1 Mayıs 1977’de Yaşamını Kaybeden Kadınların İzinde

Diran Nigiz, Hacer İpek Saman, Hatice Altun, Jale Yeşilnil,  Kadriye Duman, Leyla Altıparmak, Meral Cebren (Özkol), Nazan Ünaldı, Sibel Açıkalın...

1 Mayıs 1977’de yaşamını kaybeden kadınlar.

1 Mayıs 1977 Taksim Katliamı’nın üzerinden 42 yıl geçti. “Kanlı 1 Mayıs” olarak anılan katliamda, savcılık iddianamesine göre 34 kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı.

Ancak bu sayı gerçeği yansıtmıyordu. Nisan 2016’da DİSK Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Dairesi Müdürü Fahrettin Engin Erdoğan'ın yaptığı çalışmaya göre bu sayı, 41. Aynı çalışmada, “Kanlı 1 Mayıs’ta” hayatını kaybeden kadın sayısı da dokuz.

TIKLAYIN - 1 Mayıs 1977'de Hayatını Kaybeden 41 Kişi

Erdoğan’ın çalışması isim ve sayılar üzerinden önemli bilgileri açığa çıkardı.

1 Mayıs 1977'de "ölenler kimlerdi" sorusuna yanıt olarak hayat hikâyeleri paylaşılmayı bekliyor. 

Detaylı bir internet taramada hayatını kaybeden kadınlara dair bilgiler çok, çok az.  Sendikalar ve sol örgütlerde de kadınlara dair detaylı bilgi yok.

Kuşkusuz, bu bilgilerin araştırılıp arşivlenmesi tek bir kişinin, kurumun, örgütün sorumluluğunda olmak durumunda değil. Biz gazetecilerin sorumluluğunu hatırlatarak bu konuda ilk anda akla gelen gazeteciler Zeynep Kuray, Nazım Alpman, Ertuğrul Mavioğlu ve tabii ki bianet ve bianet'ten özellikle Beyza Kural'ın çalışmalarını analım.  

TIKLAYIN- 1 Mayıs 1977'de Hayatını Kaybeden 41 Kişi

Peki, bundan sonrası için bir şey yapılamaz mı? Belki, çoklu bir yapı oluşturarak 1 Mayıs 1977’de yaşamını kaybeden kadınların peşine düşebiliriz?

Yapamaz mıyız?

DİSK, sol-sosyalist örgütler, muhalif platformlardan temsilciler ve hatta belki de akademisyen ve gazetecilerden oluşturulan bir grup, ortak hareket edemez mi? Ve hatta sözü tarih çalışmalarında bulunan uzmanlar ile Hafıza Merkezi’nden de destek alınamaz mı?

Şimdiye kadar yapılmadıysa bile bundan sonrası için bu bilgilerin bulunup arşivlenmesi, yüzleşme açısından mesaj verirken, birçok kesime de iyi gelmez mi?  

Yaşama veda eden kadın emekçilerin hayatının peşinden gitmek, elbette hayatını kaybeden 41 kişinin hepsinin hikayelerinin peşine düşmek dünden bugüne bırakılmış bir ödev gibi görünüyor.

 ”Ölüp gitmişler, faillerinden de hesap sorulmamış, ne gerek var?” diye düşünmüyoruz ekbette. Bu hayatlara ulaşmak  emek tarihi açısından büyük bir kazanım olmaz mı? 

Bu vesile ile dönemin tanıklarına da çağrımız olsun. Biz, anlattıklarınızı kaydetmeye hazırız.

1 Mayıs 1977 Taksim’de yaşamını kaybeden kadınların anısına saygıyla..

Jale Yeşilnil – Cenazesine katılanların üstü arandı

17 yaşındaydı. Göztepe Aryamehr Lisesi (50. Yıl Tahran Lisesi) 3. sınıf öğrencisiydi. 1 Mayıs 1977 günü, Taksim 

Meydanı’nda 500 bin emekçiyle beraber günün coşkusunu yaşamaktaydı. Sadece gençti, heyecanlıydı ve samimiyetle oradaydı. Tanıklarının anlattığına göre o gün, ilk ateş sonrası panik içinde koşuşturan, kaçan kitleye doğru Taşkışla tarafından (Mete caddesi) hızla gelen iki panzer alana girdi.

Kitleyi, yeniden kürsüye doğru (Gezi merdivenleri) yöneltecek şekilde ucundan tarayarak ve otelin önünden geçerek Atatürk Anıtı yönünde hareket ettiler. Renkli giysili, (Can arkadaşı Filiz'in hırkası üzerindeydi) açık renk saçlı bir kadın panzer altında kaldı. Kadıköy'deki cenazesine katılanlara yere yatırılarak üst araması yapıldı.

Arkadaşı Zeki Coşkun, 2010'da Birgün'den Zeynep Kuray'a verdiği röportajda Yeşilnil'i şöyle anlatıyordu:

 "Çok narin, tutkulu bir insandı. Karıncayı bile incitmekten korkardı. Çok yardımseverdi. Örneğin fen dersleriyle hiç aram yoktu ve okul başladığından beri hiçbir derse katılmamıştım. O yüzden sınava bir gün kala çok paniklemiştim. Bu halimi gören Jale, beni 2 gün boyunca çalıştırmıştı ve bir dönem hiç girmediğim dersi bana 2 günde verdirmişti. Edebiyata çok büyük ilgisi vardı. İnsani, politik, düzenle alakalı her şeyle ilgilenirdi. Küçücük bir haksızlığa bile tahammülü yoktu."

Hacer İpek Saman

23 yaşındaydı. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi öğrencisiydi. Haberlere, ezilerek öldüğü yansıdı.

Sibel Açıkalın

18 yaşındaydı. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi 1. sınıf öğrencisiydi. İstanbul Yüksek Öğrenci Derneği üyesiydi.

Diran Nigiz

35 yaşındaydı. Bekçiydi.

Hatice Altun

21 yaşındaydı.

Kadriye Duman (Kıymet Kocamış)

Remziye Teyze - "Seni duvağınla iskeleden uğurladım böyle mi geri alacaktım haberini?" diye bir ağıt yakmış, sönmemesi için altına içli odunlar atıyordu. Hemşire olup, Zeynep Kamil Hastanesi’nde çalıştığı, yeni evlenip 3 aylık hamile olduğunu duyduğumuz Kıymet ablanın öldüğünü fısıldıyor herkes. Üstelik ezilerek. Üstelik çıkan arbedede. Üstelik hamile… Kanatları zedelenmiş bir kelebek gibi pırpır ederek…” (Süleyman Güner, Kozasından Çıkmamış Ölü Kelebek, Emek Dünyası)

25 yaşındaydı. Hemşireydi.

Leyla Altıparmak

19 yaşındaydı. Hemşireydi.

Nazan Ünaldı

19 yaşındaydı. Yabancı diller yüksekokulunda öğrenciydi.

Meral Cebren (Özkol)

42 yaşındaydı. Hastabakıcıydı. (EMK)