Segundo Kozadan Çıktı, Artık O Bir Kelebek.

"Bir insan öldüğü zaman bir kelebeğe dönüşür," cümlesi altı yıl önce "Buena Vista Social Club" albümü ile uluslararası üne kavuşan Kübalı müzisyen Compay Segundo'ya ait. Doksan beş yaşındaki Segundo, pazartesi günü Küba'daki evinde bu dünyaya veda etti.

Son zamanlarda hasta düşen Segundo'nun .ailesi, yakın arkadaşları, hatta kendisi bile artık bu ölümü bekliyordu. Şarkıcı ve gitarist, geç gelen üne rağmen dolu dolu yaşanmış doksan beş senenin ardından son günlerini huzur içinde geçirdi.

Küba'nın en eski "trovador"u olarak bilinen, ünlü şarkı "Chan Chan"in bestecisi Segundo, hekimlerin verdiği bilgiye göre böbrek rahatsızlığını ağırlaştıran metabolik düzensizlik nedeniyle pazartesi sabahı erken saatlerde Havana'nın Miramar bölgesinde öldü.

Pazartesi günkü basın toplantısında, klarnet sanatçısı Askel Armentos, Compay'in son gezilerinden birinde ölümü düşlediğinden söz ettiğini aktardı.

Bulutlardaki buluşma

Compay düşünde, bulutlarla kaplı bir yerde merhum Kübalı müzisyen Miguel Matamaros ile karşılaştığını ve Matamaros'un şaşkınlıkla "Sen burada ne arıyorsun?" diye sorduğunu, kendisinin de "Buraya seninle müzik yapmaya geldim" diye cevap verişini anlatıyordu.

Son beş yıldır Los Muchachos de Compay Segundo grubunun üyesi olan Armentos, Compay'in bu düşünü tekrar edişini defalarca dinlemişti.

Compay Segundo, gerçek adıyla Francisco Repilado, 1907 Eylül'ünde Havana'dan 967 km. uzaklıktaki Santiago de Cuba'da dünyaya geldi. Küba'da "son" ve "trova" müzik türlerinin anavatanı olarak bilinen bu bölgenin müzikal atmosferine kapılmamak imkansızdı, Compay de bu atmosferin etkisiyle on iki yaşında müzik yapmaya başladı.

“Yoldaş” 15 yıl “dinlendi”

Compay, "el armonica" (harmonika) diye adlandırdığı yedi telli gitarı icat etti ve üyeleri arasında Ñico Saquito ve Miguel Matamoros'un da bulunduğu, dönemin önde gelen grupları ile müzik yaptı.

1940'larda Lorenzo Hierrezuelo'ya katılmasıyla kariyerinde bir dönüm noktası oluşturan ve Küba "son" müziğinin ikili efsanesi olarak bilinen Los Compadres'i oluşturdu. "Compadre"(yoldaş) kısaltması olan Compay ve Hierrezuelo'nun kendisini Compay Primo diye çağırması nedeniyle de Segundo takma isimlerini alışı da bu döneme denk gelir.

1950'lerde ikilinin ayrılmasıyla Segundo, aralarında Carlos Embale ve Pío Leyva gibi şarkıcıların bulunduğu Compay Segundo ve Grubu çalışmasını başlattı.

Bu çalışmadan sonra kayıt çalışmalarından, televizyon ve basından uzak durarak, 15 yıl boyunca kendini unutturdu. Dönemin moda olan müziğinin etkisinin kendisini unutturduğunu söylüyordu.

Ve 1997

Fakat, 1989'da Küba müzikologu Danilo Orozco'nun Compay Segundo'yu Patria Quartet ile çalması için Washington'daki Smithsonian Enstitüsüne götürmesi Segundo'nün kariyerinin yeniden parlayışa geçmesine neden oldu.

Santiago Auserón ile yaptığı çalışmalar ve İspanya'nın Flamenko şarkıcısı Chano Lobato ile verdiği konserler Avrupa'da popülaritesinin yavaş yavaş artmasına katkıda bulundu ve çalışmaları 1995'te İspanya'da bir antoloji olarak yayınlandı.

Fakat asıl patlama Amerikan doğumlu gitarist Ry Cooder'ın 1997'de Compay, Ibrahim Ferrer, Eliades Ochoa ve Omara Portuondo gibi Kübalı müzisyenleri bir araya getirdiği "Buena Vista Social Club" albümüyle yaşandı.

Bu çaba, grubun Küba'daki stüdyo kayıtlarını ve Amerika ve Avrupa'daki konserlerini takip eden Alman yönetmen Wim Wenders'ın dökümanları aynı isimle filme almasıyla desteklendi.

Ünün zirvesine sıçrayış

Compay "Buena Vista Social Club"ın etkisini ünün zirvesine sıçrayış olarak değerlendiriyor. Müzisyen albüm ve filmden sonra dünyanın büyük bir bölümünü dolaşarak en iyi sahnelerde, hatta Vatikan'da dahi konserler verdi.

Küba Kültür Bakanı Abel Prieto, Compay'in ölüm haberinin duyulmasından birkaç saat sonra "Gerçekliğin karışımından, sanatsal bakış açısından, iyimserlikten, yaşama duyulan inançtan ve güzellikten etkileniyorum," yorumunu yaptı.

Prieto, müzisyenin köklerine bağlılığından, "başarı testi"ni taviz vermeden, nasıl yaşlanılması gerektiğine dair ders olacak benzersiz bir tazelikle geçtiğinden bahsetti. "İnsan bazen onun ölümsüz olduğunu düşünürdü," diye ekledi.

Kadın, müzik ve aşk

Bu tam olarak Compay ailesinin hatırlanmak istediği görüntüydü, hayat ve neşe dolu. Bu nedenle müzisyenin cansız bedeni Santiago de Cuba'ya gömülmek için götürülene dek tabutun fotoğrafının çekilmesine ve videoya alınmasına izin vermediler.

"Yüz yaşına gelmek onun en büyük düşüydü, bunu ancak bir kadına ve müziğe duyulan aşkla karşılaştırırdı.

Compay, "eğer müzik olmasaydı, hayat berbat olurdu, Eğer "son" türü müzik olmasaydı dünya dehşetli bir kedere bürünürdü," derdi.

Şarkılar sürecek

Oğullarının da çaldığı ve söylediği Los Muchachos de Compay Segundo üyeleri onun vasiyeti uyarınca bu işi sürdürmeyi hedefliyorlar. Onun en ünlü şarkılarının yanında, daha az bilinen parçalarını da çalmayı planlıyorlar.

Klarnetçisi Armenteros. "bazen çalışırken gözlerimi kapıyorum ve 40 yıl önce Compay'i dinlediğimi hayal ediyorum, çünkü oğlu Basilio tıpkı babası gibi,” diyor. “O bize Küba “fanatikliğini” vasiyet etti, bu da bizi Kübalı yapıyor." (DA/PT)

* IPS Haber Ajansı’nın 14 Temmuz 2003 tarihli bu haberini Türkçe’ye Pınar Tokur çevirdi.