi­sini vuran kimseyi saklamaz ve be­ni de tanıdığına göre ilk planda be­nim adımı verirdi."

"Doğuramasın" diye

63823 si­cil numaralı polis memuru Sedat Caner, Hamit Kapan'a yapılanları "işkencecilerin bile gözlerini yaşartacak" bir olay olarak nitelendiriyordu. Caner'in bir başka iddi­ası ise bunun çok ötesinde, dehşet sözcüğünün bile utanacağı boyut­taydı. Caner de, "Bu olay herkesin nefretini çekmişti" diyordu.

"Pazarcık Ortaokulu'nda oku­yan küçük bir kızdı. Copla tecavüz olayı oldu. Bundan tek bir kişi so­rumluydu. îşte, 'Alevi bu kız, ya­rın öbürgün çocuk doğuracak. Doğurmasın. Bunun zürriyetini yok edeceksin. Bunun doğuracağı ço­cuk da komünist çıkacak' diye bir laf etmişti. Bütün sorgulamacılar nefret etmişti... İğrençti yani..."

Sedat Caner, aslında sorgulama­lar sırasında kadın sanıklara "fiili tecavüz" olmadığını savunuyordu. Ama kimi zaman "fiili tecavüz tehdidi" oldukça işe yarayan bir yöntem olarak kullanılmıştı.

"Adamın karısı da alıp getiril­di  eskilerdendi. Hatta ismini dahi kimse bilmiyordu. Mesela onu çözemiyorlardı. Karısı getirildi, anadan doğma soyuldu......'un göz­lerini açıp kendisine karısının ana­dan doğma çırılçıplak halini göste­rince....'un karısına karşı da aşırı bir ilgisi vardı. 'Üzerinden bir alay adam geçirttiririm' deyince, karısı­nı da öyle çıplak görünce, gözün­de her şey yapılabilir düşüncesi deolduğu için, bunun korkusuyla çözülmüştü. Karısına da sonradan işkence yapıldı ve sonradan ikisi de cezaevine yollandı."

Sedat Caner, bir kadına "biz­zat" uyguladığı bir işkenceyi de şöyle anlatıyordu:

"Aranan bir sanığın kız karde­şine yapılan işkence olayını bizzat ben kendim yapmıştım. Eğitim Enstitüsü'nün üçüncü katında, alt taraftaki odalar dolu olduğu için oraya çıkarmıştım. Kadını soyup manyetolu telefonla elektrik ver­dik. Orada askı için müsait yer yok­tu, onun için ellerini sandalyeye ke­lepçeyle bağlayıp elektrik verdik. O sırada manyetoyu bizzat ben çevi­riyordum. Bu kıza cop sokma ola­yı daha sonradan aşağıdaki sorgu­lama odasında gerçekleşti. Biz bir şey elde edememiştik. 'Nerede olduğunu bilmiyorum. Bir sefer gel­di gitti, bilmiyorum' diyordu. Elek­trik işkencesinden dolayı sanık al­tına pislediydı. O zamana kadar elektrik verdiydik. Altına pisledikten sonra bıraktıydık. Bilfiil olayında yapmış olduğum işkence bu..."

Coca Cola şişesi...

Cop ya da  Coca Cola şişesi ile tecavüz erkeklere de  uygulanan bir işkence yöntemiydi Sedat Caner'e göre. itirafçı Caner, bu yöntemin bir örneğini şöyle anlatıyordu:

"Ankara'dan bir sorgulamacı gelmişti. Sorgulamacı arkadaşı daha önce bizimle çalışmıştı. sonradan tayini çıkmıştı. O gelmişti işte... Elbistan'da Karaevli'de oturan bir boyacı alınmıştı. İşte bu şahısi Coca Cola şişesinin üzerine oturtuldu ikimiz oturttuk ve omuzlarından bastırdık... Şişenin içi yarıya kadar kan dolmuştu."!

"İnsanların yalnız eti kemiği değil , ruhunun derinlikleri de işkencecinin çalışma alanıydı" denmiştik geçen hafta. İtirafçı polis memuru Sedat Caner, anlattıklarıyla saptamayı defalarca doğruluyordu Örneğin liseli genç kız: "Lise talebesi bir kızdı. Onun sorgulanmasına girdiydik. Sorgulama sırasında sürekli olarak kendisine hakaret  edici, aşağılayıcı kendine olan güvenini yitirttirebilmek için kıza benzemediğini, daha çok erkeğe benzediğini söylemiştik."

