Kolombiya’da silahlı isyancı örgüt Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) ile hükümetle barış anlaşması imzalayan Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri’nden (FARC) ayrılan ‘33. Cephe’ arasındaki çatışmalar tüm şiddetiyle devam ediyor. Özellikle ülkenin kuzeyindeki Catatumbo bölgesinde yaşanan çatışmalar, Bogota hükümetinin ELN ile devam eden barış sürecini askıya almasına neden oldu.
Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro, ELN’nin savaş suçu işlediğini öne sürerek örgütün barış iradesi göstermediğini dile getirdi. ELN ise 33. Cephe’nin “devletin ve paramiliter güçlerin bir aparatı” olarak kullanıldığını savunuyor. Örgüt kurmayları, devletin ELN’ye karşı ulusal çapta bir “karşı ayaklanma stratejisi” benimsediğini belirterek yaşananları farklı bir bakış açısıyla yorumluyor.
Son süreçte yaşanan gelişmeleri, ELN lideri Antonio García ile konuştuk. ELN’nin barış müzakerecilerinden olan García, hem devam eden çatışmaları hem de barış sürecinin detaylarını bianet’e anlattı.
İÇ SAVAŞ İÇİNDE İÇ SAVAŞ
Kolombiya'da hükümetle görüşme halindeki ELN, bir başka silahlı grupla çatıştı: 80 kişi öldü
“ELN, paramiliter bir grupla savaşıyor”
Öncelikle barış sürecinden başlamak istiyorum. Kısa süre önce Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro, “ELN’nin barış iradesi yok” dedi ve “ELN’nin Catatumbo’da yaptıkları savaş suçudur” diye ekledi. Petro’nun ELN ile devam eden barış görüşmelerini askıya aldığını açıkladığı bu sözler hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizce Petro’nun bu kararındaki asıl neden nedir?
ELN, Catatumbo’da kendini eski FARC’ın ‘33. Cephesi’[1] gibi gösteren paramiliter bir grupla savaşıyor. Ancak ülkenin diğer bölgelerinde olduğu gibi bunlar da Kolombiya devletinin ELN’ye karşı başlattığı isyan bastırma planına katılan paramiliter yapılar. Hükümet, ciddi şekilde darbeler aldıktan sonra askeri ve medyatik olarak savunmaya geçti.
Geçtiğimiz yıldan bu yana diyalog süreci, hükümetin varılan mutabakatlara uymaması ve bunları tanımayı reddetmesi nedeniyle krize girmiştir. Bu da doğrulup daha ileriye gidilmesi için gereken değerlendirmeleri engellemektedir. Stratejileri şu fikre dayanıyor: Onların başarısızlıklarını kabul edeceğiz ve bu şekilde görüşmelerin seyri masada varılan mutabakatlara göre değil, hükümetin kaprislerine göre şekillenecek.
Bunlar, kendi görüşlerini kabul ettirmek için ELN’ye uygulanan baskı biçimleridir.
Biraz daha açmak gerekirse eğer, Bogota hükümetinin barış görüşmelerinin geleceğine dair nasıl bir stratejisi olduğunu söyleyebilirsiniz?
Hükümetin barış stratejisi, ELN’nin silahsızlandırılmasını ve terhis edilmesini sağlamayı hedefliyor. Bu da ‘barış iradesi’ olarak adlandırdıkları şeydir; yani ELN’nin silah bırakmayı taahhüt etmesidir. Bu bir teslimiyet veya teslimiyet durumu olurdu. Eğer hükümet bundan sonra da söz konusu tasarımda ısrar eder ve varılan mutabakata saygı göstermezse süreç krizde kalmaya devam edecektir.
“Barış arayışını sürdüreceğiz”
Petro, barış sürecini askıya alırken ELN’nin izleyeceği yol ne olacak? ELN’nin güncel gücü ve izlemek istediği strateji nedir?
ELN, hükümetle diyalog ve müzakere yoluyla barış arayışını sürdürecektir. Her şey Cumhurbaşkanı’nın ne düşündüğüne bağlı, ancak bu hükümetin süresi her geçen gün kısaldığı için ilerleme kaydedilmesi zor görünüyor. Aksi takdirde, bir sonraki hükümetle birlikte bu imkânı değerlendirmek zorunda kalacağız.
ELN’nin önümüzdeki yıllara dair çeşitli planları var. ELN, toplumun katılımıyla barışta ısrar etmeye devam edecek ve ülkemizi daha adil, demokratik ve kapsayıcı kılmak için tüm Kolombiyalıların temsil edildiği bir gündem olan Ulusal Mutabakat’a ulaşmak üzere çalışacak.
Öte yandan, ELN devrimci hareketin her alanındaki izdüşümlerini sürdürecektir. Her zaman halkın mücadelelerine eşlik edecek, değişim ve dönüşümleri içeren Ulusal Mutabakat’la sonuçlanacak bir halk birliği sürecine katkı sağlayacaktır.
