Kıbrısta Asıl Sorun Lokmacı Değil, 10. Madde
bianet'in görüştüğü Kıbrıs Türk Basın Emekçileri Sendikası Yönetim Kurulu üyesi Hüseyin Yalyalı, Lokmacı üstgeçidinin kaldırılmasının "simgesel bir anlama" sahip olduğunu söylüyor. Yalyalı'ya göre, yaşananlar, konuyla ilgili asıl sorunun egemenliğe Türk Silahlı Kuvvetleri'ni ortak eden Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Anayasası'nın geçici 10. maddesi olduğunu gösterdi.
"Savunma ve İşbirliği" başlığını taşıyan geçici 10. madde "Kıbrıs Türk halkının savunması ve iç güvenliği ile milletlerarası durum gerektirdiği sürece bu Anayasanın 117. maddesinde yer alan kurallar yürürlüğe girmez. Anayasa yürürlüğe girdiği tarihte dış ve iç güvenliğin sağlanmasında kullanılan bütün kuvvetlerle, bunlara ilişkin olarak uygulamada olan usul ve hükümlerin ve bu konularda kabul edilmiş ve edilecek işbirliği esaslarının uygulanmasına devam olunur" diyor.
Lokmacı nasıl ortaya çıktı?
Yalyalı, Lokmacı'nın nasıl ortaya çıktığını anlatıyor:
"Burası, 30 Mayıs 1956'da Britanya sömürge döneminde, Britanya askerleri tarafından Türkve Rumları ayırmak için tel çekilen bir yer. 1963'te başlayan 'iç savaş'ta da 'yeşil hat' denilen bölge oldu.
"1956'da iki toplumu ilk kez başkent Lefkoşa'da ayıran bu çizgi, 14 Mart 1964'te Kıbrıs Cumhuriyeti'nin devam ettiğini söyleyen Birleşmiş Milletler kararıyla, bir ara bölge olarak resmi hale geldi.
"1974'te askeri birliklerin mevzilendiği temas hattı denen bu yer 50 metre daha Rum toplumuna karşı ilerledi."
Yalyalı'nın anlattığına göre, burası bir süre sonra meskun bir mahal haline geliyor.
Bu mahaldeki çok dar bu sokağın hem güney hem de kuzey tarafı iki duvarla kapatılıyor. Duvarlardan sonra askeri birliklerin mevzileri, yani "temas hattı" var. Bunların ortasında da yaklaşık 25-30 metrelik BM alanı var.
Daha sonra, sivillerin Kuzey Kıbrıs'taki askeri temas hattına girmemesi için TSK tarafından Lokmacı üstgeçidinin yapıldığını aktaran Yalyalı, "Bu köprünün bir ayağı Kuzey Kıbrıs'ta, bir ayağı da BM ara bölgesinde. Şimdi yapılan bu köprüyü kaldırmak" diye özetliyor pratikte yaşananı.
"2005'te sokağın Kuzey tarafındaki, TSK kontrolündeki alanda bulunan duvar yıkıldı. Ama Güney tarafındaki duvar duruyor. Bu nedenle Lefkoşa'ya ' 'AB topraklarındaki tek bölünmüş şehir' deniyor."
Yalyalı: Yaşananlar gerçek egemenlerin kim olduğunu anımsattı
Yalyalı, Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı Talat'ın Lokmacı üstgeçidini kaldırarak Güney Kıbrıs'ın "özgür dolaşımı engelliyorsunuz" söylemini engellemeyi planladığını, ama Türkiye Cumhuriyeti Genelkurmay'ının Lokmacı kapısıyla ilgili açıklamalarının ardından Papadopoulos'a koz verilmiş olduğunu söylüyor.
"Papadopoulos, sürekli 'ben Türkiye Cumhuriyeti'yle veya Genelkurmayı'yla görüşeyim; egemen olan o' diyordu. Şimdi haklı duruma getirilmiş oldu."
Yalyalı üstgeçidin kaldırılmasının sivillerin yaşamında Lefkoşa'daki geçişle ilgili pek bir şeyi değiştirmeyeceğini söylüyor, ama yaşanan ihtilafın demokrasiyi geliştirme açısından yararlı olabileceğini düşünüyor:
"Eğer devamı gelirse yararlı olur. Kuzey Kıbrıs'ın kendi içinde egemenlik sorunu var. Bu ihtilafla gerçek egemenin kim olduğunu hatırlıyoruz. Asker-sivil otorite çelişkisi burada da var. Kuzey Kıbrıs, barışı isteyen taraf olarak Anayasa'nın geçici 10. maddesini kaldırmalı."
Öte yandan, Güney Kıbrıs'ın da Lokmacı'nın diğer tarafındaki duvarı kaldırması gerektiğini söylüyor Yalyalı. "Siviller şimdi askeri temas bölgesinden geçip BM ara bölgesine geçecek. Ama orada da karşısında duvarı bulacak. Papadopoulos duvarı kaldırmalı." (TK)