Ekonomiye ilişkin "torba kanun" Resmi Gazete'de

* Haber ve Fotoğraf: AA

Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Ekonomiye ilişkin düzenlemeleri içeren kanunda öne çıkan düzenlemeler şöyle oldu:

• Kamu sermayeli bankaların ihraç edebileceği özel tertip devlet iç borçlanma senetleri için belirlenen limit artırıldı.
• Bu yıl meydana gelen ve 9 ili etkileyen 4 depremden zarar gören afetzedelere yardım edilebilecek.
• Elektronik haberleşme hizmeti sunan kuruluşlar ile finansal kuruluşların müşterileri ile yaptıkları işlemlerde sözleşmeler, elektronik ortamda düzenlenebilecek.
• Karşılıksız çekten hüküm giyen kişi, tahliye tarihinden itibaren en geç 1 yıl içinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının 10’da 1’ini alacaklıya ödeyecek.
• Görevden alınan veya görevleri sona eren üst kademe kamu yöneticisi kadro, pozisyon ve görevlerinde bulunanlar, Cumhurbaşkanlığına bağlı kurum ve kuruluşlarda müşavir veya danışman kadro ya da pozisyonlarına yahut bakanlık müşaviri kadrolarına atanabilecek.

Kanunda yer alan düzenlemelerin tamamı şöyle:

Kamu İhale Kanunu’na tabi olmayacak

Kanunla diğer kamu bankalarına, bunların bağlı ortaklık ve iştiraklerine sağlanan istisnadan Vakıf Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Anonim Şirketi de yararlanacak.

Bu kapsamda Türkiye Vakıflar Bankası’nın, Sermaye Piyasası Kanunu’na göre faaliyette bulunan gayrimenkul yatırım ortaklıkları Kamu İhale Kanunu’na tabi olmayacak.

Kanunla, bu yıl meydana gelen ve dokuz ili etkileyen dört depremden zarar gören afetzedelere yardım edilebilecek.

Bu kapsamda Manisa, Elazığ, Malatya, Diyarbakır, Adıyaman, Tunceli ve Van ile Bingöl’ün Karlıova, Yedisu ve Adaklı, Erzurum’un Çat ilçesini etkileyen 4 depremden zarar gören vatandaşların mağduriyetlerinin giderilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı fen heyetlerince tespit edilmiş yıkık, ağır veya orta hasarlı konut, ahır ve iş yerlerinden hak sahibi olan afetzedelere destek sağlanmasına imkan tanınacak.

Yurt dışındaki vatandaşlar

‘Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun’a yapılan eklemeyle, yurt dışında bulunan vatandaşların, zorunlu sigorta kapsamında olmakla birlikte sigorta primi ödemesinden muaf olacak şekilde kısa süreli çalışmalarının, zorunlu çalışma olarak değerlendirilip aylık bağlanamaması veya bağlanmış aylıkların bu çalışmalar nedeniyle kesilmesinin önüne geçilecek.

Söz konusu kapsamda çalışan vatandaşlara aylık bağlanabilecek, aylık alanların ise aylıkları kesilmeksizin ödenmesine devam edilecek. Kısa süreli çalışmaya tabi işler yönetmelikle belirlenecek.

Borç limit artırıldı

Covid-19 salgını nedeniyle kamu kurum ve kuruluşları ile kamu sermayeli bankaların mali yıl içerisinde oluşabilecek ilave finansman ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla ihraç edilebilecek olan ikrazen özel tertip devlet iç borçlanma senetleri için 2020 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nda belirlenen limiti, 2020 yılı için ilgili kanunda belirlenen başlangıç ödeneklerinin yüzde 5’ine kadar olacak şekilde artırılabilecek.

Kültürel varlıklar

Kanunla, ‘Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun’a geçici madde eklendi. Buna göre, maddenin yürürlüğe gireceği tarihten önce alınmış kamulaştırma kararları üzerine, mahkeme kararıyla idare adına tescil edilen taşınmazların kamulaştırılmasına ilişkin işlemlerin iptali istemiyle idari yargıya açılmış davalarda iptal kararı verilmesi nedeniyle idare aleyhine açılacak davalarda; taşınmazın idare adına tesciline karar verilmesi üzerine idarece ödenmiş kamulaştırma bedeli, davacı tarafından mahkeme veznesine depo edilecek.