“Diyalog süreci hiçbir şeyi değiştirmedi”
Daha önce de ELN ile hükümet arasında çeşitli barış süreçleri yaşanmıştı.[2] Sizin için ELN ve hükümet arasında bir barış anlaşmasına varabilmek adına gerekli ve vazgeçilmez şartlar nelerdir?
İmzalanan ancak henüz görüşülmeyen anlaşmalarda belirtildiği gibi, toplumun katılımıyla Kolombiya’nın demokratikleşmeye doğru ilerleyebilmesi için sosyal, ekonomik, siyasal ve askeri dönüşümlerin üzerinde mutabakata varılması gerekmektedir. Bu temel mutabakatlara varıldıktan sonra, söz konusu dönüşümlerin nasıl hayata geçirileceği konusunda bir yol haritasının belirlenmesi lazım.
Bu noktaya veya belli bir olgunlaşmışlık düzeyine ulaştığımızda barışa doğru bir yolda olduğumuzu söyleyebileceğiz, şimdilik bunlar sadece ana hatlardan ibaret. Ancak bu noktaya ulaşana kadar söz konusu taslaklar, ‘niyetler’ olarak tanımlanmaya devam edecektir.
ELN’nin bakış açısıyla, özellikle de bu süreçte silahlı mücadeleyi nasıl tanımlamak gerekiyor?
ELN için silahlı ayaklanma, halkların uluslararası hukuktan yararlanarak sahip oldukları bir kaynaktır: Toplumsal ve siyasal çatışmalarda diyalog arayışlarını engelleyen dışlayıcı ve militarize edilmiş rejimlere tabi tutulduklarında sahip oldukları bir haktır. Halkın yanında, halkın hakları için mücadele eden halk liderleri sistematik olarak yok edildiğinde sahip oldukları bir haktır. Tıpkı Kolombiya’da 70 yıldan uzun bir süredir yaşandığı gibi.
Bu diyalog süreci hiçbir şeyi değiştirmedi, her şey aynı kaldı. İsyan bastırma tasarımı yoluna devam etmesi sebebiyle ELN de kendi yolunda ilerlemeye devam edecektir.
“Her şey, devletin isyan bastırma planı ile ilişkili”
Başta kabaca sözünü ettik, ancak son olarak tekrar son çatışmalardan bahsedebiliriz. Eski FARC mensupları ile ELN arasında devam eden çatışmalara dair neler söyleyebiliriz? İki grup arasında sizce ne gibi farklar var? Yerel medya bazen yaşanan çatışmayı “uyuşturucu ticaretini kontrol üzerine verilen bir mücadele’ olarak yansıtıyor. Sizce bu çatışmanın asıl sebebi nedir?
FARC terhis edildi, tüm sekretaryası anlaşmalar imzaladı ve silahlarını bıraktı.[3] Sonra terhis edilen askerlerden kimileri, sanki hiçbir şey olmamış gibi yeniden silahlanıp bazı bölgelere yerleşmek üzere geri döndüler.[4] Liderlerinin bunu yapmasını engelleyemediler, şimdi de kendilerine inanmamızı bekliyorlar.
Uğrunda mücadele edilen davalar, aynı yoldan sapan liderlere karşı bile savunulur. Bazı bölgeleri ele geçirdiler, ancak onları ilgilendiren tek şey iş, uyuşturucu kaçakçılığı, vergilendirme ve topluluklara dayatmalardır. Topluluklarla bağıntılı olmayan liderleri satın alarak siyasi alan kazandılar. Ayrıca büyük burjuvazinin ve ulusaşırı şirketlerin maden çıkarma projelerine yönelmesini kolaylaştırmak için sağ kanat ve paramiliter kesimlerle anlaşmalar yaptılar. Bu tasarımın tamamı işlevseldir ve Kolombiya devletinin isyan bastırma planı ile ilişkilidir; sadece Catatumbo’da değil, Cauca, Arauca ve Chocó’da, savaştıkları tüm bölgelerde… Bu sebeplerden dolayı Cumhurbaşkanı Petro, hem medyada hem de askeri alanda onları savunmak için ortaya çıktı.
Öte yandan ELN’nin barış anlaşmasını imzalayan insanlara, hele hele toplumsal liderlere veya sivillere saldırmak gibi bir amacı veya hedefi yoktur. Barışı imzaladıktan sonra yeniden silahlananlar ve bir komuta altında askeri planlar yapanlar ise farklıdır; medyada ‘asıl gündem’ olarak gösterilmek istenen şeyde çok fazla çift taraflılık var.
Dipnotlar:
[1] İspanyolca, ‘Frente 33’
[2] https://bianet.org/haber/kolombiya-ile-eln-baris-gorusmeleri-5-turda-289453
[3] https://bianet.org/haber/kolombiya-hukumeti-ve-farc-yeni-bir-baris-anlasmasi-imzaladi-180725
[4] https://bianet.org/yazi/kolombiya-nin-catirdayan-barisi-232453
(KA/VC)