"Ayı gibi oynatıldı"

Sedat Caner, "aşağılamak" deyince bir: Garbis Altınoğlu'nu çok iyi anımıyordu: "En azın­dan gelen örgüt mensubu kendine güven içinde. Ser vericem sır vermiycem diye gelir örgüt mensubu. Kendisi­ne belirli bir güven le gelir. Garbis Altınoğlu'nun kendisi­ne güvenini kırmak için burnuna zincir takıldı, tef çalındı ve ayı gibi oynatıl­dı. Bu bir hafta de­vam ettikten sonra Garbis Altınoğlu'nun omuzları çök­müştü. Kendisine olan güvenini yitir­mişti. Ama yine de konuşmadı." Sedat Caner'in "çok dayanıklıydı" dediği Garbis Altmoğlu, işkencecilere "ilham kaynağı" olmuştu. Ve hem büyük bir acı verdiğini, hem de onur kırı­cı olduğunu daha sonra pek çok olayda saptadıkları "kaplumbağa hücresi" ilk kez Garbis Altınoğlu'na uygulanmıştı. Bu "özgün yöntemi" şöyle anlatıyordu Sedat Caner: "İlk olaraktan Garbis Al­tmoğlu'na uygulanmıştı. Çömelerek sokulur suçlu içersine. Kendi­si tuvalet ihtiyacını falan gidere­mez yani, ancak altına yapacak. Kı­pırdama imkânı da yok. Tüm ek­lemlerde kireçlenme olur. Garbis bir hafta tutulmuştu. Çıktığında kamburumsu yürüyordu. Onurunu kırıyor yani, acı da veriyor..." Bunlar, Garbis Altınoğlu'na "onur kırmak için" uygulananlar­dı. Kendisine yapılan öteki işken­celeri ise Garbis Altmoğlu, mahke­mede verdiği ifadede şöyle anlatı­yordu:

"Maraş'ta kaldığım 70 gün bo­yunca ben de ağır bir şekilde işken­ce gördüm. Bu işkenceler, aç ve su­suz bırakma, uyku uyutmama, so­ğuk su banyosu, falaka, elektrik, çarmıha germe ve bunların birka­çının bir arada uygulanması gibi değişik biçimlerde oluyordu... Göz­altında bulunduğum bu 70 gün için­de toplam 20 gün bütünüyle aç kal­dım. Bunun yanı sıra, son 15 günü saymazsam sürekli olarak yarı aç bırakıldım. İlk 5 gün boyunca hiç uyutulmadım. İşkencede olmadı­ğım zamanlarda ellerim sürekli ola­rak zincirle bir demir boruya bağ­lanıyordu..."

Son söz...

Nasıl bir adamdı bu Sedat Caner? İşkenceci olarak mı doğmuştu? Yoksa ondan bir işkenceci mi yaratılmıştı? Bu soruları geçen sayı­mızda da sormuş­tuk. "İtiraf etmek istiyorum" diye baş­ladığı ve saatler sü­ren konuşması sıra­sında defalarca ken­disine de yöneltmiş­tik. "Haliyle görev olarak yapıyorsun" diyordu. Ne var ki, bu görevin malzeme­si insandı. Ve bu öy­le bir görevdi ki, ye­rine getirilişi, insan­ların acıların en bü­yüğünü çekmesi an­lamına geliyordu. Ve bu öyle bir görevdi ki, biraz "gayretkeşlık" ya da belki biraz "o gün birşeye kızmış olmak" bir insanın ölümüyle sonuçlanabiliyordu.

Banda bir kez daha basıyoruz ve dünün işkenceci polis memuru, Se­dat Caner, "heyecanlı, sakin, kork­muş, umursamaz..." gibi sözlerin hiçbiriyle tamamlanamayacak bir ifadeyle anlatıyor:

"Düşünüyordun... Mesela bir kadını döverken, elektrik verirken kendi karın aklına geliyordu, ken­di bacın aklına geliyordu. Kendi kardeşin aklına geliyordu. Onun yerine onu koyuyordun. Acaba o da bu durumda olsa ben ne durum­da olacağım... Ne yapabilirdim? Onun kocasını veya yakınlarını gözönüne getiriyordun. Bu durum karşısında insan, ne bileyim, vicdanıyla hesaplaşıyordu. Fakat elde de yapılacak bir şey yoktu..."