Dijital sözleşme dönemi

Bankacılık Kanunu’nda yer alan bankaların faaliyet konularına ilişkin bankalar ve müşteriler arasındaki sözleşmelerin şekli de söz konusu kanunla düzenlendi.

Sözleşmelerin, yazılı veya uzaktan iletişim araçlarıyla mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın, kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek, müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkan verecek diğer yöntemler yoluyla kurulabilmesi öngörülecek.

Finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri ile müşterileri arasındaki sözleşmeler için de bu düzenleme geçerli olacak.

Bu düzenleme ayrıca Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’ndaki ‘sözleşme şartları’ hükmüne de eklenecek.

Böylelikle bankalar ile müşteriler arasında ilk defa sözleşme ilişkisi kurulmasında, bankaların potansiyel müşterilerle yüz yüze gelmeden, fiziki belge ve ıslak imza kullanılmadan, günün teknolojisine uygun diğer yöntemlerin de kullanılabilmesinin önü açıldı.

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bankalar ile bireysel müşterileri arasında akdedilecek sözleşmelerin içeriğinde yer alması gereken asgari konular ile tip sözleşmelerin uygulanacağı işlemler, kurulun uygun görüşü alınarak kuruluş birlikleri tarafından belirlenecek.

Abonelik sözleşmeleri iptal edilebilecek

Kanunla Elektronik Haberleşme Kanunu’nda da düzenleme yapıldı. Buna göre tüketiciler, elektronik haberleşme hizmetine abone olurken bu hizmeti sağlayan işletmeciyle sözleşme yapma hakkına sahip olacak. Sözleşme, yazılı olarak veya elektronik ortamda kurulacak.

Elektronik ortamda kurulacak sözleşmelerde, başvuru sahibinin kimliğinin doğrulanmasına imkan verecek şekilde, kurum tarafından belirlenecek yöntemler kullanılacak ve bunlara ilişkin usul ve esaslar kurum tarafından belirlenecek.

Abonelik sözleşmelerinin feshedilmesi sürecinde abonenin talebinin yazılı bildirilmesi koşulu kaldırılacak. Abone, elektronik yöntemlerle de talebini iletebilecek.

Çek Kanunu’nda düzenleme

Çek Kanunu’nda yapılan düzenlemeyle karşılıksız çekten hüküm giyen kişi, tahliye tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının 10’da 1’ini alacaklıya ödemek zorunda olacak.

Kişinin, kalan kısmını 1 yıllık sürenin bitiminden itibaren ikişer ay arayla 15 eşit taksitle ödemesi durumunda, mahkemece, ceza mahkumiyetinin bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına karar verilecek.

İnfazın durdurulduğu tarihten itibaren en geç 1 yıl içinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının onda biri ödenmediği takdirde, alacaklının şikayeti üzerine mahkemece hükmün infazının devamına karar verilecek.

Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’ndaki düzenlemeye göre, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri ile müşterileri arasındaki sözleşme, yazılı veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın kurulun, yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek, müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkan verecek yöntemler yoluyla kurulacak şekilde düzenlenecek. Buna ilişkin usul ve esaslar, kurul tarafından belirlenecek.

Kaçak tütüne ceza

Kanun’a göre, ticari amaçla makaron veya yaprak sigara kağıdını, içine kıyılmış tütün, parçalanmış tütün, tütün harici herhangi bir madde doldurulmuş olarak satanlar, satışa arz edenler, bulunduran ve nakledenlere yönelik cezaya ilişkin uygulama 1 Temmuz 2020’de yürürlüğe girecek.

Tarım ve Orman Bakanlığından yetki belgesi almadan veya bildirimde bulunmadan tütün ticareti yapanlara yönelik cezai uygulamanın yürürlük tarihi 1 Temmuz 2021 olacak.

Kanunla, Kamu İktisadi Teşebbüsü (KİT) ve bağlı ortaklıklarında Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda tanımlanan iç kontrol sistemi oluşturulacak.

