Dersim’in ışık ve insan geçirmeyen tek ormanı olan Gema Boyine de tüm hayvanlar huzur içinde yaşıyordu.
Sadece Çalı Kuyruklu Tilki mutsuzdu. Avlanmak için ininden çıktığı anda mutlaka Ayı ile karşılaşıyordu. Ayı da tüm işini gücünü bırakıyor ve akşama kadar Tilki’yi kovalıyordu.
Tilki kaçmasına iyi kaçıyordu ama Ayı kıs süre içerisinde kokusunu alıyor ve saklandığı yerde onu yeniden buluyordu. Bu kovalamaca, Tilki’nin, Ayı’yı defalarca kandırarak yiyeceğini çaldığı günden bu yana, yani yıllardır devam ediyordu. Tilki kaçmaktan yoruldu. Huzuru kalmamıştı….
“Bijek’in İntikamı” adlı masalın devamı Caner Canerik’in “Dersim Masalları” isimli iki serilik kitabından.
Bu hafta bianet’e gelen üç kitaptan ikisi Dersim Masalları’nı anlatıyor.
İstanbul’daki aktif gazetecilik yaşamını sona erdirerek memleketi Dersim’e yerleşen Caner Canerik, Gülazere (Bitmeyen Yolculuk) kitabından sonra yeni bir eseri okuyucularıyla buluşturdu.
Aynı zamanda belgesel film yönetmenliği de yapan Canerik, Dersim üzerine yaptığı belgesel çalışmalarıyla tanınıyor. Caner Canerik, son eseri olan Dersim Masalları adlı kitabında Dersim bölgesinde dilden dile anlatılan ve unutulmaya yüz tutmuş 46 özgün masalı yaşlı insanlardan dinleyerek eserleştirdi.
Selma Taşbaşı da özgün çizimleriyle kitaba katkı verdi. İlk masalını 2011 yılında kayıt altına alan Canerik, kitabı 2 yıllık bir çalışma sonucunda bitirebildi.
Bu dönem içinde Dersim’in bütün ilçelerini, köy köy gezen yazar, masal anlatan yaşlı ve bilge insanları araştırıp buldu. 2 yıllık bir çalışma sonucunda ortaya Dersim Masalları adlı kitabını çıkaran Canerik, yayınevi sürecinde de birçok zorluk yaşayınca, çözümü kitabını kendisi bastırmakla buldu.
Masallarda kadınlar Dersim Masalları kitabında özellikle kadın figürü fazlasıyla ön plana çıkıyor. Dünya'daki bir çok masalda olduğu gibi Dersim’deki masallarında da; kötüyü temsil eden, aşıkların kavuşmasını engelleyen çok yaşlı kadın karakteri oldukça yaygın görülüyor.
Yaşlı erkek genellikle iyiliksever kamil bir insan, “Hızır” formunda görünen/yetişen bir karakter olurken, yaşlı kadın, âşıkların kavuşmasını engelleyen, Paşa'nın aklını çelen, ortalığı karıştıran bir karakter olarak karşımıza çıkıyor. Dersim masallarında âşık olunan kadınların büyük bir çoğunluğu "çok güzel" olarak tanımlanıyor.
“Herkesin içinde kendi adası var”
Bu hafta bianet’e gelen başka bir kitap ise derlemelerden oluşuyor. Ada Rüzgarı-2 isimli kitapta 13 Adadan 13 yaşam öyküsü yer alıyor. Kitabı, Mustafa Dermanlı ve H. Can Yücel yayına hazırladı.
Hangi adalardan yaşam öyküleri kitapta yer alıyor?
Avşa Adası • Bozcaada • Burgazada • Büyükada • Cunda Adası • Ekinlik Adası • Gökçeada • Heybeliada • Kınalıada • Koyunadası • Marmara Adası • Paşalimanı Adası • Uzunada
Kitabın tanıtımında şu bilgiler yer alıyor:
Rüzgâr belirler adalarda yaşamı. Sabahattin Ali’nin dediği gibi “Rüzgâr burda tek başına bir hükümdardır”. Poyraz ve lodosa göre şekillenir günlük hayat çoğu zaman. Rüzgâr eser tekneler burnunu çıkartamaz limandan, rüzgâr eser en kuytusu, en korunaklısı aranır koyların. Kimi dürüsttür yekten tokat gibi çarpar insanın suratına, kimi delidir altını üstüne getirir denizin. Rüzgâr da insan gibidir aslında. Şairin de dediği gibi “İşte rüzgâr! Senin gibi ben de deliyim.”
2017’dan beri Türkiye’de üzerinde yaşam olan adaların ve adalıların hikâyelerini bir araya getirmeye çabalıyor, Bozcaada’da yayın hayatını sürdüren Mendirek dergimizde de bu misafir adalara yer ayırıyoruz. 2019 yılında art arda iki baskı yapan ilk kitabımızda 12 yazar kendi adalarını yazmıştı. Bu ikinci kitabımızda ise ada sayısı 13’e yükseldi ve bu yeni adalılık hikâyelerini bir araya getirmiş olduk.
Kaya Budak, Günay Yurdakul, Çiğdem Kayaoğlu, Derya Tolgay, Gönül İlhan, Osman Tamanoğlu, Nilay Çınar, Nihan Aydar, Alişan Şahin, H. Can Yücel, Gönül Karabolu, Mert Gülle ve Uluç Hanhan gözlerini ilk açtıkları, sonradan keşfedip yaşamlarını buluşturdukları veya ayrılsalar da unutamadıkları kendi adalarını ve adalılık hikâyelerini yazdılar.
Herkesin içinde kendi adası var.
(EMK)
Caner Canerik/Dersim Masalları 1/ Dönüş Yayınları/542 Sayfa
Caner Canerik/Dersim Masalları 2/ Dönüş Yayınları/605 Sayfa
Mustafa Dermanlı- H. Can Yücel / Ada Rüzgarı 2/ Mendirek Bozcaada Yayınları/92 Sayfa
*Kitap tanıtımları, kitapların satışa sunulduğu internet sitelerinden alındı.