Abluka, savaş, işsizlik, yoksulluk hatta susuzluk: Gazze Şeridi
Filistinli direniş gruplarının İsrail’e karşı başlattığı saldırı ve İsrail’in savaş ilanı üçüncü gününde. Olayların merkezinde ise dar ve yoksul bir bölge olan Gazze Şeridi var.
Gazze Şeridi; Akdeniz kıyısında, İsrail’in başkenti Tel Aviv’in güneyinde, Mısır’a komşu 365 km²lik bir Filistin yerleşim bölgesi.
Uzunluğu 41 kilometre, genişliği ise 6 ile 12 kilometre arasında. İçinde beş coğrafi bölge ve sekiz şehir barındırıyor. Tarihte Asur, Babil, Roma, Arap ve Hıristiyan egemenliği altındaydı. İsrail 1967'de ilhak etti, ancak 2005'te geri çekildi. Bugün Hamas yönetimi altında.
Dünyanın en yoğun nüfus ortalamasına sahip
Gazze Şeridi bugün dünyanın en yoğun nüfus yoğunluğuna sahip bölgelerinden birisi.
İsrail’in kara, deniz ve hava ablukası altında dünyadan kopuk halde yaklaşık 2 milyon 350 bin kişi yaşıyor. Çocuklar nüfusun yaklaşık yüzde 44'ünü oluşturuyor.
Gazze Şeridi km²’de yaklaşık 6 bin 500 kişilik bir nüfus yoğunluğuna sahip. Bu veri Gazze Şeridi’ni dünyadaki en yüksek nüfus yoğunluğuna sahip bölgelerden biri haline getiriyor.
Örnek olarak dünyanın en küçük ülkelerinden Singapur, 728 km²’lik alana sahipken, nüfus yoğunluğu yaklaşık 7 bin kişi. Ya da 5 bin 461 km²’lik alana sahip İstanbul’da bu sayı 3 bin 62 kişi.
İşsizlik ve yoksulluk
İsrail'in 17 yıldır sürdürdüğü ablukanın ortasında ortalama bir Gazzelinin yaşam standardı 1990'lara göre daha kötü. Su, elektrik, telekomünikasyon ve diğer kamu hizmetleri açısından İsrail, Gazze Şeridi’ni kendisine bağımlı hale getirdi.
Cenevre merkezli Avrupa-Akdeniz İnsan Hakları İzleme Örgütüne göre, Gazze Şeridi'nde yoksulluk yüzde 61'in üzerinde. Nüfusun üçte ikisinden fazlası insani yardıma muhtaç.
İşsizlik, gençlerin dörtte üçü de dahil olmak üzere nüfusun yarısını etkiliyor. Filistin Merkezi İstatistik Bürosu'na (PCBS) göre işsizlik oranı yüzde 47. Gazze'nin genç nüfusu (15-29 yaş) arasında işsizlik oranı yüzde 60 civarında. Kadınlarda işsizlik oranı ise yüzde 22 seviyesinde.
Ancak burada bir eşitlikten bahsetmek mümkün değil. Çünkü Gazze Şeridi’nde işgücüne katılım erkeklerde yüzde 68,9 iken kadınlarda bu oran yalnızca yüzde 17,2.
Ayrıca kamu sektörü, tüm işlerin yüzde 21,3'ünü sağlayarak Filistinlilerin en büyük işvereni. Ortalama günlük ücret ise tüm Filistin’de 32 dolarken, Gazze'de 13 dolar. Sınırın diğer tarafında İsrail'de ise günlük ortalama ücret 82 dolar.
Bin kişiye yalnızca 2,7 doktor
Yine Filistin Merkezi İstatistik Bürosu'na Gazze Şeridi’nde 35 hastane var ve bu hastanelerde çalışan 6 bin 53 hekim bulunuyor. Toplam yatak kapasitesi ise 3 bin 26. Bin kişiye düşen doktor sayısı 2,7, bin kişiye düşen yatak sayısı da 1,5.
Verilere göre kişi başına toplam sağlık harcaması 2021'de 383,9 ABD dolarıydı. Çocuklarda yetersiz beslenme yaygın. Beş yaşın altındaki çocukların yaklaşık yüzde 9'unun bodur. Yüzde 3’ü ise zayıf.
Araştırmalara göre Filistin'de 18 yaş ve üzeri bireylerin yarısından fazlasının depresyonda. Batı Şeria ile Gazze Şeridi arasında bu oranın sırasıyla yüzde 50 ve yüzde 71.
Su problemi
Gazze'deki Filistinliler neredeyse herkesin musluktan temiz su içebildiği bir dönemi hatırlıyor. Ancak günümüzde Gazze Şeridi kronik su sıkıntısı çekiyor. Evlere verilen suyun yüzde 97'si içmek için güvensiz.
Dünya Sağlık Örgütü kişi başına düşen günlük su tüketimi için minimum gereksinimi 100 litre olarak belirledi. Bu miktar içme, banyo yapma, yemek pişirme ve yıkanma gibi temel ev ihtiyaçları karşılamak için verilen bir oran. Gazze'de kişi başına düşen günlük ortalama tüketim sadece 88 litre. Karşılaştırıldığında İsrail'de bu sayı 200 litrenin üzerinde.
Ayrıca Gazze Şeridi’nde güvenli içme suyu, hijyen ve sanitasyon da dahil olmak üzere temel hizmetlere erişim giderek zorlaşıyor.
İsrail su koyularına beton döküyor. Arıtma için gerekli olan pompa, sondaj ekipmanı ve dezenfektan kimyasalları gibi 23 kadar temel su ve sanitasyon malzemesinin girişi özel izinle sağlanıyor.
Nüfusun yalnızca dörtte biri kanalizasyon şebekesine bağlı. Arıtma da olmadığı için Gazze'den Akdeniz'e her gün 108 bin metreküpten fazla arıtılmamış kanalizasyon akıyor.
Gazze'de rapor edilen hastalıkların dörtte birinden fazlası suyun kalitesi ve erişiminin kötü olmasından kaynaklanıyor.
Abluka yeşil alanları da yok ediyor
Gazze Şeridi'nde İsrail'in yıllardır uyguladığı abluka ve artan nüfusun beraberinde getirdiği konut ihtiyacı halkın nefes alabildiği yeşil alanları yok ediyor.
2022'de yayımlanan bir araştırmaya göre Gazze Şeridi'ndeki meskun alan, bölgenin toplam yüzölçümünün yüzde 42,8'ini oluşturuyor. Tarımsal alanlar ise bölgenin yüzde 24,6'sını kaplıyor.
Araştırmaya göre Gazze Şeridi'ndeki tarım alanları 1975-2015 yılları arasında yaklaşık yüzde 31 azaldı. Gelecek 100 yılda ise bölgede tarımsal alan tümüyle bitebilir.
Buna karşı uluslararası toplum, gidecek başka yeri olmayan yaklaşık 2 milyon insanın sağlığını ve onurunu korumak için yeterince çaba göstermiyor.
2023 Filistin-İsrail Savaşı
(HA)