Eğreti Geline Eğreti Tepkiler
Senaryonun yaz-bozla geçen yazım süreci 2500 sayfayı bulmuş, iki yılın sonunda da son şeklini almıştı.Tabii devlet sırrı gibi saklanan üç farklı finalle.
80'nine merdiven dayayan, sinemada 50 yılı geride bırakan Atıf Hoca, son on yılında ele aldığı tüm konuları kadına ve aşka dayandırmasıyla haklı bir üne sahiptir.
2005 yılına damgasını vuracak, daha çekim aşamasında çok tartışılan, "Eğreti Gelin" de kadın konulu, Atıf hoca'ya yakışan bir film olarak 100 kopyayla vizyona girdi
İş oyuncu seçimine geldiğinde Deniz Akkaya'nın yerine Nurgül Yeşilçay, "Kostak Emine", Berke Üzrek ve İsmail Hacıoğlu'ndan sonra "Ali"için Onur Şenay, Serra Yılmaz'ın oynayacağı "bohçacı Çeneto." rolü için Füsun Demirel, Füsun Demirel'in adının geçtiği "İffet" rolü için de Müjde Ar, Ali Poyrazoğlu'nun yerine de Metin Akpınar'la kadro tamamlanmıştı.
Sete çıkıldığındaysa yapım ekibini en çok korkutan Karadeniz'in meşhur sonbahar yağmuru, çekimin bitmesine bir hafta kala İstanbul'da yakalamış, beş hafta olarak planlanan çekim programı bir haftalık gecikmeyle altı haftada Kastamonu, Afyon ve İstanbul'da tamamlanabilmişti.
"Eğreti Gelin"e: çekimi durdurun
Öykü Denizli'de geçse de, o yörenin bir geleneği olduğu bizzat yazarı tarafından söylense de, döneme ait tarihsel doku Kastamonu'da bulunduğundan, çekim de Atatürk'ün "Şapka Devrimi"ni açıkladığı Karadeniz'in şirin sahil kasaba/şehri Kastamonu'da başlar.
Bu şehrin dokusu öylesine bozulmamıştır ki, hala insanları şapka giymekte, şapka dışında Atatürk'ün devrimlerinin adı esamesi okunmamaktadır. Zaten seçim sonuçları da Kastamonu/Cide'nin devrimci yazarı Rıfat Ilgaz'a inat milliyetçi ve muhafazakar bir tablo çizmektedir.
Çekimlerin başlamasıyla, basında çıkan haberler "Eğreti Gelin"e dikkatleri çeker. İlk konuşan yazarın da uzaktan akrabası olan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Denizli Milletvekili Mehmet Yüksektepe olur.: "Kitabın ve filmin konusu pek hoş değil. Gerçek olmayan öykünün filme dönüştürülerek Denizli'ye mal edilmesini doğru bulmuyorum. Filmin çekimleri durdurulmalı."
Ardından meydana Denizli Belediye Başkanı Nihat Zeybekçi çıkar: "Bu hikayeler, Denizli'den çok İstanbul paşazadelerine yakışıyor. Böyle bir öykü veya geleneği hiç duymadım. Gerekirse hukuki yollara başvurup filmi durdurmalıyız
Tartışmalara son nokta
Öyle ileri gidilir ki, bu geleneğin İran'da olduğu, İran'daki "Muta" nikahı örneklenerek anlatılır.
Tartışmaya son noktayı, eleştirilere önceleri katılan Denizli Sanat Eğitim ve Kültür Vakfı (DESAV) Başkanı Ziya Tıkıroğlu koyar:
"Araştırmalarım sonucunda, eğreti gelinliğin gizli ve çok dar ilişkiler olarak yaşandığını öğrendim. Bildiğim, tanıdığım, hatta akrabam olan insanlar, bunun 1930'lu yıllarda geçtiğini anlattı.
"Hangi ailede dahi olduğunu öğrendim. Ancak açıklayamam, işin o tarafı gizli.''Çok yaygın olmadığı için, buna gelenek, örf ve adet denilemez. Eleştirilerimden dolayı Eğreti Gelinler'in yazarı Sayın Kozalı'dan özür diliyorum."
Nedir bu "Eğreti Gelin"lik
Geçmişi Osmanlı İmparatorluğuna kadar uzanan, 1935'lerde sona eren bir gelenek. 15-17 yaşları arasındaki erkek çocukları evliliğe hazırlayan bir öğretmen konumunda olan "Eğreti Gelin"lerin verdikleri eğitim, daha çok Kuran'daki evlilik, kadın erkek ilişkileri ve cinsellikle ilgili ayetlere ve bunların daha sonra yapılmış yorumları üzerine kuruludur ki, bu eğitimin, sözlü değil aynı zamanda uygulamalı olduğu da Şükran Kozalı'nın, kendi ailesinden yola çıkarak yazdığı öyküsünde anlatılır.
Eğreti gelinliğin bir başka olmazsa olmaz koşuluysa aşık olmamak, çocuk doğurmamak, izin verilmedikçe evden çıkmamaktır.
Eurimages ve Kültür Bakanlığı desteği
Bir Türk-Yunan ortak yapımı olan Eğreti Gelin'in yapımcılığını, İstanbul'dan Yeşilçam Filmcilik A.Ş ve Atina'dan Cinegram Film & TV Productions S.A üstlenir.
Avrupa Konseyi Sinema Fonu Eurimages, ve Greek Film Center'in katkısının olduğu filme, AKP'li Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcu da çıkmasında büyük katkısı olduğu "Sinema Yasası" çerçevesinde fondan yardım sağlar.
Setini ziyaret ettiği "Eğreti Gelin"in galasınaysa, 15 Şubat'ta hem bakanlıktan hem de partisinden istifa ettiği için katılamaz. (AD/BA)