AB ve İngiltere’den İran’a yeni yaptırımlar: "Halkın sesini dinleyin"

* Fotoğraf: Anadolu Ajansı (AA) - Arşiv

İran'da "başörtüsünü düzgün bağlamadığı" gerekçesiyle "ahlak polisi" tarafından gözaltına alınan 22 yaşındaki Jîna Mahsa Amini'nin 16 Eylül'deki ölümüyle başlayan protestolar ve protestoculara yönelik güvenlik güçlerinin sert müdahalesi ülkenin pek çok kentinde devam ediyor.

Avrupa Birliği (AB) ve İngiltere, bu bağlamda ülkede işlenen insan hakları ihlalleri sebebiyle İran'a yeni yaptırımlar uygulama kararı aldı.

Belçika'nın başkenti Brüksel'de bir araya gelen AB ülkelerinin dışişleri bakanları, İran'a yönelik yaptırım listesinin genişletilmesinde anlaştı.

İnsan hakları ihlalleri gerekçesiyle alınan karar kapsamında İran İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi, Jîna Mahsa Amini'yi gözaltına alan ekibin dört üyesi, İran Devrim Muhafızları Ordusunun bazı komutanları, Kara Kuvvetleri Komutanı Kiyumers Heydari yaptırım listesine eklendi.

Ayrıca İran yayın kuruluşu Press TV, bir bilişim şirketi ve Besic milis güçleriyle bağlantılı bir vakıf da listeye dahil edildi.

"Barışçıl gösteri hakkını destekliyoruz"

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, yaptırımlarla ilgili açıklamasında, İranlı göstericilere yapılan şiddet içeren müdahaleleri şiddetle kınadıklarını bildirdi.

İran halkının yanında olduklarını da ifade eden Josep Borrell, barışçıl gösteri hakkını desteklediklerini ve İranlıların taleplerini ve görüşlerini özgürce ifade edebilmeleri gerektiğini vurguladı.

Yaptırım listesinde neler ve kimler var?

AB'nin yaptırımları seyahat kısıtlamaları ve varlıkların dondurulmasının yanı sıra İranlı kişi ve kuruluşlara yönelik fon yasağını da kapsıyor.

Ayrıca ülke içinde baskı aracı olarak kullanılabilecek ekipman ve izleme cihazlarının İran'a satışı da yaptırımlar dahilinde bulunuyor.

Son kararla birlikte insan hakları ihlalleri gerekçesiyle AB'nin İran'a yönelik yaptırım listesindeki kişi sayısı 126, kuruluş sayısı 11 oldu.

İngiltere'den 24 kişiye yaptırım

Öte yandan, İngiltere de insan hakları ihlallerinden sorumlu olduğu gerekçesiyle aralarında İran İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanı İsa Zarepur'un da bulunduğu 24 İranlı yetkiliye yaptırım kararı aldı.

İngiltere Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, İngiltere ile uluslararası ortakların, Amini'nin gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetmesi üzerine başlayan protestoların şiddetle bastırılmasına öncülük eden İranlı yetkililere koordineli yaptırım kararı aldıkları belirtildi.

Bakan Zarepur ile İran Siber Güvenlik Polisi Müdürü Vahid Mecid'in yanı sıra 22 siyasi ve güvenlik yetkilisine yaptırım uygulanacağı duyurulan açıklamada, bu kişilere, İngiltere'ye seyahat yasağı getirileceği ve ülkedeki mal varlıklarının dondurulmasının sağlanacağı belirtildi.

"İran halkı daha net olamazdı"

Bakanlıktan dün (14 Kasım) yapılan açıklamada, İngiltere Dışişleri Bakanı James Cleverly'nin şu değerlendirmelerine de yer verildi:

"Bu yaptırımlar, ağır insan hakları ihlallerinden sorumlu olan İran rejimi içindeki yetkilileri hedef alıyor.

"Ortaklarımızla İran rejimine açık bir mesaj gönderdik: Protestolara yönelik şiddetli baskı durdurulmalı ve ifade özgürlüğüne saygı gösterilmeli. İran halkı daha net olamazdı. Rejimin dış aktörleri suçlamayı bırakıp halklarının sesini dinlemeye başlamasının zamanı geldi."

İran: Cevap verme hakkımız saklı

İran resmi haber ajansı IRNA'ya göre, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani, bu son yaptırımlarına ilişkin açıklama yaptı.

Kenani, "temelsiz, hukuka aykırı ve İran'ın iç işlerine müdahale" olarak nitelendirdiği yaptırımları kınadıklarını belirtti. Avrupa ülkelerini "yaptırım bağımlılığıyla akıl ve ciddiyetten uzaklaşmakla" suçlayan Kenani, bu yanlış yaklaşımla İran ile Avrupa arasındaki etkileşimin daraldığını söyledi.

Kenani, İran'ın yaptırımlara karşı gerekli önlemleri alacağını belirterek, "Ayrıca onlara cevap verme hakkımız saklıdır" ifadesini kullandı.

Ne olmuştu?

Doğu Kürdistan'ın Sakız kentinden başkent Tahran'a akrabalarını ziyarete gelen 22 yaşındaki Jîna Mahsa Amini, erkek kardeşinin kullandığı aracı durduran ahlâk polisince gözaltına alınmıştı. Kardeşine, nasihat edilip serbest bırakılacağı söylenerek götürülen genç kadının, gözaltına alındıktan iki saat sonra komaya girdiği ve kaldırıldığı hastanede öldüğü ortaya çıktı.

İran devlet televizyonu Amini'nin dövüldüğü iddialarını yalanlayarak, polisin genç kadını "nasihat etmek ve eğitmek" üzere karakola götürdüğünü ve orada kalp krizi geçirdiğini söyledi. Amini'nin akrabaları, kadının herhangi bir kalp rahatsızlığı olmadığını açıkladı.

Devlet televizyonu bir polis karakolunda Amini olduğu söylenen bir kadının oturduğu koltuktan bir yetkiliyle konuşmak üzere kalktıktan sonra yere düştüğünü gösteren güvenlik kamerası kayıtları yayınladı. Ancak, görüntülerden kadının Amini olduğu doğrulanamadı.

Amini'nin dövülerek öldürüldüğü yolunda sosyal medyada yayılan iddialarını reddeden Tahran emniyeti ise konuyla ilgili açıklamasında, "Ayrıntılı araştırmalara göre, Amini'nin araca alınması sonrasında ve tutulduğu karakolda fiziksel bir temas olduğunu" reddetti.

Ancak, İran'ın yarı resmi Fars haber ajansı, Amini'nin ahlâk polisince dövülmesi nedeniyle komaya girdiğini duyurdu.

VoA'nın haberine göre genç kadının karakolda ölümünü eleştiren sosyal medya yorumcuları arasında, sözünü sakınmamasıyla tanınan reformcu eski milletvekili Mahmud Sadıki, Ayetullah Ali Hamaney'i olayla ilgili kamuoyuna açıklama yapmaya çağırdı.

(SD)

JÎNA MAHSA AMİNİ PROTESTLARI