Bir çocuğun gözünden insan ve doğa ilişkisi: Küçük Ağaç'ın Eğitimi

Bugün size yazarı hakkında çeşitli iddia ve tartışmaları olan bir kitabı tanıtacağım. Say Yayınlarının okura kazandırdığı "Küçük Ağaç'ın Eğitimi" isimli eserin yazarı Forrest Carter, kendisini "küçük yaşta anne-babasız kalan Kızılderili" olarak tanıtıyor. Kitap aynı zamanda Carter'ın otobiyografisi. Ancak Vikipedi Forrest Carter isminin takma olduğunu ve aslında bir beyaz ve ırkçı olan Asa Earl Carter olduğunu yazıyor. Kitapları büyük ilgi görünce kendisini kıskanan kimi çevrelerce bu bilgilerin yayıldığını iddia ediyor. Öte yandan Carter'ın Kızılderili Thelma Carter ile evli olduğu ve dört çocuğu olduğu biliniyor.

Tüm bu tartışmalardan bağımsız olarak "Küçük Ağaç'ın Eğitimi" kitabını elinize aldığınızda "Heidi", "Küçük Prens", "Şeker Portakalı" ve "Martı"daki samimiyeti, dürüstlüğü göreceksiniz.

Evrensel dostluk ve barış hikâyesi

Hep haklı, hep güçlü, hep egemen ve hep soykırımcı 'beyaz adam'ın köklerinden kopardığı ve yok ettiği Kızılderili kabilelerden biri olan Çerokiler'in doğa ve insana karşı sevgisini, duyarlılığını, dürüstlüğünü, samimiyetini anlatan eser, yer yer hüzünlendiriyor yer yer de güldürüyor. Kızılderili mantığıyla işleyen kitapta, insanın acısını, sevincini, doğayla birlikte bütünsellik içinde göreceksiniz.

Carter'ın kaleminden çıktığı ileri sürülen "Bugün ayrımcılık, yarın ayrımcılık, sonsuza dek ayrımcılık" sloganının tersine kitap, tüm soykırımcılara, savaş yanlılarına ve kötülüğü yayanlara karşı evrensel dostluk içinde bir barış hikâyesi sunuyor. Çağımızın yarattığı yüzeysel, mekanik ve internet üzeri kitle iletişim araçlarına hapsolmuş insan tipine karşı, yaratıcılığı ve körelten eğitim sistemini sorgulatan kitap, yitirilen değerlere saygı duruşunda bulunma denemesi.

Doğa ile etkileşimi öğrenen bir çocuk 

Yazar, anlatıcı karakter görevini Çerokiler üyesi olan Küçük Ağaç isimli yetim bir çocuğa veriyor. Ebeveynlerinin ölümünden sonra büyükanne ve büyükbabasından sadece okuma, aritmetik ve yazmayı öğrenmekle kalmayıp Kızılderili yaşam tarzını, tarihini ve doğa ile etkileşimi de öğrenen küçük bir Kızılderili çocuğun hikâyesi.

Kitap, güzel şeylerin yanı sıra insanlığın yitirdiği değerlere dikkati çekiyor ve kapitalist yönetim anlayışından kaynaklı doğadan uzaklaşmanın yaratmış olduğu canavarca bir ruhu kusursuz işliyor.

Küçük bir çocuğun gözünden açgözlülüğü, hırsı, kötülükle gözü dönmüş insan halini, canlılar ve doğa üzerindeki tahakkümü, baskı, zulüm ve haksızlıkları okuyacağız. Çağımızın medeniyet eleştirisi olarak da okuyacağınız kitapta, felsefe ve tarih öğretisi de güçlü.
Rüzgâr, ağaç, kuş, su doğaya ait ne varsa onlarla iletişim kurup dinlemeyi iyi bilen Küçük Ağaç, doğada var olan her şeye büyük bir saygı, nezaket, incelikle yaklaşıyor. Evrensel öğretilerle dolu eser, bir hayat felsefesi gibi haksızlıklar karşısında direnme öğretisi de aynı zamanda. Hele hele bugün yaşadığımız doğal felaketleri sorguladığımızda aslında doğaya zarar vermediğimizde onun da biz insanları nasıl kucakladığını anlatıyor. Kitaba geçmişle bugünün anlatısı olarak da bakılabilir.

Bir ırkçı neden bunları yazsın?

Eserde geçen şu cümleler, şayet doğruysa, bir ırkçı niçin böyle bir kitap yazsın sorusunu getirtiyor akıllara:

"Büyükbaba ile yerli gibi düşünüyorduk. Daha sonra insanlar bana bunun çocukça olduğunu söyleyecekti (oysa ben biliyordum). Büyükbabanın 'sözcükler' hakkında neler söylediğini hatırlıyorum. Bu çocukluk olsa bile önemli değil, çünkü aynı zamanda iyiydi. Büyükbaba bunun beni her zaman ileri götüreceğini söyledi... Ki öyle de oldu.

"Büyükbaba yarı İskoç'tu ama yerli gibi düşünüyordu. Başkaları için de böyleydi herhalde; büyük Kızıl Kartal, Biil Weatherford ya da İmparator McGilvery ya da McIntosh gibi. Onlar kendilerini, yerlilerin yaptığı gibi doğaya verdiler; ona boyun eğdirmeye ya da bozmaya çalışmak için değil, doğayla birlikte yaşamak için. Ve bu düşünceyi o kadar sevdiler, sevgi içlerinde öyle büyüdü ki artık beyaz adam gibi düşünmeleri mümkün değildi."

Başta gençler olmak üzere, ebeveynler, eğitimciler ve çocuk gelişimi ile ilgilenenlere tek kelimeyle bir başyapıt olmayı hak eden ve akıcı anlaşılır bir dille yazılan bu kitabı öneririm. Gerisi size kalmış...

Kitap: Küçük Ağaç'ın Eğitimi
Yazar: Forrest Carter
Çeviri: Şen Süer Kaya
Kapak tasarımı: Mustafa Kalemci
Yayınevi: Say
Okuma Yaş Grubu: 13 ve üzeri

(SYZ/AÖ)