RTÜK Tasarısında "Bölücülük" ve "Müstehcenlik" Alerjisi
Gelecek hafta Meclis Genel Kurulu'nda görüşülmesi beklenen "Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı", yayın ilkelerini ihlal ettiği kanaatine varılan yayın kuruluşlarına program durdurmanın yanı sıra idari para cezası da getiriyor.
3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunda değişiklik yapacak tasarı, geçmişte "özür veya özür", ardından "program durdurma" olarak seyreden cezalandırma sistemini tümüyle değiştiriyor.
"Bölücülük" ve "müstehcenliğe" çifte ceza yolu
Örneğin tasarı, "bölücü", "Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı", "kin ve düşmanlığa tahrik", "terör övgüsü", "suçu övme", "müstehcen", "cinsiyet eşitliğine ters", şiddeti özendirici" niteliğinde görülen yayınları daha ağır şekilde cezalandırıyor.
Bu durumda "ihlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı"na göre "ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde 2'sinden 5'ine kadar idari para cezası" veriliyor. Ceza, radyolar için bin TL'den, televizyonlar için 10 bin TL'den az olmayacak. İdari tedbir olarak, ihlale konu program "Beş keze kadar" durdurulacak, Tasarıda, ihlalin mahiyetine "idari para cezası ile birlikte idari tedbire" de karar verilebilecek, sadece idari para cezasına veya tedbire de karar verilebilecek.
Bu cezaya gerekçe olabilecek yayın ilkeleriyse şu şekilde düzenlendi:
a) Türkiye Cumhuriyeti Devletinin varlık ve bağımsızlığına, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, Atatürk ilke ve inkılâplarına aykırı olamaz.
b) Irk, dil, din, cinsiyet, sınıf, bölge ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edemez veya toplumda nefret duyguları oluşturamaz.
d) Terörü övemez ve teşvik edemez, terör örgütlerini güçlü veya haklı gösteremez, terör örgütlerinin korkutucu ve yıldırıcı özelliklerini yansıtıcı nitelikte olamaz. Terör eylemini, faillerini ve mağdurlarını terörün amaçlarına hizmet eder şekilde sunamaz.
g) Suç işlemeyi, suçluyu ve suç örgütlerini övücü, suç tekniklerini öğretici nitelikte olamaz
n) Müstehcen olamaz.
s) Cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden programlar içeremez.
ş) Şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olamaz.
a ve b bentlerinin ihlaline dair tebliğden itibaren bir yıl içinde aynı ihlal tekrarlarsa medya kuruluşunun yayını 10 güne kadar durduruluyor; ikinci tekrarda yayın lisansı iptal ediliyor.
Yayını durdurulan programların yerine, RTÜK'ün sağladığı eğitim, kültür, trafik, kadın ve çocuk hakları, gençlerin fiziksel ve ahlâkî gelişimi, uyuşturucu ve zararlı alışkanlıklarla mücadele, Türk dilinin güzel kullanımı, çevre eğitimi, özürlü sorunları, sağlık ve benzeri kamuya yararlı konularda programlar yayınlanacak.
Daha hafif cezalar
Ayrıca, bir diğer ihlal kategorilerinde medya kuruluşu önce uyarılıyor. Uyarı tebliğinden sonra ihlalin tekrarı olursa "ihlalin ağırlığı ve yayının ortamı ve alanı"na göre, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde 1'inden 3'üne kadar idari para cezası veriliyor. İdari para cezası miktarı, radyo kuruluşları için bin TL'den televizyonlar için 10 bin TL'den az olamıyor.
Bu cezalar örneğin, (ı) bentinde yer alan "Tarafsızlık, gerçeklik ve doğruluk ilkelerine" aykırılığa ve (j) bendindeki "Haksız çıkarlara hizmet"e dair yaınlara uygulanacak. (EÖ)