AKP Döneminde Engellenen “Milli Güvenliği Bozucu” Grevler

Dün Resmi Gazete’de yayınlanan kararla İzmir Banliyö Sistemi A.Ş.’deki (İZBAN) 342 işçinin grevi iki ay süreyle ertelendi.

Böylece 16 yıllık Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) iktidarındaki engellenen grevlerin sayısı 16’ya ulaştı.

2002’den 2019’a kadarki 16 grevin 13’ü “milli güvenliği bozucu nitelikte” görüldüğü için ertelendi.

Grevlerin yedisi, 20 Temmuz 2016 - 18 Temmuz 2018 arasında geçerli olan Olağanüstü Hal (OHAL) döneminde engellendi.

AKP döneminde erteleme yoluyla engellenen grevler:

1- Petlas Lastik Grevi: AKP hükümetinin yasakladığı ilk grev, Türkiye Petrol, Kimya, Lastik İşçileri Sendikası’nın (Petrol-İş), Petlas Lastik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nde yaptığı grev oldu. Petlas Grevi, 1 Temmuz 2003’te Bakanlar Kurulu tarafından alınan kararla daha başlamadan bitirildi.

Grev, Resmi Gazete’nin 1 Temmuz 2003 tarihindeki sayısında çıkan kararla “milli güvenliği bozucu nitelikte görüldüğü” gerekçesiyle 60 gün süreyle ertelendi.

Kırıkkale’deki işçiler, ücret ve çalışma saatlerindeki anlaşmazlık yaşanması sebebiyle grev kararı almıştı.

5 Mayıs 1983 tarihli ve 2822 sayılı Kanunun 33’üncü maddesine göre alınan kararda dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Bakanlar Kurulu’nun imzası bulunuyor.

TIKLAYIN - Petlas Grevine Milli Güvenlik Ertelemesi

5 Mayıs 1983 tarihli Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nun 33. Ve 34. Maddeleri

Grev ve lokavtın ertelenmesi:

Madde 33 – Karar verilmiş veya başlanmış olan kanuni bir grev veya lokavt genel sağlığı veya milli güvenliği bozucu nitelikte ise Bakanlar Kurulu bu uyuşmazlıkta grev ve lokavtı bir kararname ile altmış gün süre ile erteleyebilir. Erteleme süresi, kararnamenin yayımı tarihinde işlemeye başlar.

Bakanlar Kurulu'nun erteleme kararları aleyhine Danıştay'da iptal davası açılabilir ve yürütmenin durdurulmasına karar verilmesi istenebilir. OHAL'in ilan edildiği bölgelerde grev ve lokavt ertelenmesi kararlarına ilişkin davalarda yürütmenin durdurulmasına karar verilemez.

Erteleme döneminde uyuşmazlığın çözümü:

Madde 34 – Erteleme kararnamesinin yürürlüğe girmesi üzerine, Çalışma Bakanı bizzat ve resmi arabulucu listesinden seçeceği bir arabulucu yardımı ile uyuşmazlığın çözümü için erteleme süresince her türlü gayreti gösterir.

Erteleme süresi içinde taraflar aralarında anlaşarak uyuşmazlığı özel hakeme de intikal ettirebilirler.

Erteleme süresinin sona erdiği tarihte taraflar anlaşamamış veya uyuşmazlığı özel hakeme de intikal ettirmemişlerse, Çalışma Bakanı uyuşmazlığın çözümü için Yüksek Hakem Kuruluna başvurur.

2- Şişecam Grevi: Kristal-İş Sendikası’nın 9 Aralık 2003’te başlamasına karar verdiği Şişecam Grevi, 8 Aralık 2003’te 60 gün süreyle ertelendi. Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre bu grev de “milli güvenliği bozucu nitelikte” görüldü ve daha başlamadan bitirildi.

Toplu İş Sözleşmesi’nde yaşanan anlaşmazlık üzerine alınan grev kararı Şişecam’a bağlı altı şirketi, 13 işyerini ve 5 binden fazla işçiyi kapsıyordu.

TIKLAYIN - Cam İşçisinin Grevi Ertelendi

3- Şişecam Grevi: Aralık 2003’teki Şişecam grevinin erteleme kararının Danıştay 10. Dairesi tarafından bozulmasıyla birlikte işçiler tekrar grev kararı aldı. 30 Ocak 2004’te 5 binden fazla işçi greve çıktı. Grev kısa süre sonra “genel sağlık gerekçesi” ve “milli güvenliği bozucu nitelikte” görüldüğü için yasaklandı. Sendika hükümeti protesto etti.

TIKLAYIN - Cam İşçisinden AKP'ye Tepki

4- Lastik-İş Grevi: Türkiye Petrol, Kimya ve Lastik Sanayii İşçileri Sendikası (Lastik-İş) Sendikası 2004 yılında 20 ayrı fabrikada 5 binin üzerinde işçisiyle grev yapma kararı aldı. Toplu İş Sözleşmesi’ndeki anlaşmazlıklar yüzünden alınan grev kararı, Resmi Gazete’nin 21 Mart 2004 tarihli sayısında yayımlanan kararla durduruldu. Bakanlar Kurulu tarafından alınan karara göre işçilerin grev hakkı, işveren üç lastik şirketinin de lokavt hakkı “milli güvenliği bozucu nitelikte” görüldüğü için 60 gün süreyle ertelendi.

