Tay Projesi Nedir?

TAY Projesi tarafından 9 yıldır yürütülen Türkiye arkeolojik yerleşmeleri envanteri, 1800´lü yılların başından günümüze kadar yapılan yüzey araştırmaları ve kazı çalışmaları kaynaklarına dayanmaktadır. Ancak envanter çalışmaları sırasında mevcut dağınık bilgilerin derlenmesi ve sorgulanması, farklı sorunları ve gereklilikleri de beraberinde getirmiştir. Arazi çalışmalarını zorunlu kılan bu gereklilikler, TAYEx'in (TAY Keşif Gezisi - TAY Expedition) temelini oluşturmuştur.

TAY Keşif Gezisi:

- Yayını yapılmış olan arkeolojik yerleşmelerle ilgili verilerin doğrulanması, güncellenmesi (zaman içinde değişen adlar, aynı yerleşmenin farklı adlarla bilinmesi nedeniyle farklı yerleşmeler olarak algılanabildiği durumlar vd.),

- Yerleşme/buluntu yerlerinin (höyükler, mağaralar, kaya sığınakları, düz yerleşmeler, tümülüsler, mezarlık alanları vd.) coğrafi konumlarının yeni teknolojik araçlarla kesin olarak belirlenmesi, son durumlarının ve varsa tahribat boyutlarının belgelenmesi,

- Görsel bir Türkiye arkeolojik arşivi oluşturularak, ilgili müze ve eğitim kurumlarının kullanımına sunulması,

- Tüm arkeolojik yerleşmelerin GIS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) temelli katmansal haritalara yerleştirilmesi ve gerek basılı ortamda, gerekse internet ortamında yayınlanarak bilim dünyasının ve tüm ilgililerin kullanımına açılması amaç ve hedeflerine yöneliktir.

Kültür emanetlerini koruma çalışmalarının ilk ve en önemli adımı nelere, ne kadar sahip olduğumuzun bilinmesidir. Bu bağlamda nelerin korunması gerektiği, ancak nelerin var olduğu, var olanların hangi durumda olduğu, tahribatın boyutları, türleri ve nedenlerinin belgelenmesi ile mümkün olabilir.

Bu amaçlardan yola çıkarak, TAY Projesi´nin üç aşamalı olarak planlandığı çalışma sisteminin ilk basamağında arazi çalışmalarını oluşturan TAY Keşif Gezisi yer almaktadır. Arazi çalışmalarının ilk etabında dört yıllık bir takvim çizelgesi içinde, Paleolitik Çağ´dan İlk Tunç Çağ´ına kadar olan yerleşme/buluntu yerlerinin, bölgelere göre taranması programlanmıştır. 2000 yılı içerisinde Marmara ve Ege bölgelerinde ilki gerçekleştirilen arazi çalışmalarını, 2001 yılında Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri izledi. 2002 yılında ise İç Anadolu bölgesinde yürütülecek olan TAY Keşif Gezisi´nin ilk etabı, 2003 yılında da Karadeniz ve Doğu Anadolu bölge araştırmaları yapılarak tamamlanacaktır.

Çalışma sistemin ikinci basamağı ise, arazi çalışmalarında toplanan verilerin TAY veri havuzunun güncellenmesinde kullanılmasıdır. Dönemsel çalışmaların yer aldığı ara raporlar ve final raporuyla basılı ortamda ve internet erişimiyle, arazi çalışmalarının sonuçlarının kamuoyuna ve tüm ilgililere ulaştırılması gerçekleştirilmektedir. Bunun yanısıra yerel müzelere, ilgili oldukları bölgedeki çalışma sonuçlarının iletilmesi ve müzeler ile iletişim içerisinde tescil çalışmalarının hızlandırılması için proje arşivindeki mevcut tanımsal ve görsel verilerin gerektiğinde müze yetkililerine aktarılması bu aşama için öncelikler arasında yer almaktadır.

Üçüncü aşama ise, bölgesel envanter çalışmaları ve bilimsel araştırmalar için kaynak yaratmak, bölge envanterleri için lojistik destekle birlikte yoğun sistematik araştırmaların gerçekleştirilmesini sağlama amaçlarına yöneliktir.