Sadece Bir Yılda 52 Bin Kişi Hava Kirliliği Yüzünden Öldü

*Fotoğraf: Greenpeace.

Haberin Kürtçesi / İngilizcesi için tıklayın

Temiz Hava Hakkı Platformu tarafından hava kirliliği ölçümleri ve ölüm istatistikleri verileri kullanılarak yapılan analize göre, Türkiye'de 2017 yılında hava kirliliği trafik kazalarından yedi kat fazla ölüme neden oldu.

2016 ile 2018 yılları arasında 81 ilin yarısından fazlası kirli hava soludu. Sadece 2017'de 52 bin kişi kirli hava yüzünden öldü. Kirli hava kaynaklı en fazla ölüm İstanbul'da.

TIKLAYIN - Prof. Hamzaoğlu Yazdı: Topluma Atfedilen Risk ya da Türkiye'de Pisipisine Ölüm!

TIKLAYIN - Prof. Hamzaoğlu Hakkında Soruşturma

Platformun dün açıkladığı rapordan öne çıkan bilgiler şunlar oldu:

Ölümlerin %13'ü önlenebilirdi

2017 yılında hava kirliliği Dünya Sağlık Örgütü'nün önerdiği kılavuz değerlere indirilseydi ülkemizde yaşanan ölümlerin yaklaşık %13'ü önlenebilirdi.
2018 yılında hava kalitesi en kötü olan ilimiz, Afşin-Elbistan ilçesinde işletmede olan 2 tane kömürlü termik santrali ve yeni santral planları ile gündeme gelen Kahramanmaraş.
2018 yılında Dünya Sağlık Örgütü'nün önerdiği kılavuz hava kirliliği değerleri karşılayan tek ilimiz Ardahan.
İstanbul'da nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu (kilometrekare başına 40.000'den fazla nüfus) iki ilçe olan Gaziosmanpaşa ve Güngören ilçelerinde hiçbir hava kalitesi ölçüm istasyonu bulunmuyor.

*Büyütmek için tıklayın.

Türkiye'nin en az yarısı kirli hava soludu

2018 yılında hava kalitesi, ulusal sınır değerlerine göre değerlendirildiğinde; 81 ilin yarısından fazlası (%56) kirli hava soludu.
Bursa Merkez ve Elbistan'da yaşayanlar neredeyse tüm yıl (10 aydan fazla gün) boyunca sınır değerlerin üzerinde kirli hava soludu.
2018 yılında ölçümler yetersiz olduğundan her 10 ilden 1'inde yaşayanların nasıl bir hava soluduğu bilinmiyor. (Eskişehir, Bolu, Kastamonu, Kırıkkale, Kütahya, Muş, Şırnak ve Uşak)
Son 3 yılda hava kalitesi iyi düzeyde olan yani ulusal sınır değerleri karşılayan ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) sınır değerlerine çok yakın olan iller Ardahan, Artvin, Rize, Kırşehir ve Tunceli oldu.
Son 3 yıldır 16 ilde hava kalitesinde hiçbir iyileşme olmuyor ve ciddi hava kirliliği yaşanıyor: Afyon, Ankara, Burdur, Bursa, Çorum, Denizli, Erzincan, Mersin, Kahramanmaraş, Manisa, Mardin, Muğla, Niğde, Osmaniye, Sakarya ve Sivas.
2017 yılında hava kirliliği nedeniyle yaşanan ölüm sayısının en fazla olduğu ilk üç ilimiz İstanbul, Bursa ve Ankara'dır.
2017 yılında hava kirliliğine atfedilen ölümlerin il bazındaki ölümlere oranı en fazla olan iller ise sırasıyla Iğdır, Kahramanmaraş ve Afyon oldu.
Bulgaristan ve Polonya devletleri hakkında, sistematik ve devamlı bir şekilde bazı bölgelerde yıllık ve günlük, bazı bölgelerde de günlük emisyon değerleri (PM10) aşıldığı için Avrupa Adalet Divanı tarafından temiz hava hakkını ihlal ettiği yönünde karar verildi.
Aralarında Almanya ve Fransa'nın da bulunduğu 6 Avrupa Birliği ülkesi hakkında, hava kirliliği nedeni ile Avrupa Adalet Divanı'nda hukuki inceleme başlatıldı.