5- Maden-İş Grevi: Erdemir Madencilik’te çalışan işçiler, Türkiye Maden İşçileri Sendikası çatısı altında grev kararı aldı. Grev, 1 Eylül 2005’te Bakanlar Kurulu kararıyla 60 gün süreyle ertelendi. Kararla beraber şirketin lokavt hakkı da elinden alındı. Grevin ertelenme sebebi yine “milli güvenliği bozucu nitelikte” görülmesi oldu.

6- Şişecam Grevi: 20 Haziran 2014’te Şişecam fabrikalarında çalışan 5 bin 800 işçi greve çıktı. Şişecam’a bağlı altı şirketteki 10 fabrikada süren grev, 27 Haziran 2014’te ertelendi. Bakanlar Kurulu aldığı kararda grevi “milli güvenliği bozucu nitelikte” olarak gördü ve 60 günlük erteleme getirdi. Karar Resmi Gazete’de yayımlandı.

18 Ekim 2012 tarihli ve 6356 sayılı Kanunun 63. maddesine göre alınan kararda dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Bakanlar Kurulu’nun imzası bulunuyor.

TIKLAYIN - Şişecam Grevi Milli Güvenliği Bozuyormuş

6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 63. maddesi nedir?

(1) Karar verilmiş veya başlanmış olan kanuni bir grev veya lokavt; genel sağlığı veya millî güvenliği, büyükşehir belediyelerinin şehir içi toplu taşıma hizmetlerini, bankacılık hizmetlerinde ekonomik veya finansal istikrarı bozucu nitelikte ise Cumhurbaşkanı bu uyuşmazlıkta grev ve lokavtı 60 gün süre ile erteleyebilir. Erteleme süresi, kararın yayımı tarihinde başlar.

(2) Erteleme kararının yürürlüğe girmesi üzerine, 60. maddenin 7. fıkrasına göre belirlenen arabulucu, uyuşmazlığın çözümü için erteleme süresince her türlü çabayı gösterir. Erteleme süresi içerisinde taraflar aralarında anlaşarak uyuşmazlığı özel hakeme de götürebilir.

(3) Erteleme süresinin sonunda anlaşma sağlanamazsa, altı iş günü içinde taraflardan birinin başvurusu üzerine uyuşmazlık Yüksek Hakem Kurulunca çözülür. Aksi takdirde işçi sendikasının yetkisi düşer.

Kanunun tamamını okumak için tıklayın

7- Kömür Grevi: Hükümet, Türkiye Maden İşçileri Sendikası’nın Çayırhan Termik Santrali ile Afşin-Elbistan (B) Termik Santrali`nde aldığı grev kararını 24 Temmuz 2014’te erteledi. Grevi "genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu" olarak niteleyen Bakanlar Kurulu, greve 60 günlük erteleme getirdi.

Afşin-Elbistan B Termik Santrali'nin kömür ihtiyacını karşılayan ve Park Teknik şirketine ait olan Çöllolar Kömür Sahası'nda çalışan maden işçileri, düşük ücret aldıkları gerekçesiyle grev kararı almıştı.

18 Ekim 2012 tarihli ve 6356 sayılı Kanunun 63. maddesine göre alınan kararda dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Bakanlar Kurulu’nun imzası bulunuyor.

8- Birleşik Metal-İş Grevi: 29 Ocak 2015’te DİSK’e bağlı Birleşik Metal-İş Sendikası 10 kentte, 22 fabrikada 15 bin metal işçisinin katıldığı greve başladı. Toplu İş Sözleşmesi’nde anlaşma sağlanamadığı için başlayan grev bir gün sonra, 30 Ocak 2015’te durduruldu. Grev, Resmi Gazete’de çıkan Bakanlar Kurulu kararıyla 60 gün süreyle ertelendi. Grevin ertelenme gerekçesi yine "milli güvenliği bozucu nitelikte” görülmesi olarak gösterildi.

18 Ekim 2012 tarihli ve 6356 sayılı Kanunun 63. maddesine göre alınan kararda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu ve Bakanlar Kurulu’nun imzası bulunuyor.

TIKLAYIN - Metal İşçilerinin Grevine "Milli Güvenlik" Engeli

9- Asil Çelik Grevi: OHAL döneminin ilk grev ertelemesi 18 Ocak 2017’de yaşandı. Bursa’da bine yakın işçinin çalıştığı Asil Çelik’te Birleşik Metal-İş Sendikası’nın başlattığı grev, aynı gün ertelendi. Resmi Gazete’de yayımlanan kararda grevin ertelenme sebebinin "milli güvenliği bozucu nitelikte" olduğu ifade edildi.

18 Ekim 2012 tarihli ve 6356 sayılı Kanunun 63. maddesine göre alınan kararda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dönemin Başbakanı Binali Yıldırım ve Bakanlar Kurulu’nun imzası bulunuyor.

