Vasıf Öngören Anılıyor
Yazar, yönetmen ve kuramcı olarak Türk tiyatrosuna büyük katkılar sağlamış olan Öngören'in 31 sene önce yazıp yönettiği "Oyun Nasıl Oynanmalı" adlı eseri ise okuma tiyatrosu olarak, yazarın doğum günü olan 15 Şubat'ta İstanbul Şehir Tiyatroları Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi'nde, 21 Şubat'ta ise Kadıköy Nazım Hikmet Kültür Merkezi'nde yeniden sahnelenecek.
"Oyun nasıl oynanmalı"
Film yıldızı olmaya çabalayan bir kızın öyküsü üzerine kurulu "Oyun nasıl Oynanmalı"da bireyin toplum içindeki konumunu değiştirme macerası konu ediliyor.
Yönetmenliğini, yazarın kızı Aslı Öngören'in üstlendiği okuma tiyatrosunda, tiyatroya emek vermiş ustalarla, Amatör Tiyatrolar Çevresi (ATÇ) çeperinde yer alan amatör oyuncular bir araya geliyor:
Macit Koper, Celile Toyon, Semah Tuğsel, Mehmet Esatoğlu, Oktay Sözbir, Tomris İncer, Mehmet Akan, Murat Ersan, Mehmet Atak, Yeşim Bozoğlu, Yunus Saltuk, Süreyya Güzel, Sinem Koyun, Bülent Arslan, Hasan Şahintürk, Mustafa Turan, Enver Akan, Hale Üstün, Senem Sönmez, Aynur Diz, Timur Ölkebaş, Hasan Mullaoğlu, Can Yasin, Bilgesu Ataman, Murat Bayar, Çağlar Yiğitoğulları çeşitli rolleri paylaşıyorlar.
Ustalar ve amatörler bu çalışmayla, yazarı ve yapıtını anlamayı, aktarmayı, ayrıca karşılıklı sanatsal bir alışveriş sağlamayı hedefliyorlar.
Kısa bir özgeçmiş...
1938 yılında Kütahya, Tavşanlı'da doğan Vasıf Öngören, tiyatro çalışmalarına İstanbul Üniversitesi Gençlik Tiyatrosu'nda oyunculuk ve reji ile başladı.
Daha sonra, İstanbul Üniversitesi Fizik Bölümü'nü yarıda bırakarak Berlin'e gitti. Frei Universitet Theather wissenschaf (Felsefe Fakültesinin Tiyatro Bilimleri) bölümüne yazıldı. Berliner Ensemble'da, dört yıl, Manfret Weckwerth'in reji çalışmalarına katıldı.
Bu deneyimin de katkısıyla Vasıf Öngören, ileriki yıllarda Bertold Brecht'in birçok eserini Türkiye'de tiyatro sahnesine taşıyan isim oldu. 1971'de Brecht'in "Adam Adamdır" oyununu, 1976 ise "Faşizmin Korku ve Sefaleti" ve "Sezuan'ın İyi İnsanı" oyunlarını yönetti.
1966 yılında yazarın ilk oyunu "Göç" İstanbul Üniversitesi Gençlik Tiyatrosu tarafından sahnelendi ve İstanbul Tiyatro Festivali'nde ikincilik ödülünü aldı.
Ülke çapında kendisine ün kazandıran Asiye Nasıl Kurtulur? adlı oyununu ise 1966-68 yıllarında askerliğini yaparken yazdı. 1970 yılında bu oyun, İsveç'te Kraliyet Tiyatrosu'nun Göteborg repertuarına alındı. Rusça, Kazakça, Yugoslavca, Fransızca'ya çevrildi; Sovyetler Birliği'nde T.V. filmi oldu.
1971'de "Göç" adlı oyununun yeniden işlenmiş biçimi olan "Almanya Defteri"ni yazdı, yönetti. "Asiye Nasıl Kurtulur? " Dostlar Tiyatrosu'nda oynandı.
1972 yılında tiyatroda gizli örgüt kurduğu iddiasıyla tutuklandı. Askeri mahkemece altı yıl sekiz ay hapse mahkum edildi. İki yıl hapis yattıktan sonra genel afla salıverildi. "Oyun Nasıl Oynanmalı?" adlı eserini bu hapishane yıllarında yazdı.
1976'da İstanbul Birlik Sahnesi'ni kurdu. 1979 yılında Nazım Hikmet'ten oyunlaştırdığı "1941-42'den İnsan Manzaraları"nı, Birlik Sahnesi'nde sahneledi.
Aynı yıl, "Oyun Nasıl Oynanmalı?" Ankara Sanat Tiyatrosu'nda sahnelendi.
Öngören, 1980'de yurtdışına gitti. Batı Berlin ve Amsterdam'da çalışmalarını sürdürdü. 1984 yılında, Amsterdam'da geçirdiği ani kalp krizi sonucu, 46 yaşında vefat etti.
Hollanda'da yaşayan Türk öğrenci ve işçilerinden eğiterek oluşturduğu topluluk, ölümünden sonra, Vasıf Öngören Tiyatrosu adıyla çalışmalarını sürdürdü.
Vasıf Öngören'in anısına düzenlenen etkinlikler şöyle:
Etkinlik: Oyun Nasıl Oynanmalı
Yer: İstanbul Şehir Tiyatrosu Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi
Tarih: 15 Şubat 2005 Salı
Saat: 20.00
Etkinlik: Oyun Nasıl Oynanmalı
Yer: Kadıköy Nazım Hikmet Kültür Merkezi
Tarih: 21 Şubat 2005 Pazartesi
Saat: 19.30
Etkinlik: Vasıf Öngören'i Anma
Yer: Kadıköy Nazım Hikmet Kültür Merkezi
Tarih: 17 Şubat 2005 Perşembe
(GS/YS)