Pırtlayan hayvanlar rehberi
Çocukların en çok güldüğü, eğlendiği ve sevdiği konulardan biridir pırt. Erken çocukluk dönemi eğitimcisi olarak gün içerisinde sık sık duyduğum seslerden biri. Peki, hangi hayvanların pırtladığını ya da pırtlamadığını biliyor musunuz? Kedi, köpek, at, örümcek pırtlatır mı?
Ya da hangi hayvanların en pis kokan pırt çıkardığını, hangilerinin en çok pırtladığını ve bu kokuların nasıl oluştuğunu biliyor musunuz?
Nick Caruso ve Dani Rabaiotti'nin birlikte yazdığı, resimlerini Alex G. Griffiths'in çizdiği, Türkçeye Erinç Karakan'ın çevirdiği, Meav Yayıncılık'tan çıkan "Hangisi Pırtlar? Çocuklar İçin Gaz Çıkaran Hayvanlar Rehberi" kitabı çocukları hangi hayvanların pırt yaptığını, hangilerinin yapmadığını tahmin edebilecekleri bir oyuna davet ediyor.
Yellenme, pıtırık, zotturuk, popodan geğirme olarak da bilinen "pırt" çocuklar için komik ve eğlenceli bir konu.
Peki, bu sesler ve kokular nasıl oluşuyor? Girişteki 'Bu, pırtlar hakkında bir kitap" yazısında bu gayet açık açıklanmış.
"Birinci cevap: Yemek yediğimizde ve bir şeyler içtiğimizde, yiyip içtiklerimizle birlikte ufak hava parçacıkları da yutuyoruz. Sonuç olarak, bu hava çoğunlukla geğirme, bazen de pırt olarak dışarı çıkıyor.
"Diğer cevap: Vücudumuzun yediğimiz yemekleri öğüttüğü, sindirim adı verilen süreçte, mide ve bağırsaklarımızda dışarı kaçmak isteyen bir gaz oluşuyor. Kaslarımız da tıpkı kakayı dışarı ittiği gibi, bu gazı dışarıya pırt olarak itiyor. Eğer birilerinden "gaz çıkarmak" diye bir kullanım duyduysan, bahsettikleri budur.
"Üçüncü cevap ise şu: Vücudumuzda bakteri adı verilen aşırı küçük canlılar yaşar ve öğütülmesi zor bir yemek yediğimizde, bakteriler bizim için bununla ilgilenir. Yemekleri katır kutur yerler ve bu süreçte çok fazla gaz ortaya çıkar. Bu da tahmin ettiğin gibi pırt olarak dışarı atılır."
Pırtlarından utanan ve iğrenen tek türün kim olduğunu biliyor musunuz? Gezegende yaşayan insanlar. Ancak bir gerçeklik var ki ailenden komşuna, öğretmeninden İngiltere Kraliçesi'ne ve daha fazlasına insan bunu yapar. Hem de her gün ortalama 10 ila 20 kez pırtlatırlar.
Pırtlar hakkındaki gerçeklerle dolu eğlenceli bir bilgi kaynağı olan, hangi hayvanların pırtladığını, hangilerinin pırtlamadığını tahmin edebileceğimiz kitaptan bir bölüm şöyle:
"Bu bir at. Pırtlar mı? Evet! Atların bitkileri sindirmesi uzun sürer, çünkü bitkiler selüloz adı verilen ve parçalanması zor olan bir maddeden oluşur. Bu yüzden atların vücudunda onlara yardımcı olacak bol miktarda bakteri vardır. Çok bitki + çok bakteri = çok ama çok fazla pırt. Hayvanlar âleminin en zortçularından biri attır.
"Bu bir papağan. Pırtlar mı? Hayır! Kuşlar pırt yapmaz çünkü bağırsaklarında gaz yapan bakteriler yoktur ve yiyecekler vücutlarından o kadar hızlı geçer ki gaz oluşamaz. Papağanlar sesleri taklit etmekte özellikle çok iyidir, bu yüzden birçok insan papağanlardan pırt sesi duyduğunu zanneder. Aslında sadece gırtlaklarıyla bu sesi çıkarırlar."
Alabama Üniversitesi Biyoloji Bilimler Bölümü'nde doktora yapan Nick Caruso, bir süredir Virginia Tech'te Balık ve Yaban Hayatı Koruma Bölümü'nde öğretim üyesi olarak çalışıyor. Kitabı birlikte yazdığı Dani Rabaiotti'yle burada tanışan yazar, Virginia'da yaşıyor.
Londra Zooloji Derneği'nde doktora adayı ve zoolog olan Dani Rabaiotti, iklim değişikliğinin Afrika yaban köpekleri üzerindeki etkisi üzerine çalışmalar yürütüyor.
Hem komik hem bilimsel hem de en sevdiğimiz hayvanların yaptığı "pırtlar" üzerine yazılan kitap okura, hangi hayvanların nasıl beslendiğini ve pırtladığında nasıl kokular çıkardığı hakkında da bilgi veriyor. Sert kapak tasarımı, renkli çizimleri ve sade bir dille yazılan "Hangisi Pırtlar?" kitabı okunurken çocukla yetişkin arasında bir oyuna da çevrilebilir.
Mizahi diliyle hem eğleneli hem de öğretici bir rehber niteliğinde hazırlanan kitap, çocuklar kadar yetişkinlerin de okuması gereken bir kaynak niteliğinde. Kahkaha dolu gaz çıkaran hayvanlar rehberi seni bekliyor!
(KA/AÖ)