EVRİM KEPENEK YAZDI
Baharın Habercisi, Barışın Sembolü: Newroz Pîroz be*
*Newroz kutlu olsun
Efsaneler, mitolojiler, masallar ve hikâyeler bir halkı bir arada tutan anonim eserlerdendir. Tıpkı 92 Cizre Newroz’u gibi.
Ancak, 1992’de Şırnak’ın Cizre ilçesinde Newroz kutlamalarında yaşananlar masal, hikâye ya da mitolojik bir efsane değil.
1992 yılı 21 Mart Newroz sabahı Şırnak'ın Cizre ilçesinde Newroz'u kutlamak isteyen binlerce kişi Nur, Cudi ve Yafes mahallelerinden halaylar eşliğinde toplandı. Newroz alanı diye anılan Cizre mezarlığına gitmek üzere yürüyüşe geçildi.
Marksist. Org'da anlatıldığı haliyle Nusaybin Caddesi’ne ulaşıldığında halkın önünü kesen polis ve asker yürüyüşe izin vermedi. Halkın üzerine ateş açıldı.
Bir gazeteci öldürüldü
Ertesi gün olduğunda Cizre'de fiilen sokağa çıkma yasağı vardı.
İstanbul'dan bölgeye giden bir grup gazeteci, ellerinde fotoğraf makineleri ve beyaz bayraklarıyla sokağa çıktı. Ancak üzerlerine ateş açıldı. Sabah gazetesinde çalışan gazeteci İzzet Kezer yaşamını kaybetti. Mermi çekirdeği bulunamadığı gerekçesiyle açılan dava faili meçhul bırakıldı.
TIKLAYIN - Kara Yıl 1992'de 14 Gazeteci Öldürüldü
TIKLAYIN - İzzet Kezer Cinayeti
23 Mart'ın akşamına doğru bilanço açığa çıktı. Resmi kaynaklara göre 57, alternatif kaynaklara göre 100'den fazla kişi ölmüş, yüzlerce insan yaralanmış veya gözaltına alınmıştı.
Kürtler açısından 92 Cizre Newroz’u dönüm noktası oldu. Her yeni gelen Newroz'da 92 Cizre Newroz'u hatırlatıldı, "onurlu barış" talebi yükseltildi. Cizre’de yaşamını kaybedenler ise unutulmadı.
"Tarih bize fikir verir"
Yönetmen Aydın Orak, o dönem yaşananları “Berivan” isimli belgeselde anlattı. O günlerin unutulmayacağını belirten Orak şöyle diyor:
"Bu olayların yaşandığı dönem daha çocuktum. Her şeyin yasak olduğu ve birçok ölümlerin yaşandığı bir dönemin resmidir bu belgesel. İnsanlar tarihten ders çıkarmalıdır. Tarih bize yaşanan olumsuz durumları bir daha yaşamamak için fikir verir."
Defalarca yasaklandı Newroz, baharın gelişi engellenirmiş gibi.
Yasağın gerekçesi kimi zaman “Newroz 21 Mart’tır, gününde kutlayın"dı kimi zaman da "kamu güvenliği."
Oysa kitleler, 21 Mart’a en yakın bir hafta sonu tatilinde kutlamak istiyordu.
Mesela, 2012’deki İstanbul Kazlıçeşme’deki Newroz kutlamasına benzer gerekçelerle izin verilmeyince halk, Kazlıçeşme’ye çıkan sokaklarda toplanıp kutlamalara başladı. Bir tarafta halaylar çekilirken bir tarafta polis gazına karşı dayanışma vardı.
Sonraki yılın Newrozu’nda ise Kazlıçeşme Meydanı’nda bu kez yüz binler vardı. Yaşam savunucularından, feministlere, avukatlardan, mimar, mühendislere kadar hemen herkes kendi mesajını alıp gelmişti Newroz alanına. Ateşler yakılırken, halaylar ve sloganlar hiç durmadı.
2013 Newroz'u Amed'de yüz binlerin katılımıyla gerçekleşti. Demokratikleşme sürecinin etkisiyle barışa dair umutların yükseldiği o gün başka bir dönemin habercisi oldu; 2015'e kadar.
Kemal Kurkut
Kürtler açısından Kemal Kurkut'un öldürülmesi de başka bir döneme geçildiğini gösterdi. 23 yaşındaki üniversite öğrencisi Kemal Kurkut, 21 Mart 2017 günü Amed Newroz kutlamalarında polisin attığı kurşunla öldürüldü. İnönü Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bölümü öğrencisi Kurkut 10 Ekim 2015'teki Ankara saldırısı'ndan kurtulmuştu.
Cinayetle ilgili iki polisin ifadesi alındı, polislerden Y.Ş.’ye “olası kastla öldürmekten” müebbet hapis istemiyle dava açıldı. Y.Ş.'nin tutuksuz yargılanmasına devam ediliyor.
TIKLAYIN - Bilirkişi: Kemal Kurkut Hedef Alınarak Vuruldu
TIKLAYIN - Kemal Kurkut'un Ailesi Anlatıyor: Gitarıyla Dünyayı Gezmek İstiyordu
Bu yılın kutlamalarına Covid-19 engeli
HDP, bu yıl Covid-19 nedeniyle “halk sağlığını” esas alarak Newroz kutlamalarını kitlesel olarak gerçekleştirmeme kararı aldı. HDK Eşsözcüsü İdil Uğurlu, Mezopotamya Ajansı’nda yer alan habere göre, "Bulunduğumuz her yeri Newroz alanına çevirelim" çağrısı yaptı.
Uğurlu’nun çağrısı karşılık buldu. Halk, başta Amed, Mardin, Van, Urfa olmak üzere bir çok noktada 2020 Newroz'unu "evde kal" ve "Newroz her yerde" diyerek kutladı.
"Newroz ateşi özgürlüğün sembolüdür"
HDP'nin çağrısıyla halk bu akşam saat 20.20’de evlerinin balkon, pencere ve çatılarına çıktı Newroz çoşkusunu paylaştı.
HDP'li Mardin Büyükşehir Belediyesi eski Eş Belediye Başkanı ve öncü siyasetçi Ahmet Türk ise sosyal medya hesabından paylaştığı mesajla, şöyle seslendi:
"Newroz ateşi özgürlüğün sembolüdür, barışın adıdır, varoluşun kendisidir. Bu zor günleri o ateşin verdiği güçle aşıp, hep birlikte halaylara durup, türkülerle, zılgıtlarla baharı müjdeleyeceğiz.
#NewrozPirozBe"
Diyarbakır'dan Newroz kutlaması #NEWROZHERYERDE#NewrozPîrozBe pic.twitter.com/MJsuWkwmWe
— Özgür Gündem (@OzgurrGundem) March 20, 2020
(EMK/AÖ)