Devlet Önce Türkiye Halkından Özür Dilesin
Ankara Üniversitesi'nden Prof. Dr. Baskın Oran ve Yıldız Teknik Üniversitesi'nden Yrd. Doç Dr. Elçin Macar, çağrının siyasi bir çağrı olduğunu, TC'nin bu konuda hukuki bir sorumluluğunun olmadığını vurguluyor.
Geçmişle yüzleşmek
Macar, yapılması gerekenin "tartışmanın önünü tıkamaktan vazgeçmek" olduğunu söylüyor.
"Devlet, böyle bir şeyin yaşanmadığını iddia etmekten, bunu resmi tez olarak dile getirmekten, tartışmada taraf olmaktan vazgeçmeli. 'Konuyu tarihçilere bırakalım' diyorsanız, gerçekten bırakın. Tartışmaları engellemeyin."
"Arşivleri açtık, demek, gerçekleri araştıralım, gerçekleri bilmiyoruz, demek. Ama devlet gerçekleri biliyormuş gibi davranmayı sürdürüyor."
Almanya Parlamentosu, dün karara bağladığı soru önergesiyle, Almanya hükümetine şu çağrılarda bulunmuştu:
"* TBMM'nin, Türk hükümetinin ve toplumunun tarihiyle yüzleşmesine katkı sağlaması,
* Türk ve Ermeni tarihçilerden oluşacak bir komisyonun kurulmasına yardımcı olması,
* Almanya'dan Türkiye'ye gönderilen arşivlerin de açılmasını sağlaması,
* Ertelenen Ermeni konferansının düzenlenmesini talep etmesi,
* Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesine katkı sağlaması."
Oran: 1915'in Susurlukçuları nasıl savunuluyor?
"Çünkü" diyor Oran, "Jenosit sözleşmesi geriye yürütülemez. Ayrıca, jenositte kurumlar, devletler değil, bireyler sorumludurlar."
Oran, TC'nin Osmanlı İmparatorluğu'nu yıkan devlet olduğunu anımsatıyor.
"Düyun-u Umumiye dışında, Osmanlı İmparatorluğu'na dair yüklenilmiş bir şey yoktur. Düyun-u Umumiye de özel kişilere karşı olan borçtur. Yüklenilmesi normaldir. Aksi halde sistemin dışında kalınacaktı.
TC, Osmanlı İmparatorluğu'nu yıkan devletken, hukuki sorumluluğu yokken, nasıl olup da Teşkilatı Mahsusa'nın, 1915'in Susurlukçularının, derin devletinin savunulduğunu anlamıyorum."
Özür dilemek
Elçin Macar, 1915 tehciriyle ilgili özür dileme seçeneğinin de aynı nedenlerden dolayı ancak, TC öncesine göndermeyle hayata geçebileceğini söylüyor.
"TC özür dilerse, bu ancak 'Atalarımızın yaptıklarından dolayı özür dileriz' diye olabilir."
Oran'sa, devletin önce Türkiye halkından özür dilemesi gerektiğini söylüyor.
"TC devleti özür dileyecekse, önce Türkiye halkından özür dilesin. Bunca yıldır bu konuyu sakladığı, yasakladığı ve tartıştırmadığı için."
Uluslararası hukuk sorunları
İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi (İÜSBF) öğretim üyesi Prof. Dr. Bakır Çağlar, geçmişle hesaplaşmanın kendi kendine yapılacak bir şey olmadığını, bunun uluslararası hukukun araçları ve zeminiyle gerçekleşebileceğini söylüyor.
Çağlar, yurtdışında giderek artan parlamento kararlarının ve konunun uluslararası hukuk bağlamının üç ayağı olduğunu dikkat çekiyor:
"1. Soykırımı inkar etmenin yargısal bir sorumluluk haline gelmesi.
2. Sigorta meselesi: Ermenilerin sigortalarını üstlenen uluslararası şirketler hâlâ faaliyette. Bu konuda ABD'de hukuki prosedür sürüyor.
3. Toprak sorunu: Ermenilerin topraklarına el konulduğu kesin. Bu da Türkiye için hukuki bir sorun." (TK)
Almanya Parlamentosu'nda kararlaşan önergenin tam metnini (Türkçe) görüntülemek için tıklayın.