TIKLAYIN - Asil Çelik Grevine "Milli Güvenlik" Gerekçesiyle Yasaklama

10- EMİS Grevi: Birleşik Metal-İş’in 4 ildeki 13 fabrikada 2 bin 200 işçiyi kapsayan Elektromekanik Metal İşverenleri Sendikası (EMİS) grevi, 20 Ocak 2017’de ertelendi. ‘Milli güvenlik’ gerekçe gösterilerek ertelenen grev, OHAL döneminde engellenen ikinci grev oldu.

TIKLAYIN - Erdoğan: Grevlere OHAL'den İstifadeyle Anında Müdahale Ediyoruz

TIKLAYIN - Bakanlar Kurulu Metal İşçilerinin Grevini Erteledi

11- Akbank Grevi: 21 Mart 2017’de başlamadan bitirilen Akbank grevi, “bankacılık hizmetlerinde ekonomik veya finansal istikrarı bozucu nitelikte olması” sebebiyle ertelendi. Bu gerekçeyle engellenen ilk grev olan Akbank grevi kararını, Banka ve Sigorta İşçileri Sendikasının (BANKSİS) örgütlemişti. Grev yapma kararı ise bankada keyfi işten atmalar yaşanması, toplu sözleşmeden herkesin yararlanması ve bir buçuk yıldır verilmeyen zam ve sosyal haklarını ödenmesi taleplerinin karşılanmaması üzerine alınmıştı.

TIKLAYIN - Üç Bankacılık Sendikası Akbank Grevinin Ertelenmesini Eleştirdi

12- Şişecam Grevi: Şişecam işçilerinin 24 Mayıs 2017’de başlatacağı grev, 22 Mayıs 2017’de Resmi Gazete’de çıkan kararla ertelendi. “Milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu” belirtilen grev, Bakanlar Kurulu ve Recep Tayyip Erdoğan’ın imzalarıyla 60 gün süreyle ertelendi.

13- Mefar Grevi: Petrol-İş Sendikası’nın aldığı grev kararı, 5 Haziran 2017’de ertelendi. Resmi Gazete’de yayımlanan kararda “grev kararının genel sağlığı bozucu nitelikte görüldüğünden” ifadeleri kullanıldı. Grev gerekçesi ise toplu sözleşmedeki anlaşmazlıktı.

14- MESS Grevi: Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) ile metal işçileri sendikalarının sözleşme sürecinde sonuca ulaşamaması nedeniyle 130 bin metal işçisi 2 Şubat 2018'de greve başlayacaktı. Grev, 24 Ocak 2018’de Bakanlar Kurulu tarafından alınan kararla 60 gün süreyle ertelendi.

Birleşik Metal-İş, Türk Metal Sendikası ve Çelik-İş'in 179 iş yerinde 130 bin işçiyle yapacağı grev için 26 Ocak 2018’te işverenlerle görüşme yapılacaktı.

TIKLAYIN - Metal İşçilerinin Grevi "Milli Güvenlik" Gerekçesiyle Ertelendi

15- Soda Sanayi Grevi: Petrol-İş Sendikası’nın, Mersin’de bulunan Soda Sanayi A.Ş.’de 23 Mayıs 2018’de başlayacağı grev, aynı gün Bakanlar Kurulu kararıyla ertelendi. 520 işçinin katılacağı grev yine “milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu” sebep gösterilerek engellendi.

6356 sayılı Kanunun 63’üncü maddesine göre alınan kararda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dönemin Başbakanı Binali Yıldırım ve Bakanlar Kurulu’nun imzası bulunuyor.

16- İZBAN Grevi: İzmir Banliyö Sistemi A.Ş.’de (İZBAN) işçiler 10 Aralık 2018’de greve başladı. Yaklaşık bir ay süren grev 8 Ocak 2019’da Cumhurbaşkanlığı kararıyla 60 gün süreyle ertelendi. Grevin ertelenme gerekçesi ise "şehir içi toplu taşıma hizmetlerini bozucu nitelikte” olması gösterildi.

342 işçinin bir aydır sürdürdüğü grevde, Demiryol-İş Sendikası ile İzmir Büyükşehir Belediyesi ve TCDD, zam görüşmelerinde sonuca varamamışlardı. İZBAN grevi üzerinden CHP’ye yüklenen Erdoğan, “İzmir'de İZBAN'da grev var. Hadi buyur neden çözmüyorsunuz? CHP, mantığında grev var. CHP çiledir. Ama biz halkımıza bu çileyi çektirtmedik” ifadelerini kullanmıştı.

6356 sayılı Kanunun 63’üncü maddesine göre alınan kararda sadece Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzası bulunuyor.

TIKLAYIN - İZBAN Grevi Cumhurbaşkanlığı Kararıyla Durduruldu

(OI/EKN)

* Fotoğraf: Birleşik Metal-İş / Twitter

AKP Döneminde Engellenen “Milli Güvenliği Bozucu” Grevler

İstanbul