Her şeyin tersine döndüğü bir yer: Yalancılar Ülkesi

"İyilik bazen de uyuyan insanları uyandırmakla yaratılır." (Gianni Rodari, 1959 Yalancılar Ülkesi. Sf.118)

1920 yılında Omegna'da dünyaya gelen Gianni Rodari, 1980 yılında henüz 60 yaşındayken Roma'da hayatını kaybetti. İtalya'nın en iyi çocuk edebiyatçılarından biri olarak kabul edilen Rodari, 1970 yılında da Andersen Ödülü'ne layık görüldü.

Çocuklar için hikâyeler uydurmanın dışında çocuk gazetesi ve çocuklar için bir TV programı da yaptı. Henüz 17 yaşındayken öğretmenliğe başladı ve faşizm karşıtı bir eğitimci olarak "Militan Pedagog" ünvanlıyla anıldı.

Öğrencilik yıllarında öğretmeninin bir sözü ("İnsanlığın büyük insanlardan çok, iyi kalpli insanlara ihtiyacı var") ve babasının bir kediyi kurtarmak için saatlerce yağmur altında kalarak ölmesi, onun iyi bir insan olmak istemesini sağladı.

İyilik çabası

Onun bu iyilik çabasının izleri, kitaplarında da görülüyor. "Yalancılar Ülkesi"ndeki (1959) "Hoş geldin Hiç Yorulmaz", "Ressam Bananito", "Topalcık", "Mısır Teyze" bu iyilik anlayışının vücut bulmuş halleri gibidir. "Yalancılar Ülkesi"nde (1959), "iyilik" dışında öne çıkan diğer kavramlar, "dürüstlük", "dostluk", "hak", "kendin olmak", "dayanışma", "adalet" kavramlarıdır.

Mizahı sıklıkla kullanır

Rodari, hikâyelerinde mizah ögesini de sıklıkla kullanır. Çocukların onu bu kadar sevmelerinin önemli bir sebebidir onun bu kıkırdayan kelimeleri. Örneğin, tartışmanın hararetiyle piposunu ağzına ters sokan bir köylü. "Bu kurallara aykırı" diyen Mısır Teyze'ye Romelatta'nın cevabı "ama zaten kurallar da bize aykırıydı" demesi gibi.

70'e yakın kitaba imza attı

Rodari'nin sayısı kesin olmamakla birlikte yetmiş civarı çocuk kitabı var. Türkçede kitapları, Can Çocuk, Marsık Kitap, Fom Kitap, YKY, Büyülü Fener, Epsilon gibi yayınevlerinden çıktı. Çocuklarla atölyeler de düzenleyen Rodari'nin Fom Kitap'tan "Rodari'yle Düşünüyorum" ismiyle bir serisi de bulunuyor. Bu serideki kitapların sonunda çocuklara yönelik felsefi sorular da var. Ayrıca Rodari'nin "Mavi Ok" kitabı onun ustalık eseri olarak görülür.

Yalanlardan kurtarmak için

Gianni Rodari'nin, "Yalancılar Ülkesi", olağanüstü bir sese sahip olan genç Gelsomino'nun Yalancılar Ülkesi'nde yaşadığı maceraları anlatıyor. Gelsomino, Yalancılar Ülkesi'nde ona yoldaşlık eden üç ayaklı karalama kedi Topalcık ile ve yolculuğu boyunca karşılaştığı kendisi gibi sıra dışı insanlarla dostluklar kurar. Gelsomino dostlarından öğrendikleriyle sonunda cesaretini toplar ve başına gelen bir felaket olduğunu düşündüğü sesini kullanmayı öğrenir. Sesinin gücünü de Yalancılar Ülkesi'ni yalanlardan ve yalancılardan kurtarmak için kullanır.

Köylüler ikiye bölünür

Kitabın ilk bölümünde, Gelsomino sesi nedeniyle önce okulda zorluklarla karşılaşır ve öğretmeninin yönlendirmesiyle sessiz kalmayı öğrenir. Okul yaşamından sonra çiftçiliğe başlar ve bir gün dayanamayıp sesini kullanarak bahçesindeki armutların kendiliğinden ağaçtan düşmesini sağlar.

Onun bu yaptığını gören köylüler ikiye bölünür ve kimi onun bir büyücü olduğunu söylerken diğerleri onun bir ermiş olduğunu söyler. Bu durum, köylüler arasında tartışmalara, kavgalara dönüşür ve sonunda karı-kocalar bile düşüncelerini savunmak için silahlanırlar.

Gelsomino bütün bu olanlardan sonra artık köyünde kalamayacağını anlar ve başka bir ülkeye doğru yola çıkar. Sınırı aştıktan sonra yeni ve hayli tuhaf bir ülkeye gelir. Burada ekmeğe mürekkep, mürekkebe ekmek denmektedir. Bir parça kaşar ve ekmek almak için yani bir şişe mürekkep ve silgi almak için sahte parayla ödeme yapması gerekir.

Kedilere yeniden miyavlamayı öğretir...

Kediler havlar ve köpekler miyavlar. Eğer miyavlayan bir kediysen ya da geçerli bir parayla bir şeyler satın almaya çalışıyorsan, bekçiler tarafından yakalanır ve hemen akıl hastanesine gönderilirsin. Böylece doğruyu söyleyenler ve miyavlayan kediler ve havlayan köpeklerin hepsi akıl hastanesinde toplanır. Ama bu duruma dayanamayan ve bir şeyler yapmak isteyen birileri de vardır.

Bir şeyler yapmadan duramayanlardan biri de Topalcık'tır. Okuma yazma bilen tebeşirin yavrusu olduğunu iddia eden bir kedidir.

Romelatta tarafından kırmızı bir tebeşirle duvara çizilen Topalcık, Gelsomino kadar hikâyenin önemli bir karakteridir.

Hikâyede, Gelsomino'nun şarkısıyla duvardan ayrılan Topalcık, duvarın soğuk ve nemli olması nedeniyle biraz hasta olduğunu söyler. Tıpkı Platon'un "Mağara Alegorisi"nde olduğu gibi. Topalcık da duvardan ayrılır ve Yalancılar Ülkesi'nin kedilerine, kediliklerini hatırlatır ve onlara yeniden miyavlamayı öğretir.

Kitabın Künyesi:
Orijinal Adı: Gelsomino nel paese dei bugiardi
Yazar: Gianni Rodari
İlk Basım Yılı: 1959
Çizer: Sedat Girgin
Çeviren: Eren Cendey
Yayınevi: Can Çocuk
Yaş grubu: 9+
Sayfa: 191

(HP/SYZ/AÖ)