Tiktok-ABD gerilimi artıyor, peki Türkiye'de durum ne?

*Görsel betimleme: Fotoğrafta, bir el karanlık bir ortamda bir akıllı telefonu tutuyor. Telefonun ekranında TikTok uygulamasının logosu ve altında "TikTok" yazısı yer alıyor.

Geçen haftalarda ABD senatosundan geçen “Tiktok’a erişim yasağı”nı getirmesi beklenen yasa tasarısı 24 Nisan’da ABD başkanı Biden’ın imzasından geçti.

Tiktok’un sahibi olan Bytedance adlı şirket yasaya uygun davranmayacak olursa Tiktok tüm ABD'de çapında yasaklanabilir.

Amerikan Kongresi’nden Çin merkezli Tiktok’un da sahibi olan, teknoloji devi Bytedance adlı şirkete son uyarı niteliğinde olan yasa tasarısı geçti.

Bu yasa tasarısına göre şirketin, veri güvenliği tehditleri nedeniyle, Çin’de bulunmayan başka bir ABD'li şirkete satılması ya da Çin’li olmayan bir yönetici değişikliğine gitmesi gerekecek.

Ülkeden toplanan sosyal medya verilerinin Çin gibi farklı ülkelerde depolanması ile veri gizliliği konusunda açık verme riski doğduğu senatörler tarafından belirtiliyor.

ABD kendisi denetlemek istiyor

Bu risk dahilinde ABD, şirketlerden kendi ülkeleri içerisinde temsilci atayarak depolanan verileri denetlemek istiyor. Bu sebepler gösterilerek ABD Senatosuna savunmaya çağırılan Bytedance zorlama yasalar yoluyla, erişim kısıtlaması getirerek ABD piyasasından çekilmeye zorlanıyor.

Erişim devamlılığı için uygulamanın topladığı verilerin, gizlilik ilkeleri gereği, ABD kendi denetlemek istiyor.Toplanan verilerin Çin Komünist Partisi ile paylaşıldığı ve bu verilerin Amerika’ya karşı politika üretme yönünde kullanıldığı Amerika'dan yetkililer tarafından iddia ediliyor.  

Bytedance’e kendini savunması ve uyarılara riayet etmesi için gerekli süreyi tanıdığını söyleyen Amerika, Biden’ın imzası ile Tiktok’a gerekli şartları sağlaması için 270 gün tanıyacak.

Şirket eğer gerekli güven veren adımları atmaya başlarsa bu süreye ek olarak bir 90 gün daha tanınacak. Fakat gerekli adımlar atılmaz ise uygulama, ABD başkanlık seçimlerinden yaklaşık bir ay sonra uygulama erişime kapatılacak.

Biden, aldığı karar ardından sosyal medyada eleştirilerle karşılaştı. Tiktok’u yasaklamaya yönelik yasa tasarısının senatoya gelmesinin  ardından kendine Tiktok hesabı açarak oradan paylaşımlar yapmaya başlayan ABD Başkanı, seçim süreçleri boyunca genç nesil ile daha güçlü bir bağ kurabilmek için Tiktok üzerinden kampanya paylaşımları yapıyordu.

Beyaz Saray çalışanlarına yasaklanan uygulama kısa bir süre sonra ABD Başkanı’nın kullanımında olması kamuoyu tarafından negatif karşılandı.

Aynı zamanda ifade özgürlüğünü koruma altına alan ABD Anayasası 1. Ek maddesi (First Amendment) ile ters düştüğünü belirten ABD’li uzman avukatlar, yürürlüğe yeni giren yasanın bu ek maddeyi ihlal ettiğini vurguluyor. 170 milyon Amerikalı tarafından kullanıldığı tahmin edilen uygulama aynı zamanda 7 milyon kişiye iş imkânı sunuyor.

Çin Hükümeti ise Bytedance’in farklı bir ülkeye zorla satılmasına karşı olduklarını belirtiyor. Şirketi satın alabilecek teknoloji şirketleri listesi de Bytedance’in tahmini değeri nedeniyle çok uzun değil. Ancak multimilyar dolarlık şirketlerin gerçekleştirebileceği bir işlem olan bu satışı gerçekleştirebilecek şirketler sayılı. Meta ve Google gibi milyar dolarlık şirketlerin de elleri kolları yasal kısıtlamalar sebebiyle bağlı. Bu da çıkış kapılarının birçoğunu kapatıyor.

Türkiye’de de benzer yaklaşımlar görüldü

Bytedance’in CEO’su Shou Zi Chew, bu yeni yasaya karşı bir açıklama yaptı. Açıklamasında; Amerika’nın aldığı bu karar ile ifade özgülüğüne zarar verdiğini vurgulayan Chew, kendilerinden emin olduklarını ve hiçbir yere gitmediklerini söyledi. Kararı mahkemeye taşıyacaklarını belirten CEO, karara karşı direneceklerini ifade etti. “Emin olabilirsiniz ki hiçbir yere gitmiyoruz” diyerek kullanıcılarının hakları için mücadele edeceklerini vurguladı.

Türkiye’de de benzer yaklaşımlar görülmüştü. Geçtiğimiz yılın aralık ayında TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı, AK Parti Hatay Milletvekili Hüseyin Yayman yaptığı konuşmasında, “TikTok başta olmak üzere dijital mecralarda Türk toplumunun aile yapısını bozmaya yönelik, ahlakımıza, anneannemize, kültürümüze yönelik, çocuklarımıza yönelik, kadınlarımıza yönelik hiçbir şekilde tasvip etmeyeceğimiz birtakım yayınları, birtakım görüntüleri, kınıyoruz, lanetliyoruz.” ifadelerinde bulunmuş Tiktok yetkililerini meclis komisyonuna çağırdıklarını söylemişti.

Yapılan uyarılara uyulmaması durumunda bant daraltmasından lisans iptaline kadar çeşitli yaptırımların uygulanabileceğini vurgulayan Komisyon Başkanı bir torba yasa hazırlığından bahsetmiş, şartların sağlanmaması gibi bir durum dâhilinde gerekli yaptırımların uygulanacağını belirtmişti.

Tiktok temsilcileri ile görüştüğünü ve karşı kurumdan gelen cevapların yetersiz olup komisyonu tatmin etmediğini söyleyen Komisyon başkanı Hüseyin Yayman, uygulamanın yasaklanabileceği yönünde konuştu. Komisyon başkanı yaptığı son açıklamada, "Tiktok’u Amerika'da yasaklıyorlar. Biz yasaklamalara karşıyız, fakat Türkiye'de de bu işin sonu yasaklamaya kadar gidecek. Çünkü maalesef burada asla sözle, tavsiyeyle, ricayla mesafe alamadığımız bir ilişki var" açıklamalarında bulundu.

Hem Türkiye hem de Amerika’da yaşanan gelişmeler üzerine Tiktok, yaptığı açıklamalarında geri adım atmayacağını ve durumun uygulama üzerinde bir değişikliğe neden olmayacağını vurguluyor.

Geri adım atmama konusunda ciddiyetini ortaya koyan Tiktok’un ilerleyen süreçlerde durum farklı bir boyuta geçecek olursa nasıl bir tepki vereceği tahmin edilemiyor.

(CÖ/EMK)