“Urmiye Gölü’ndeki kuraklıktan yüzde 80 insanlar sorumlu”

* Fotoğraflar: Anadolu Ajansı.

Haberin Kürtçesi için tıklayın

İran Araştırmaları Merkezi'nin yayımladığı "İran'da Kronik Su Sorunu" raporuna göre, İran, dünyanın en kurak bölgelerinden birinde yer alıyor.

Kurak ve yarı kurak iklim koşulları görülen İran, yıllık ortalama 242 milimetre yağış alıyor.

Ülkenin batısında yer alan ve Orta Doğu'nun en büyük tuz gölü olan Urmiye Gölü'nün Ahmedinejad Dönemi'nde yüzde 80 oranında kuruması hem dünya hem de İran basınında yer aldı.

İran hükümeti, gölün kuruma nedenini iklim krizi ve bölgede hakim olan kurak dönemler olarak gösterse de bilim insanları; göle akan suların yoğun kullanımı, gölü besleyen sular üzerine baraj yapılması ve bu suların başka bölgelere aktarılmasını kuraklığın asıl nedenleri olarak sıralıyor.

Komşu ülkeler de tehdit altında

Son çalışmalar ise mevcut ekosistemiyle uluslararası öneme sahip olan ve "UNESCO Biyosfer Rezervleri" listesinde yer alan Urmiye Gölü'nün yüzde 95'inin kuruduğunu gösteriyor.

Kuraklık sadece Urmiye Havzası için değil, İran'a sınırı olan ülkeler için de tehlike arz ediyor.

Kuruyan göldeki yüksek tuz oranı, hava yoluyla taşınarak Türkiye, Ermenistan, Azerbaycan ve Irak gibi ülkelerin toprak verimliliğini de riske atıyor.

Konuyla ilgili Anadolu Ajansı'na konuşan Türkiye Su Enstitüsü Politika Geliştirme Koordinatörü Tuğba Evrim Maden, gölün kurumasıyla artan tuz oranının toprağın ve suyun kalitesini de olumsuz yönde etkilediğini söyledi.

Maden'in aktardığı bilgilerde öne çıkan başlıklar şöyle:

Havzada yer alan tarıma dayalı sanayi tesislerinin büyük bir kısmı kapandı.
Gölün kıyı şeridine yakın yerlerde yaşayan yerel nüfus için turizm, önemli bir gelir kaynağı. Gölün kuruması turizm sektörünü de büyük ölçüde etkiledi.
Urmiye Gölü'nde bitki ve hayvan habitatı tehdit altında.
Geçimleri göl suyuna bağlı olan bölge halkı, krizin getirdiği sosyo-ekonomik sonuçlarla da yüzleşecek.
Kırsal ve kentsel nüfus oranları 1986'da yüzde 51'e 49 iken, 2006'da yüzde 34'e 66, 2016'da ise yüzde 28'e 72 olarak değişti.
Gölün kurumasıyla binlerce hektarlık tarım arazisi zarar gördü ve göle bağlı işsizliğin artması sonucu 3 milyon insan göç etti.

İran'da kuraklık

İran, dünyada su krizi yaşayan ülkeler arasında 24. sırada.

İran'ın yaşadığı su sorununda en önemli etken iklim krizi. Fakat artan nüfus, su arz-talep dengesinin bozulması ve su yönetiminin yapılamaması su krizinin en önemli etkenleri.

İran, 1970'li yıllarda dünyada önem arz eden 1971 tarihli sulak alanların korunması ve sürdürülebilir kullanımına ilişkin hükümetler arası Ramsar Sözleşmesi'ne ev sahipliği yaptı.

Günümüzde ise ülkede yer alan Urmiye Gölü ile birlikte Şadgan, Gavkhouni, Bakhtegan, Enzeli ve Hamun gölleri de yok olma tehlikesi ile karşı karşıya.

Bu tehlike iklim kriziyle artsa da İran'ın kısa vadeli ve bilim insanlarınca "yanlış" olarak değerlendirilen su politikaları, mevcut su krizinin nedenlerinin başında geliyor.

İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü'nden Dr. Yusuf Alizade Govarchin Ghale, Urmiye Gölü özelinde bu tespitleri doğrular nitelikte şöyle diyor: "İklim faktörü, gölün kurumasında sadece yüzde 20 rol oynamıştır. Gölün kurumasındaki asıl pay yüzde 80'le insan faktörüdür. Esas mesele suyun yanlış yönetilmesi ve iklim değişikliğine karşı doğru tedbirlerin alınmamasıdır."

* Kaynak: İran'da Kronik Su Sorunu raporu.

(TY)