“Erdoğan, öngörülemez bir müttefik olarak görülüyor”

İngiltere’de yayınlanan The Economist’in, “Türkiye diktatörlüğün eşiğinde” kapağıyla çıkmasının yankıları sürerken son olarak Almanya’da yayın yapan Stern dergisi de “Kundakçı Erdoğan” kapağıyla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı dosya konusu yaptı. "Gücünü korumak için, kendi ülkesinde, Suriye'de ve Almanya da ahlaksızca gerilimleri kışkırtıyor" ifadelerine yer verilen analizde ayrıca, “Erdoğan, Ukrayna’dan Suriye’ye birçok ipi elinde tutuyor ve gücünü kullanıyor” dendi.

Batı medyasının yaklaşan seçim öncesi Erdoğan’ı mercek altına aldığı yayınların ne anlama geldiğini Türkiye uzmanı, Almanya’nın sol görüşlü gazetelerinden Die Junge Welt yazarı Nick Brauns’la konuştuk.

Brauns, Batı medyasında Erdoğan’la ilgili çıkan haberleri, Batı’da bazı çevrelerin “Erdoğan'a karşı artan rahatsızlığı” olarak yorumluyor.

Almanya hükümeti ve Batılı ortaklarının, Türkiye'deki insan hakları ve demokrasiyle değil, askeri bir ortak, bir işyeri ve pazar olarak ve bir enerji transferi olarak Türkiye’yle ilgilendiğinin altını çiziyor.

Öncelikle Batı dünyasında Erdoğan şu anda tam olarak nerede duruyor? Erdoğan’a karşı bakış açısı nasıl?

Batı, yani AB ve NATO, Erdoğan'ı pas geçemez. Çünkü Türkiye'nin jeopolitik önemi çok büyük. Ancak Erdoğan, özellikle Rusya ile yakınlaşması nedeniyle, öngörülemez bir müttefik olarak görülüyor. Erdoğan'ın kendi gündemiyle İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya katılmasını engellemesi, onun Batı'da giderek artan bir güvenlik riski olduğunu gösteriyor. Erdoğan, Türkiye'nin Rusya'ya karşı yaptırımlarla Batı’nın ekonomik savaşını desteklememesine de içerliyorlar. Ancak tüm bunlar olurken Batılı hükümetler ve NATO, daha fazla Rusya'ya doğru itmemek için Erdoğan'ı çok fazla kızdırmamaya ve uzlaştırmaya çalışıyor.

Erdoğan'ın Rusya ile işbirliğinin taktiksel olduğu ve öncelikle kendi iç gücünü korumaya hizmet ettiği açıktır. Buna karşın, Türkiye'nin Batı ile olan bağları -AB ile ekonomik ilişkiler ve NATO ile askeri ittifak- stratejik niteliktedir. Ancak Erdoğan, Putin'e yaklaşarak Türkiye'nin ağırlığını artırmaya ve manevra için daha fazla alan kazanmaya çalışıyor. Sorun şu: Batı'nın bakış açısına göre şu anda Erdoğan'ın ciddi bir alternatifi neredeyse yok, bu yüzden onunla uzlaşmaya devam etmemiz gerekecek.

Erdoğan, Mayıs'taki seçimlerde destek alacak mı? 

Erdoğan, seçim kampanyasında kesinlikle Batı'dan tam destek alamayacak. Berlin'e yaptığı ziyaret, Scholz'un ofisi ile görüşmenin zamanı ve konusu üzerinde anlaşma sağlanamadığı gerekçesiyle iptal edilmişti. Federal hükümet, Erdoğan'ın ziyaretinin aslında bir seçim kampanyası gezisi olduğu konusunda net. Erdoğan'ın seçim kampanyasında aktif olarak desteklenmemesi, bizi Batı'nın Erdoğan'ı bırakacağını varsaymamız konusunda yanıltmamalı. Hırpalanmış bir Erdoğan, Putin'e daha da yaklaşmakla tehdit ettiği için Türkiye'de bir kaos, şu anda Batı'nın ihtiyacı olan son şey.

Selahattin Demirtaş sosyal medya hesabından "Hükümet seçimden önce Kobani'ye saldırı planlıyor" diye bir açıklama yapmıştı. “Kaos” derken bunu mu kastediyordunuz?

