Türkiye'de vicdani reddini açıklayanların sayısı 118 oldu.
15 Mayıs Uluslararası Vicdani Retçiler Günü'nde düzenlenen Barış İçin Vicdani Ret Buluşması'nda sekizi kadın, 21'i erkek 29 kişi daha vicdani reddini açıkladı.
İstanbul Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi'ndeki buluşmaya 300'ü aşkın kişi katıldı; kalabalık salona sığmadı. Buluşmanın ve vicdani ret açıklamalarının ardından grup Taksim'e yürüdü ve burada bir basın açıklaması yaptı; Eskişehir'de askeri cezaevinde tutuklu bulunan Enver Aydemir'in serbest bırakılmasını istedi.
Toplantıya katılanlar, Türkiye'de çatışmalı ortamın sona ermesinde vicdani ret hareketinin önemli etkisinin olacağını söyledi; vicdani ret hakkının yasal güvenceye kavuşturulmasını ve zorunlu askerlik uygulamasının sona erdirilmesini istedi.
Asker babası da vicdani retçi oldu
Askerdeki oğlunun ölümü intihar olarak açıklanan ancak buna inanmayan ve olayın aydınlatılması için mücadele veren Hayri Kamalak, buluşmaya gönderdiği mesajla vicdani reddini açıkladı. Kamalak kuşkulu asker ölümlerinin aydınlatılması için ailelerin örgütlenmesini, kirli savaşın sona ermesini istedi. Yusuf Şahin Serdaoğlu ve Eyüp Erol da vicdani retlerini buluşmaya gönderdikleri yazılı mesajlarla açıkladı.
Sık sık Kürt sorununa değinen vicdani retçiler, Kürt kadınların erkekler arasındaki kavgaları durdurmak için yere attıkları beyaz tülbentlerini boyunlarına bağlamayı tercih etmişti.
Aralarında lise öğrencilerinin de bulunduğu, ölmek, öldürmek istemediklerini söyleyerek vicdani retlerini açıklayan diğer adlar şöyle:
Ali Ekber Toprak, Aslı Candan, Berk Yeter, Ceyhun Erden, Deniz Erbağ, Eray Güven, Ezgi Aydın, Furkan Çelik, Mazlum Çelik, Onur işitmez, Ozan Gökşin, Sercan Kerinç, Hüseyin şirin, Burak Aydın, Banu Yıldız, Furkan Mustafa, Burcu Arslan, Ali Haydar Akdeniz, Onurcan Sönmez, Deniz Şimşek, Yaren Bozkuş, Utku Aydın, İlyada Erkuş, Canan Özyılmaz, Kürşat Özdamar, Ahmet Ertuğrul Güneş.
Bu açıklamalardan önce, Türkiye'de vicdani reddini açıklayanların sayısı 89'du. En son, Muhammed Serdar Delice, beş aylık askerken izinli ayrıldığı birliğine geri dönmeyerek vicdani reddini açıklamıştı.
"Her Türk bebek doğar"
Vicdani retçiler ve onları destekleyenler, Taksim'deki basın açıklamasının ardından tulum eşliğinde horon tepti. Yürüyüş sırasında atışan sloganlardan biri, "Her Türk asker doğar" klişesine karşı "Hiç kimse asker doğmaz" ve "Her Türk bebek doğar"dı.
"Oğlum askere gitmemek olur mu lan?"
İstiklal caddesi boyunca yürüyen kitleyi izleyen bisikletli bir oğlan çocuğunun atılan sloganları duyunca "Oğlum, askere gitmemek olur mu lan" demesi gülüşmelere ve "İşte bu hareket bunun için gerekli" sözlerine neden oldu.
Vicdani retçilerin caddede bulunanların da kendi aralarında tartışmaya başlamasına neden olan sloganları arasında şunlar vardı: "Askere gitme kardeş kanı dökme", "Reddet, diren, hayır de, askere gitme", "Yaşasın halkların kardeşliği", Biz Ordu'ya ancak fındığa gideriz", "Ölmek, öldürmek istemiyoruz", Öldürmeyeceğiz, ölmeyeceğiz,kimsenin askeri olmayacağız", "Barış için vicdani ret".
Vicdani ret nedir?
Vicdani ret, dini, ahlaki ya da politik gerekçelere dayalı olarak "zorunlu askerlik hizmeti"ni reddetme durumu. Eğer kişi buna alternatif sivil hizmeti de reddediyorsa, buna "total retçilik" deniyor.
15 Mayıs, 1993'te İzmir Ören'deki uluslararası vicdani retçiler buluşmasında alınan karardan beri, vicdani ret günü olarak kutlanıyor.
Türkiye, Belarus ve Azerbaycan'la birlikte, Avrupa Konseyi'ne üye 47 ülke içinde vicdani ret hakkını tanımayan üç ülkeden biri. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) vicdani retçilerin sivil ölüme mahkum edildiğini söylediği ve Türkiye'yi mahkum ettiği Osman Murat Ülke kararına karşın, hâlâ yasalarını değiştirmiş değil. (TK)