KİT’lerin ve bağlı ortaklıklarının her düzeydeki yöneticisi, iç kontrol sisteminin etkin şekilde oluşturulmasından ve uygulanmasından, yönetim kurulları da gözetiminden ve gerekli tedbirlerin alınmasından sorumlu olacak.

İç denetim, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda belirlenen faaliyetleri kapsayacak. İç denetim, iç denetçiler tarafından yapılacak. Yapıları ve personel sayıları dikkate alınmak suretiyle KİT ve bağlı ortaklıklarında iç denetçi istihdam edilecek.

İç denetçiler, gerekli şartları taşıyanlar arasından yönetim kurulu tarafından atanacak, aynı usulle görevden alınacak. İç denetçiler, kanunda belirtilen görevleri İç Denetim Koordinasyon Kurulu’nca belirlenen kamu iç denetim standartlarına uygun şekilde yerine getirecek.

İç denetçilerde aranacak şartlar

KİT ve bağlı ortaklıklarına iç denetçi olarak atanacaklarda Devlet Memurları Kanunu’nda belirtilen şartlar aranacak. İç denetçiler, mali ve sosyal haklar ve yardımlar ile diğer özlük hakları bakımından bakanlık iç denetçisine denk olacak.

Gerekli şartları yerine getirerek iç denetçi olarak görevli bulunanlardan anılan ilgili karardaki gerekli sertifikaya sahip olanlar, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde istihdam edildikleri teşebbüs veya bağlı ortaklıklarına başvuruları üzerine, iç denetçi kadrolarına atanacak.

Sertifika şartı hariç diğer gerekli şartları yerine getirerek iki yıl içinde sertifika sahibi olmak üzere iç denetçi olarak görevli/atanmış bulunanlar, en geç 31 Aralık 2021’e kadar olmak üzere belirtilen sürede gerekli sertifikalardan birine sahip olmaları halinde, istihdam edildikleri teşebbüs veya bağlı ortaklıklarına başvuruları üzerine iç denetçi kadrolarına atanacak.

Bir başka düzenlemeyle Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun ile Sermaye Piyasası Kanunu’nda değişiklikler yapıldı.

Buna göre, çerçeve sözleşme, yazılı şekilde veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılmasıyla mesafeli olarak ya da bankanın belirlediği bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek, müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkan verecek yöntemler yoluyla kurulacak şekilde düzenlenecek.

Sermaye Piyasası Kanunu’nda yapılan değişiklikle de yatırım kuruluşları ve portföy yönetim şirketleri ile müşterileri arasındaki ilişkiler de aynı şekilde düzenlendi. Böylelikle, MASAK mevzuatından kaynaklanan yükümlülükler saklı kalmak kaydıyla müşterilerle ilk defa sözleşme ilişkisi kurulması esnasında potansiyel müşterilerle yüz yüze gelme ihtiyacı ortadan kaldırılacak ve sürecin dijital ortamda başlayıp dijital ortamda sonlanması sağlanacak.

Nüfus Hizmetleri Kanunu’ndaki değişiklikle de bu sözleşmelerin uzaktan iletişim araçlarıyla da kurulabilmesi kolaylaştırıldı.

İçişleri Bakanlığının kimlik verileri, yerleşim yeri ve diğer adres bilgilerinin, Sermaye Piyasası Kanunu kapsamındaki aracı kurumlar ve portföy yönetim şirketleriyle, Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamındaki ödeme hizmeti sağlayıcıları ile paylaşabilmesi amaçlandı.

Görevden alınan kamu yöneticilere kadro

Kanun ile kamu görevlileri arasından üst kademe kamu yöneticisi kadro, pozisyon ve görevlerine atananların, görevden alınmaları veya görevlerinin sona ermesi halinde tabi olacakları hükümler yeniden belirlendi.