*Büyütmek için tıklayın.

Anne karnındaki bebeği de etkiliyor

Yapılan son çalışmalar, hava kirliliğinin sperm kalitesi ve doğurganlığı olumsuz etkilediğini, ayrıca partikül maddelerin anne karnındaki bebeğe de etki ettiğini gösteriyor.
Ayrıca kirli havanın çocuklarda düşük doğum ağırlığı, otizm, diyabet (Tip 1), ani bebek ölümü sendromu, astım, KOAH, bronşiolit ve bronşit gibi solunum hastalıkları, zatürre, bebek ölümü ve zeka geriliği gibi sağlık sorunları ile ilişkili olduğu kanıtlanmıştır.

Öneriler

Türkiye'deki hava kirliliğinin önüne geçilmesi için raporda sıralanan öneriler arasında, doğru ve şeffaf ölçümlerin yapılıp halka bilgi verilmesi; DSÖ'nün önerdiği yasal limitler konusunda bağlayıcı yasalar çıkartılması, kirlilik oranları ve tahmini erken ölüm oranlarına ilişkin verilerin açıklanması; fosil yakıt desteklerine son verilmesi ve toplu taşıma ve bisikletli ulaşımın teşvik edilmesi bulunuyor.

Hava Kirliliğinin Sebepleri

Çoğu zaman partikül maddeler (PM), kükürt dioksit (SO2 ), azot oksitler (NOx ), ozon (O3 ) gibi gazlar, sessiz bir katil gibi çoğu zaman biz fark etmeden soluduğumuz havayı kirletir.

Hava kirliliği; çöl tozu ve yanardağ patlamaları gibi doğal kaynaklardan ortaya çıkabileceği gibi, insan faaliyetlerinden de kaynaklanır. İnsan faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan hava kirliliği gerekli önlemlerin alınması ile engellenebilir.

İnsan faaliyetlerine bağlı hava kirliliği kaynaklarının başlıcaları:
a) Sanayi ve santrallerde enerji üretimi için kullanılan fosil yakıtlar,
b) Ulaşım için kullanılan fosil yakıtlar,
c) Madencilik tesisleri ve endüstriyel tesisler,
d) Evlerde ısınma ve yemek yapma amaçlı kömür ve odun yakılması,
e) İnşaat faaliyetleri ve yollardan kaynaklanan tozlar,
f) Atık ve anızların yakılması,
h) Bazı endüstriyel tarım faaliyetleridir. Özellikle sanayiden kaynaklanan kirleticiler; iklim değişikliği ve asit yağmurlarının yanı sıra ciddi sağlık sorunlarına da neden olurlar. Bacalardan çıkan ve saç telinden daha ince olduğundan göremediğimiz partikül maddeler kana karışarak sağlık sorunlarına neden olur.

Hava Kirliliği ve Çocuk Sağlığına Etkileri

Çocuklar hava kirliliğinden daha çok etkileniyor. Çünkü;

• Çocuklarda vücut ağırlığına göre metabolizma hızı ve oksijen tüketimi yetişkinlere göre yüksek,
• Çocukların hava yolları daha dar,
• Çocukların boyları kısa olduğundan kirliliğe daha çok maruz kalırlar,
• Çocukların organları küçük ve hala gelişmesini tamamlamamıştır,
• Çocuklar solunum hızı daha fazla olduğundan daha çok kirlilik solur,
• Çocuklar solunum sistemi belirtilerini görmezden gelip oynamaya devam edebilirler,
• Çocuklar dışarıda daha çok zaman geçirirler,
• Çocukların bedenlerinde koruma mekanizmaları tam gelişmemiştir,
• Çocukların solunum yolları daha hızlı enfekte olur,
Yapılan çalışmalarla hava kirliliğinin, çocuklarda görülme riskini arttırdığı belirlenen sağlık sorunlarından bazıları şunlar:
• Düşük doğum ağırlığı [28]

*Raporun tamamına ulaşmak için tıklayın.

(PT)