Tarihi Gerçeklerin Işığında Newroz
¨Avestik Dil¨de, ya da Avesta'nın yazıldığı rahipsel Med Dili'nde adı ¨Nava=yeni" Roaca=gün¨ün birleşimi olması gereken Newroz kelimesi bu orijinal şekliyle bile Avesta'da yer almıyor. Genç Avesta'nın yazıldığı önemli araştırmacılar tarafından teslim edilen rahipsel Med Dili'ndeki bu bileşik kelimenin anlamını, Med Dili'nin mirasçısı bir dil olan Kürtçe'yi kullanarak ayrıntılarıyla tahlil edebiliriz: Nava, Kürtçe'nin Zazakisi'ndeki newe ve Kurmanci ile Soranisi'ndeki "nû", nüye" ile aynı kelimedir ve "yeni" demektir. Raoca ise yine aynı dilin Zazaki Lehçesi'ndeki "Ruec" ve Kurmanci ile Sorani Lehçesindeki "roc" ile aynı kelimedir ve "gün" anlamına gelir. "Yeni Gün" olarak kutlanan Nava Roaca, daha önce de kaydettiğimiz gibi, bu haliyle Avesta'da yer almıyor.
Belki de kayıp. Buna rağmen Nava ve Roaca kelimeleri Avesta'nın her yerine dağılmış olarak vardır. Nava Roaca, zaman içinde iki kelimeli bir tabir olmaktan çıkarken, biraz da dillerin tabii değişimleri çerçevesinde tek kelime haline dönüşerek önce Pehlevice'de Noroz, sonra günümüz Kürtçesi'nde "Newroz"laştı ve günümüze kadar ulaştı. Bu dönüşümün sebebi, tahmin edeceğiniz gibi; bir yandan zaman içindeki tabii değişim iken, öte yandan da II. Artaxerxes döneminde, Zarathuştra'nın dinini artık açıkça kabul eden Persler'in, o zamandan beri yazılı belgelere hakim olmaları olarak da izah edilebilir.
Newroz Kelimesi, zannedildiğinin aksine muhtemelen Medya'da veya en aşağısından onların mirasçıları olan Kürtler arasında "yeni yıl" gibi bir anlamı ifade etmek için kullanılmamıştır veya kullanılmamaktadır. Sonradan yüklenen anlam, yani yeni yıl, sadece Newroz'un (nuroz'un) Pers versiyonu için geçerlidir. Newroz'u büyük bir ihtimalle Akamenidler'in orta dönemi itibariyle kutlamaya başladıkları anlaşılan Persler ve onların torunları olan Günümüzün Farsları, bu festivali sadece bir "yılbaşı günü" olarak kutlarlar. Bilindiği gibi ilk Pers takvimlerinde yılbaşı, Kasım Ayı'nde idi. II. Artaxerxes döneminden itibaren Zerdüşti geleneklerini aldılar.
Fakat biraz değişik olarak alındığını sanıyorum. Neticede onlar için 21 Mart'ta bahar gelmiştir ve takvimde eski yıl bitmiş yeni bir yıl başlamıştır, hepsi bu. Onlar için bu günün ifade ettiği başka bir anlam yoktur. Kısacası Newroz onlar için takvimsel bir meseledir. Oysa anlaşıldığı kadarıyla Medler ve onların takipçileri olan Kürtler için Newroz "Yeni Gün"dür. Halk için yeniden doğdukları bir günü ifade eder Newroz. Onların hayatında kapanan kötü bir dönemin ardından direnişle yaratılan yepyeni ve özgürlük dolu bir gün başlamıştır. Yeni bir başlangıçtır Newroz. Bundan dolayı Medler'in takipçileri olan Kürtler'in Newroz kutlamalarında hep direniş ruhu, birlik ve mücadele ruhu hakim olmuştur. Medler'den beri ciddi bir şekilde özgür yaşamamış ve her zaman baskı altında tutulan torun bir halk için bu tür bir anlam yükleme ve buna uygun bir kutlama tabiidir.