Sinema-Arjantin: Ortak Hafızayı Güçlendirmek
Solanas özellikle Aralık 2001'deki mali çöküş ve halk ayaklanmasından sonra bir film kamerasının objektifinden, Arjantin'in kolektif hafızasının parçalarını topluyor.
Orijinal ismi "Memoria del saqueo" (Yağma Anıları) olan "Toplumsal Soykırım", Arjantin'in içinden yeni çıkmaya başladığı mali krizin tarihini anlatıyor.
Film 7 yıl boyunca süren askeri diktatörlüğün 1983'te düşmesiyle başlıyor; uluslararası kredi kuruluşlarının empoze ettiği ve korkunç toplumsal sonuçlara yol açan neo-liberal model çerçevesinde Arjantin'i kısa ömürlü bir "başarı hikayesi"ne dönüştüren, nihai olarak 2001'deki siyasi ve ekonomik çöküş ile sonuçlanan yapısal reformlar ve özelleştirmeler ile devam ediyor.
Film, 19 ve 20 Aralık 2001'de yağma ve ayaklanma ile beraber devam eden kitlesel "cacerolazos" - insanların tencere ve tavalara vurarak gerçekleştirdiği spontane protesto- eylemi ile sona eriyor.
Söz konusu eylemler, Ekonomiden Sorumlu Bakan Domingo Cavalo ve o zamanlar başkan olan Fernando de La Rua'yı istifaya zorlamıştı.
Kültürle ilgili bir çalışma olduğu açıklanan "Toplumsal Soykırım", ülke çapında okullarda gösteriliyor.
Latin Amerika'yı Keşfetmek
Film, "Latin Amerika'yı Keşfetmek" adlı film festivalinde gösterildi. Festival çerçevesinde neredeyse yarısı Arjantin yapımı olan 46 Latin Amerika filmi Londra'ya getirildi.
25 Kasım - 5 Aralık tarihleri arasında kâr amaçlı olmayan ve Latin Amerika'daki toplumsal gelişmeye yönelik projeleri destekleyen bir örgüt tarafından düzenlenen festivalin amacını Venezüellalı organizatör Libia Villazna, IPS'ye verdiği demeçte, "Tartışma alanı yaratmak amacıyla, yönetmenleri ülkelerinin yüzleştiği ekonomik, siyasi ve toplumsal meseleler hakkında konuşmaları için davet ettik" diye anlattı.
"Film yapmak, tarihte bir ana tanıklık etmektir"
Festivalde, Veronica Souto'nun Buenos Aires sokaklarında karton ve çöp toplayan ve sayıları 2001'deki çöküşten bu yana hızla çoğalan insanları konu alan "Karton Günler"i gibi, birçok belgesel gösterildi.
Ancak festival filmlerinde sadece yakın geçmiş ele alınmadı. Federico Urioste'nin 2003 yapımı "İsyan" filmi, "Cordobazo" dönemine gidiyordu. "Cordobazo", 1969'da General Juan Carlos Onganina'nın diktatörlüğünün sona ermesine neden olan Arjantin'in Cordoba kentindeki işçi ve öğrenci ayaklanmasına verilen isim.
Urioste 1982'de Falkland/Malvinas savaşını konu alan "Belgrano'yu Batırın" isimli belgeseli de gösterime sundu. Savaş Britanya ve Arjantin arasında, küçük ama zengin petrol rezervleri bulunan Güney Atlantik adalarına sahip olmak için yapılmıştı. Film İngiliz Kanal 4 televizyonu tarafından hazırlanmış, ama asla televizyonda gösterilmemişti.
Urioste, IPS'ye verdiği demeçte "Biri eğer kendi hafızasına sahip değilse, onun tarihini başkaları yazacaktır" dedi. "Sömürgeleştirilmiş ülkeler, en kurnazca sömürünün, kültürel sömürü olduğunu fark etmiyorlar. Ben Malvinas savaşı hakkında Arjantin'in bakış açısından bir film yaptım."
Solanas ise, aynı haberde yer alan demecinde, "Filmim Arjantin'in yeniden inşası hakkındaki tartışmaya bir katkıdır" dedi. "Film yapmak, tarihteki bir ana tanıklık etmektir ve bu daha sonra kolektif hafızanın bir parçası haline gelir."
Yine bir toplumsal eylemlilik aracı: Video
Ancak Arjantin'in hikayesinin anlatılmasıyla, sadece Solanas gibi tanınmış profesyoneller meşgul değil. Sokak gösterilerinin yanı sıra video da toplumsal eylemliliğin bir parçası haline geldi.
