5 Soru 5 Yanıt: Onur Yürüyüşü nasıl başladı?
Fotoğraf: csgorselarsiv/Meltem Ulusoy, haberi euronews ve bianet arşivinden derledik.
Her yıl Haziran ayı dünyanın dört bir yanında LGBTİ+'ların alanlara çıktıkları bir dönem.
Gökkuşağı bayrakları, birbirinden renkli makyajları ve renkli kostümleriyle sokakları bir gösteri yerine dönüştüren LGBTİ+'lar bu etkinliklerine yaklaşık 52 yıl önce başladı.
Onur Ayı 52 yıl önceden bugüne miras kalan bir insan hakları mücadelesi. Çünkü, "LGBTİ+ hakları insan haklarıdır"
TIKLAYIN - İstanbul LGBTİ+ Onur Yürüyüşünün Fotoğraflarla Hikayesi
Peki neden her yıl 28 Haziran Onur Yürüyüşü Günü olarak kutlanıyor?
5 maddede LGBTİ (Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans ve İnterseks) Onur Yürüyüşü.
1- Nasıl başladı?
Eşcinsellik 1960’lı yıllarda ABD’de psikolojik bir hastalık olarak görülüyor ve bulaşıcı olduğu düşünülüyordu. Bu nedenle eşcinsel bireyler fişleniyor, eğitim gibi çeşitli alanda çalışmalarına izin verilmiyordu.
Bir araya gelmeleri ve sosyalleşmeleri hoş karşılanmazken, kafeler ve barlar da onlara içecek servis etmiyordu. Birlikte dans eden iki kadın veya iki erkek gözaltına alınma riskiyle karşı karşıyaydı.
Eşcinsellerin o dönem gittiği az sayıda bar da polis baskısına kafa tutabilen mafya tarafından işletiliyordu. İşte Stonewall Inn onlardan biri. New York’ta hippilerin yoğun olarak bulunduğu Greenwich Village bölgesinde suyu bile akmayan bir işletme. Fakat 28 Haziran 1969’da bara düzenlenen rutin bir polis baskını sırasında çıkan ayaklanmalar eşcinsel haklar hareketinin miladını belirledi. 4 gün süren olaylar sırasında yüzlerce kişi yaralandı, çok sayıda kişi gözaltına alındı. Eşcinsel bireyler ilk kez “eşcinsel olmaktan utanmıyoruz” dedi.
2- İlk Onur Yürüyüşü ne zaman düzenlendi?
İlk Onur Yürüyüşü Stonewall Ayaklanması’nın birinci yıl dönümü olan 28 Haziran 1970’te, New York, San Francisco ve Los Angeles’ta eş zamanlı olarak düzenlendi. New York’ta 2 bin kişinin katılımıyla gerçekleşen gösteri, Onur Yürüyüşü’nün yaratıcısı feminist biseksüel Brenda Howard tarafından düzenlendi. Howard aynı zamanda 1970’li yıllarda eşcinsel bireylerin hakları için mücadele eden Eşcinsel Kurtuluş Cephesi’nin de kurucuları arasında yer alıyordu.
TIKLAYIN - Onur Yürüyüşü: Buradayız Aşkım!
3- Stonewall’a ne oldu?
Stonewall Inn olaylardan kısa bir süre sonra, aralık ayında kapandı. 2007 yılında restore edilerek yeniden hizmete giren bar 2016 yılında dönemin ABD Başkanı Barack Obama tarafından ulusal anıt statüsüne alındı.
4- Gökkuşağı bayrağının anlamı ne?
Onur Yürüyüşü’nün ayrılmaz bir parçası haline gelen gökkuşağı bayrağı 1978 yılında Amerikalı sanatçı ve insan hakları aktivisti Gilbert Baker tarafından tasarlandı. Baker’a göre bayrağın her bir rengi LGBTİ+ hareketinin başka bir özelliğini temsil ediyor: Kırmızı hayatı, turuncu şifayı, sarı güneşi, yeşil doğayı, mavi huzuru ve mor ruhu. Baker’dan bayrağı tasarlamasını isteyen ise ABD’de cinsel yönelimini saklamadan belediye meclisine girmeyi başaran ilk eşcinsel siyasetçi Harvey Milk.
TIKLAYIN - 93'ün Yasaklı Onur Yürüyüşü
5- Türkiye’de Onur Yürüyüşü ne zaman başladı?
Türkiye’de Onur Haftası ilk kez 1993 yılında “Özgür Cinsellik Haftası” adıyla İstanbul’da kutlanmak istendi ancak valilik izin vermedi. 1994 yılından bu yana organize edilen Onur Haftası etkinlikleri kapsamında LGTBİ+ bireyler ve haklarını konu alan paneller, atölye çalışmaları, film gösterimleri, çeşitli sanat ekinlikleri ile konserler düzenleniyor.
Onur Yürüyüşü ise 2003’ten bu yana, 14 yıldır yapılıyor. Fakat İstanbul Valiliği’nin son 4 yıldır yasakladığı yürüyüş izinsiz olarak gerçekleştiriliyor. Son 3 yıldır Ramazan Ayı’na denk geldiği gerekçesiyle yasaklanan yürüyüş geçen yıl, “oluşabilecek muhtemel olumsuzluklar” gerekçe gösterilerek yasaklanmıştı.
TIKLAYIN - LGBTİ+ Onur Haftası Başlıyor
(EMK)