Tam olarak değil. Bence Erdoğan, Putin'den yeşil ışık alırsa Kobani'ye saldıracak. Rojava'ya yönelik bir saldırı öncelikle muhalefeti bölmeyi amaçlar. Erdoğan, CHP ve İYİ Parti’nin her zaman olduğu gibi böyle bir saldırıyı destekleyeceğini tahmin ediyor. O zaman Kürtlerin Altılı Masadan bir cumhurbaşkanı adayını desteklemesi pek düşünülemezdi. Ama muhalefet böyle bir saldırıyı desteklemezse, Erdoğan onları vatansever değilmiş gibi gösterecek ve milliyetçi seçmenleri kaybedecekler. Demirtaş bu ikilemi doğru bir şekilde ele aldı. Muhalefet, hükümetin provokasyonlarını ortaya çıkarmalı ve Kürt düşmanlığı tuzağına düşmemelidir. Muhalefeti bölmek için Kürt kartı Erdoğan'ın elinden düşmelidir ancak İYİ Parti ve CHP'nin parçaları ile bu pek başarılı olmayacaktır. Kobani'ye yönelik bir saldırının, 2014'te olduğu gibi Türkiye'nin doğusunda Kürtlerin kitlesel protestolarına yol açması da olası. Erdoğan da muhtemelen bu konuda spekülasyon yapıyor. Çünkü bu aynı zamanda halkın gözünde HDP'nin yasaklanmasını daha kolay haklı çıkarırdı.

Geçtiğimiz haftalarda The Economist dergisi "Türkiye'nin yaklaşan diktatörlüğü" kapağıyla çıktı. 26 Ocak'ta da Alman dergi Stern, Erdoğan'ı “Kundakçı” olarak nitelendirdi. Bunlar ne anlama geliyor? Bu yayınlar birer tesadüf mü yoksa Batı dünyasının Erdoğan'a olan sizin de bahsettiğiniz yaklaşımın bir göstergesi mi?  

Bu yazılar, Batıda bazı çevrelerde Erdoğan'a karşı artan rahatsızlığı ifade ediyor. Almanya'daki sol-liberal kamp - yani Ampel hükümeti ve onun destekçileri - kendi içlerinde büyük ölçüde "değer odaklı bir dış politikaya" güveniyorlar.

Bugün, Ukrayna'daki savaşın arka planında, Alman toplumunun geniş kesimlerini NATO'ya yönelik genel bir coşku sardı. Ön saflarda, Ukrayna'nın Rusya'ya karşı yürüttüğü NATO vekalet savaşında yeterince tank bulamayan, bir zamanlar pasifist olan Yeşiller ve onların seçmenleri var. Yeşiller Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, kendisini eleştirenlerin Erdoğan'ı ve Türkiye'yi çifte standartla suçlamak için defalarca işaret etmesini yıkıcı bir faktör olarak görüyor. Ancak Baerbock, Kuzey Kıbrıs'ın işgali ve Türkiye'nin Kuzey Suriye ve Kuzey Irak'taki yasadışı savaşları konusunda sessiz kalırsa, Putin'in savaşını ve Ukrayna'nın bazı bölgelerinin ilhakını nasıl kınayabilir?

Stern'in açıklamasında, "Gücünü sürdürmek için, kendi ülkesinde, Suriye'de ve Almanya'da ahlaksızca gerilimleri kışkırtıyor" deniliyor. Bunu neye dayanarak söylüyorlar?

Nihayetinde Stern, Türkiye'deki muhalefetin son seçimlerde neyi işaret ettiğini gösteriyor. Erdoğan, muhafazakâr-milliyetçi seçmen cephesini kendine bağlamak için gerilim stratejisine, içeride ve dışarıda kutuplaşmaya bel bağlıyor. Kasım ayında İstanbul'daki gibi bombalı saldırılar ve ardından Suriye'nin kuzeyine yönelik hava saldırıları bu gerilim siyasetinin bir parçasıdır. Almanya'da seçme ve seçilme hakkı olan 1,4 milyon Türk vatandaşı yaşıyor. Erdoğan ve AKP-MHP ittifakının, Almanya'daki provokasyonlar da dâhil olmak üzere mümkün olduğu kadar çok seçmen kazanmaya çalışacağı varsayılabilir. Almanya'daki PKK’lıların ve Gülencilerin imhası için bir Bozkurtlar Derneği’nde Neuss'a çağrıda bulunan AKP'li bir milletvekilinin konuşması, neleri bekleyeceğimizin bir habercisi aslında. Türk hükümeti için Gülenciler veya FETÖ, aynı zamanda Türkiye İçişleri Bakanlığı tarafından başına ödül konan gazeteci Can Dündar gibi sürgündeki laik muhalifler anlamına da geliyor. Bu nedenle Almanya'daki yöneticiler, Erdoğan'ın seçim kampanyası sırasında Almanya'daki Türk-Kürt diasporası içinde gerilimlere yol açacağından ve bunun da ülkedeki iç güvenlik için olumsuz sonuçlar doğuracağından endişe duyuyor.

(BS/AS)