Azra Gülendam cinayetinde medya yine sınıfta kaldı
Fotoğraf: Evrim Kepenek/bianet
Antalya’da Mustafa Murat A., Akdeniz Üniversitesi gazetecilik bölümü öğrencisi Azra Gülendam Haytaoğlu’nun “öldürmekten” gözaltına alındı ve tutuklandı.
TIKLAYIN - 2008'den 2021'e bianet erkek şiddeti çeteleleri
A.’nın, çalıştığı emlak şirketi A.’nın iş ilişkisinin sonlandırıldığını duyururken, kadınlar birçok kentte erkek şiddetini protesto etmek için alanlara çıkma kararı aldı.
Azra’nın hayatı tartışmaya açıldı
Haytaoğlu cinayetine sosyal medyada tepki yağarken, yaygın medyanın kullandığı dile dikkat çekildi. Azra Gülendam Haytaoğlu’nun sosyal medyasından alınan fotoğrafların haberlerde yer alması, yine cinayetin nasıl işlendiğine dair detaylara yer verilmesi gibi eksiklikler, erkek şiddetinden daha çok “kadının hayatının” konuşulmasına neden oldu. Mağdur suçlayıcılığı yapıldı. Ailesi bir çok kez sosyal medyadan bazı “bilgilerin yanlış olduğu”nu açıklamak zorunda kaldı.
bianet olarak erkek şiddeti haberlerinde önerilerimizi ve bu konuda el kitabımızı bir kez daha hatırlatmak istiyoruz.
TIKLAYIN - toplumsal cinsiyet odaklı habercilik el kitabı
*Kurduğumuz dil ile kadını yeniden mağdur etmemek gerekiyor.
*Kadının sosyal medyasından alınmış fotoğraflar yerine eylem alanlarından, kadın direnişlerinden görseller kullanmayı öneriyoruz. Böylece, söz hakkı olmayan bir kadının fotoğrafını kullanmamış oluyoruz ve kadınların taleplerini yeniden hatırlatmış oluyoruz.
*Erkeğin uyguladığı şiddetin detaylarını yol ve yöntem göstermemek adına detaylandırmıyoruz.
*Kullandığımız dil ile şiddeti görünüyoruz yapıyoruz. Yani, “aşk”, “canice işlenen cinayet”, “arkada bıraktığı gözü yaşlı çocuklar” gibi klişelerin şiddeti romantize ve/veya dramatize etmesine izin vermiyoruz.
* İddianamede yazsa, mahkeme salonlarında söyleşense bile, yaşamını kaybetmiş kadının özel hayatını haberlerimize taşımıyoruz. Özellikle fail erkeklerin avukatlarının “mağdur suçlayıcı” beyanlarının yaygınlaştırıcısı olmuyoruz.
bianet toplumsal cinsiyet odaklı habercilik el kitabından* Şiddet haberlerini yaparken, haber öznesinin ve yakınlarının güvenliğini tehlikeye atmamak için, bazı detaylara haberde yer vermesen de olur. Fotoğraf, kimlik ismi gibi detayları kullanmadan önce mutlaka haber kaynağınla konuş. Olay örgüsüyle ilgili spesifik bir bilgiyi yazmadan önce, bu bilginin yayınlanmasının şiddetin ardından hayatta kalanlar açısından nasıl sonuçları olabileceğini değerlendir. Şiddetten ardından hayatta kalanların yanı sıra, bir ölüm haberi de yapıyor olabilirsin ve bu durumda da öldürülen kişinin yakınları ve sevdikleri açısından hak ihlali ve travma yaratmamaya dikkat etmelisin. Konuştuğun kişinin isim, yaş, şehir bilgilerini de değiştirebilirsin. İsminin Ayşe mi Zeynep mi olduğu, haberde bahsedilen olgusal gerçekleri değiştirmez. Bu nedenle riskleri değerlendirip, mahremiyeti korumak için bazen kuralları esnetebilirsin. * Haber kaynağını seçerken temsiliyete önem ver. Gazetelere ve televizyona şöyle bir baktığında hep erkekleri görüyorsun değil mi? Özellikle ekonomi, siyaset, spor sayfaları gibi “ciddi alanlar”, “ciddi adamlara” ayrılmış durumda. Bu eşitsizliği dönüştürmek için kadınlara ve LGBTİ+’lara mikrofon uzat. Unutma ki, her şeyin uzmanı (beyaz, heteroseksüel ve tüm diğer toplumsal normları temsil eden) erkekler değildir. Her konuda uzmanlık sahibi kadınlar, LGBTİ+’lar da var. *Şiddet - cinayet haberlerinde, “cinnet” sık kullanılan bir klişedir. Klişelerden uzaklaş. “Cinnet”in, kadınları ya da aynı anda birden çok kişiyi öldürenler tarafından özellikle başvurulan bir bahane olduğunu unutma. *Haberlerde sıklıkla faillerin “cani”, “canavar” gibi sıfatlarla yer aldığını görüyoruz. Bu yaklaşım söz konusu şiddet olayının, “caninin teki tarafından gerçekleştirilmiş, tekil bir vaka” olduğu izlenimini yaratır. * Şiddet ve benzeri travmatik olayları anlattırırken, şiddete maruz kalan kişinin olayı tekrar tekrar yaşamasına neden olma. Gerekirse röportajdan önce bir sosyal hizmet ya da ruh sağlığı uzmanına danış. *Özel hayat ve şiddet deneyimi gibi mahrem bilgileri, ölçülü sorularla irdele. Bu tarz mahrem bilgileri, karşındaki kendisi isterse paylaşır, ısrarcı olma. * Söyleşi yaptığın kişiye cinsiyet atama. Kendisine nasıl hitap edilmesini istediğini sor, o şekilde hitap et. Haber metninde de kişinin bu kimliğine bağlı kal. • Karşındakinin cinsiyet kimliğini bilmediğin durumlarda, ona “siz” diyerek ya da ön ismini kullanarak hitap edebilirsin. |
(EMK)