Video çekimleri ve gösterimleri, toplumsal hafızaya yönelik bir katkı ve medyanın kimlikleri yanlış tanıtmasına yönelik bir tepki halinde.
Pekçok grup, sokaklarda video kameralarıyla dolaşıp Arjantin'de olup bitenlere ilişkin belgeseller hazırlıyorlar. Cine Insurgente (Başkaldıran Sinema) ve Grupo Alivio gibi gruplar, Arjantin'de ve hatta ülke dışında giderek daha fazla tanınıyorlar.
1976'daki askeri diktatörlük tarafından sert biçimde engellenen; aralarında Raymundo Gleyzer'in "Grupo de Cine de la Base"sinin ve Solanas'ın "Cine Liberacion"unun da bulunduğu 1970'lerin militan filmcilik akımı da bu tip örgütlerle yeniden hayat buluyor.
Solanas'ın "Fırınların Saati" (la hora de los hornos) adlı 1968 yapımı filmi, söz konusu dönemden bir klasik. Film, "Latin Amerika'yı Keşfetmek" festivalinde, bu sene Berlin Film Festivali'nde Fahri Altın Ayı ödülünü kazanan yönetmeni kutlamak için gösterildi.
Cine Insurgente'den Lorena Riposati de filmin yönetmenine duyduğu hayranlığı "Onlar bizim yürümemiz gereken yolu işaretledi" sözleriyle dile getirdi.
Cine Insurgente: Toplumsal mücadelenin hizmetinde
Cine Insurgente, 10 kişilik halk jürisinden ibaret bir örgüt. Riposati, "Duyusal ve görsel yapımcı olarak yeteneklerimizi toplumsal mücadelenin hizmetine adamak için organize olduk" dedi.
En son videolarından biri, "Guernica, lo que no se ve" (Guernica, Göremedikleriniz). Film, bir grup "piqueteros" -Arjantin'de "piquete" olarak bilinen kaldırım taşlarını sökerek fırlatan işsizlere verilen isim- hakkında.
Bu tip örgütler Arjantin'de işsizliğin yüzde 20'ye ulaştığı ve yoksulluk oranının yüzde 50'lerin üzerine çıktığı ekonomik kriz sonucunda yoğun olarak ortaya çıkmaya başladı.
Belgesel gösterimi sırasında, filmin kahramanlarından bazıları deneyimlerini seyircilerle paylaştı.
"Kitlesel medya stereotipleri yeniden üretiyor. 'Piquetero'ları şiddet eğilimli ve çalışmak istemeyen insanlar olarak gösterdiler. Biz kameramızı mücadele sürdüren tarafa koymaya karar verdik. Filme alınmış görüntüler, sistemin en güçlü silahı oldu. Ama biz bunu direniş için bir silaha dönüştürdük" dedi Riposati.
2001'de Cine Insurgente grubu, işsizlere, mücadedeleri hakkındaki bakış açılarını gösterme şansı vermek için "Cine Piquetero"yu düzenledi. "Memoria, vacuna contra la muerte" (Ölüme karşı bir aşı olarak hafıza) yaptıkları belgesellerden birinin ismi.
Grupo Alavio: Mücadelede tarafız
Grupo Alavio ise, 10 yıldır, Arjantin'de emekçi kesimini temsil eden belgeseller yapıyor.
"El rostro de la dignidad. Memoria del MTD de Solano", (İtibarın yüzü: Solano'daki işsizler hareketinin anıları) Buenos Aires'deki işçi sınıfı semtlerinden Quilme'deki işsiz örgütlerinin deneyimlerini gösteriyor.
"Biz tarafsız değiliz. Her zaman taraf tutmuşuzdur, çünkü biz mücadelenin bir tarafını oluşturuyoruz." Grupio Alavio'dan Fabian Petrucci, geçtiğimiz Ağustos'da Buenos Aires'de IPS ile yaptığı bir röportajda bunları söyledi.
"Biz altı filmciyiz, ancak her zaman çalıştığımız gruplara entegre olup insanları video ile çalışmak konusunda eğitiyoruz. Örneğin bir grup 'piquereto' ile çalıştığımızda, onların anılarını topladığımızda, sayımız 100'lere yükseldi." (SM/CC/BB)
* Stefania Milan'in IPS haber ajansinin geçtiği haberini Cihan Cinemre Türkçeleştirdi.