Çöllerin Çölünde Bir Nuhun Gemisi Hikayesi

“Tenere”, Sahra Çölü’nde  400 bin kilometrekarelik bir alanın adı. Tuareg (Nijer, Mali, Burkina Faso ve Libya gibi ülkeler arasında yaşayan yerli halk) dilinde ‘çöllerin çölü’ anlamına geliyor.

Gazeteci ve belgeselci Hasan Söylemez de galasını 2 Kasım’da Zorlu Performans Sanatları Merkezi’nde yaptığı “Tenere” isimli belgeselde, Nijer’in Agadez şehrinden yola çıkıp çöllerin çölünü geçmeye çalışan insanların hikayesini aktarıyor.

Kimi Nijer’in kuzeyindeki Dirkou şehrine, kimi Cezayir ve Libya’ya, kimi de Libya’dan Avrupa’ya gitmek istiyor. Büyük bir kamyonun üzerinde, çölde 45 derece sıcağın altında yapılan yolculuk en az beş gün sürüyor. Yolculuğa çıkanların gerekçesi ortak, ya geçim ya yaşam derdi. Hepsi bunun ölümle sonuçlanabileceğini biliyor ancak içlerinden birinin dediği gibi “Eğer gitmeye karar verdiyseniz sizi kimse durduramaz…”

Belgeselde tüm yolculuğu Agadezli Beşir’le izliyoruz. Karısı ve mahalledekilerle vedalaşıp Dirkou’ya giden Beşir’in amacı oradan getireceği ürünleri kendi şehrinde satarak para kazanmak. Daha önce Libya’ya gitmiş ancak iç karışıklık sırasında bacağından vurulunca Libya’yı güzergahtan çıkarmış.  

Diğer yolcular, keçiler ve onlarca su bidonuyla dolu kamyon kasasına bindiği andan itibaren yolu anlatıyor Beşir ve en çok da susuzluğa dikkat çekiyor: “Suyunuz varsa her şeyiniz vardır, suyunuz azaldığında kalp atışlarınız hızlanmaya başlar.”

Zira bölgede birbirine en yakın ağaç 400, en yakın su kuyusunun arası 200 kilometre uzaklıkta.

Kamyonda kimilerinin hedefi ise Avrupa’ya varabilmek. Yasal olmayan bu yolculuğun aracılığını “Boss” (Patron) yapıyor. Belgeselde Boss’un kısa bir süre görüyoruz ancak şu çarpıcı sözüyle yolculuğu özetliyor: “Avrupalılar yüzyıllardır insanlarımızı köle olarak, zorla kaçırarak götürürken bir şey yoktu. Şimdi kendileri gitmek isteyince sorun oluyor…” Boss'un anlattıkları da başlı başına bir hikaye aslında.

Söylemez’in tanık olduğu yolculuktan şunu da öğreniyoruz ki, çöllerin çölünde yarım kalan hikayelerin mezartaşları da büyük kamyon lastikleri…

Söylemez’in “hikayesi yarım kalan Afrikalılara” adadığı "Tenere"nin Türkiye’de şimdilik gösterimi olmayacak. Belgesel öncelikle yurtdışındaki uluslararası film festivallerinde gösterilecek. Yönetmenliğinin yanında görüntü yönetmenliğini ve senaristliğini de Söylemez’in yaptığı “Tenere”nin post prodüksiyonda Fuat Sebatlı, ses miksajında Çağlar Yeşilay imzası bulunuyor.