Doğal afetlerde psikolojik ilk yardım

Bu yazı ilk olarak https://yakiniliskiler.com/'da yayınlandı. 

Her birimiz aslında çoğu zaman yaşadığımız stresli durumları nasıl atlatabileceğimizi, ne gibi başa çıkma yolları geliştirebileceğimizi deneyimlerimiz sayesinde öğreniyoruz. Fakat doğal afet ya da felaket gibi ani gelişen durumlarda bu başa çıkma yöntemlerini kullanamayabiliyoruz. Peki faydaları bilimsel çalışmalarla sayısız defa gösterilmiş bu başa çıkma yöntemleri neler?

1- Yeterli uyku alın

Stresle başa çıkmada en etkili yöntemlerden biri uyumak. Yaşanılan travmatik bir olayın ardından rahat bir uyku uyuyabilmek pek mümkün gözükmese de bedenimizin durmaya, zihnimizin gün içerisinde edindiği bilgileri sindirmeye ihtiyacı olduğunu da göz ardı etmemek gerekiyor. Haberleri takip etmek, sosyal medyada yeni gelişmeleri okumak ve her an yeni bir felaket bildirimi ile karşılaşma olasılığımıza dur diyerek kendi kendimize kalmaya ihtiyacımız oluyor. Bu uykuya geçmeden önce bedeninizi, bacaklarınızı, ellerinizi ve kollarınızı olabildiğince gevşeterek travmatik olayın haricinde bir yer hayal etmeye çalışın. Bu içinde bulunduğunuz gerçeklikten bir süreliğine de olsa uzaklaşmanıza olanak sağlayacak.

2- Kafeinden olabildiğince uzak kalın

Stresli hissettiğimizde, bir şey yetiştirmeye çalıştığımızda ya da odaklanma ihtiyacı duyduğumuzda genellikle kahve içmeye odaklanıyoruz. Sizin de dikkatinizi toplamakta güçlük çektiğinize eminiz. Kafein odaklanmak konusunda gerçekten bize yardımcı olsa da yüksek miktarda tüketildiğinde bizi olabilecek en iyi halimizden uzaklaştırıyor. Bu yüzden dış etkenler nedeniyle bir hayli yükselmiş olan stres seviyenizi kahve içerek düşürmeye çalışmak yerine sağlıklı yiyecek ve içeceklere odaklanmayı deneyin.

3- Fiziksel açıdan aktif olun

Stresli durumlarda gerçeklikten uzaklaşabilmenin ve mental sağlığı koruyabilmenin yollarından biri de egzersiz yapmak. Eğer sıcaklıklar veya bulunduğunuz ortamın özellikleri el veriyorsa sabah erken saatlerde ya da güneş çekildikten sonra açık havada bir yürüyüş yapmak zihninizi boşaltabilmenize ve kaygınızla savaşmanıza yardımcı olacaktır.

4- Ara verin

Yaşanan durumla ilgili haberlere bakmamak, hayatınıza normal akışında devam etmek size kendinizi kötü ve sorumsuz hissettirebilir. Fakat unutmayın ki mola vermediğiniz takdirde kendinize de çevrenize de verebileceğiniz maksimum faydayı veremeyebiliyorsunuz. Aksine günlük konuşmalarınızı sadece yaşanan olaya odakladığınızda, başka bir şey düşünemediğinizde veya bu durumun sonuçları üzerine kafa yormayı bırakamadığınızda hem mental hem de fiziksel sağlığınız bundan oldukça olumsuz etkileniyor. Bir süre sonra bu his tükenmişlik hissine dönerek bir şey yapmanıza tamamen engel oluyor.

5- Rutinlerinizi aksatmayın

Günlük hayata olduğu gibi devam etmek kulağa çok bencilce ya da umarsızca gelebiliyor. Hatta öyle ki günlük hayatına normal devam edebilen insanları yargılayabiliyor, bunu nasıl yapabildiklerine şaşırıyoruz. Ancak olan bitenle ilgilenmeye devam ederken günlük hayatımıza elimizden geldiğince devam edebilmek aslında bu olaydan en az hasarla çıkmamıza yardımcı oluyor. Bu da aslında bencillik değil, uzun vadede hem çevremize hem de kendimize yaptığımız bir iyilik oluyor.

Tüm bunların yanında kendinizi geleceğe karşı umutsuz hissetmeniz, yer yer kendinizi suçlamanız ya da gün içerisinde yaşanan olayı unutarak başka şeylerle ilgilendiğiniz için utanmanız oldukça insani tepkiler. Bu tepkilerin toplamına, özellikle travmatik olaylardan sonra hayatta kalanların hissettiği duyguya hayatta kalanın suçluluğu deniyor. 

(GS/AÖ)