Kamu görevlileri arasından ek göstergesi 6400 ve daha yüksek tespit edilen üst kademe kamu yöneticisi kadro, pozisyon ve görevlerine atananlardan görevden alınanlar veya görevleri sona erenler, Cumhurbaşkanlığına bağlı ilgili, ilişkili kurum ve kuruluşlarda müşavir veya danışman kadro yahut pozisyonlarına ya da bakanlıkların merkez teşkilatında bakanlık müşaviri kadrolarına atanabilecek.

Görevden alınan veya görevleri sona erenlerin, yöneticilik yaptıkları dışındaki kuramlara atanabilmeleri mümkün olabilecek.

Müşavir veya danışman kadro ya da pozisyonlarının tercihinde ise atanacakları kurumların kadro/pozisyon ve teşkilat yapısı göz önünde bulundurularak takdir edilecek.

Bakanlık müşaviri, müşavir veya danışman atananlar, üst yöneticileri tarafından izleme, değerlendirme, araştırma, rehberlik, proje ve eğitim gibi hizmetlerde görevlendirilecek.

Kanunla, Cumhurbaşkanlığı’na bağlı ofis başkan ve başkan yardımcılarının görevden alınmaları halinde müşavir veya danışman kadro veya pozisyonlarına ya da bakanlık müşaviri kadrolarına atanmaları imkanı sağlanıyor.

Görevden alınan il valileri, "başmüfettiş" kadrolarına

Dahiliye Memurları Kanunu’nda yer alan, vilayet teşkilatındaki derece ve sınıfları gösteren tabloya göre ikinci derecede bulunan ve üst kademe kamu yöneticileri arasında yer alan il valileri görevden alınması halinde, kariyerlerine uygun olarak ‘vali-mülkiye başmüfettişi’ unvanlı kadrolara atanacak.

Kamu görevlileri arasından ek göstergesi 6400 ve daha yüksek tespit edilen üst kademe kamu yöneticisi kadro, pozisyon ve görevlerine atananlardan kesintisiz olarak en az iki yıl fiilen görev yapanlar, görevden alınmaları veya görev sürelerinin sona ermesi halinde iki yıl süreyle daha önceki görevine ait ödemelerden yararlanacak.

Daha önce bulundukları ya da öğrenim durumları itibarıyla elde ettikleri unvanlara ilişkin kadro veya pozisyonlara atanmaları durumumda da ödemeden yararlanmaya devam edebilecek.

Müşavir, danışman kadro veya pozisyonlarına, bakanlıkların merkez teşkilatında bakanlık müşaviri kadrolarına atananlar, derecelerine bakılmaksızın, bu kadro ya da pozisyonlara denk kabul edilen 1. dereceli bakanlık müşaviri kadrosuna ait mali, sosyal hak ve yardımlar ile emeklilik ve diğer özlük haklarından yararlanacak.

İki yıl süreyle daha ödemelerden yararlanacaklar

375 sayılı KHK’ye eklenen geçici maddeye göre, ek göstergesi 6400 ve daha yüksek tespit edilen üst kademe kamu yöneticisi kadro, pozisyon ve görevlerinden 9 Temmuz 2018’den sonra alınmış veya görevi sona ermiş kamu görevlileri, talepleri üzerine, önceki yöneticilik görevlerinin ilgili olduğu kuruma, kurumun kadro/pozisyon yapısına göre müşavir ya da danışman kadro yahut pozisyonlarına ya da bakanlık müşaviri kadrolarına atanabilecek.

Bu kişilerden en az iki yıl fiilen görev yapmış olanlardan, 9 Temmuz 2018’den maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadarki dönemde görevden alınan veya görev süresi sona eren kamu görevlileri, görevden alınarak ya da görevlerinin sona ermesi neticesinde atandıkları kadro veya pozisyonlarda bulunmaları kaydıyla, önceki üst kademe kamu yöneticiliği görevlerine ait ödemelerden iki yıl yararlanacak.

Atanma şartlarını kaybetme, ceza kovuşturması veya disiplin soruşturması sonucunda görevden alınan veya görevleri sona erenler, bu düzenlemelerden yararlanamayacak.

Kanunla birlikte kapatılan Başbakanlık kadrolarında bulunan ve diğer kurum ve kuruluşlara nakledilen personelin mali haklarının korunması için düzenleme yapılacak. (TP)