Referandum, geniş bir demokratik cephenin batı bölgelerinde artan bir oy potansiyeli taşıdığını gösteriyor. Gelecek seçimlerde AKP’nin tek parti iktidarının süreceğini öngörebilir ve onu gerçek anlamda reformlar yapmaya zorlamak için demokratik cephenin güçlenmesi gereğini vurgulayabiliriz.

"Türkiye Nereye" panelinde Prof. Dr. Sancar "12 Eylül bir travmadır"; Prof. Dr. İnsel "Alevi sorunu yeni bir sosyal çatışma alanı olacak"; gazeteciler Kürkçü "Sol yeniden ezilenlerin vicdanı olabilir"; Laçiner "AKP'nin 12 Eylül'le hesaplaşma gücü yok" dedi.

BDP milletvekili Tuncel, İçişleri Bakanı Beşir Atalay'a yönelik soru önergesinde, BDP milletvekili Birdal'a yönelik saldırıdan Bursa Valiliği ve Emniyeti'nin bilgisi olduğunu savundu, gerekli tedbirlerin neden alınmadığını; Vali Harput ile Emniyet Müdürü Yılmaz'ın görevden alınıp alınmayacağını sordu.

KPSS’deki kopya iddiaları nedeniyle ÖSYM binasında savcı ve polis ikinci kez inceleme yaptı. Soruşturma savcısı kurum başkanı Yarımağan’ın da bilgisine başvurdu.

İşin içine oy vermeyenleri de eklediğiniz zaman tablo epey değişiyor. “En çok evet oyu veren illerden biri de Hakkari” demek en çok da habercilik etiği açısından yanlış. Ülkenin referanduma reaksiyonunu sadece evet ve hayır oylarından ibaret bir şekilde değerlendirmek iyi bir fikir değil.

Yalçınkaya referandum sonucunu "anayasa değişse dahi hukuk devletini koruma azmindeyiz" diye değerlendirdi. ÇHD başkanı Kozağaçlı'ya göre bu sözler yargının yöneliminde geniş bir yorum alanı olan yargıçlar için bile "talihsiz".

KAGİDER, kısmi anayasa değişikliklerinin daha kapsamlı ve bütünsel bir anayasa ile desteklenmesini ve özgürlükleri genişleten bir anlayışla hayata geçirilmesini istedi; tüm toplumsal kesimlerin yeni bir anayasa için beraber çalışması gerektiğini belirtti.

TÜİK'e göre işsizlik oranı yüzde 10,5'e indi. Gençlerde işsizlik oranı yüzde 19. Kadın ve erkek arasındaki istihdam uçurumu da, tarım ve tarım dışında sosyal güvenlik oranı arasındaki fark da sürüyor.

İstanbul Barosu eski Başkanı Sayman, "12 Eylül düzeni sürüyor. Referandumdan çıkan evet, antidemokratik sisteme vurulmuş bir darbe ama yeterli değil. Şimdi bireyi merkeze alan, yüce ve kutsal olmayan devleti, bireyin arkasında konumlandıran bir anayasa hazırlanması gerek" diyor.

Kürt siyasetçi Elçi, "Daha önce 'yetmez ama evet'ti; artık 'evet ama yetmez'. Artık Türk milliyetçiliğine, Atatürk ilke ve inkılaplarına vurgu yapmayan, ademi merkeziyetçi olmayan, özgürlükçü, sivil, demokratik bir anayasa hazırlanmalı" diyor.

Bayramın birinci günü Hakkari’de düzenlenen gösterilerde uzman çavuş tarafından vurulan 15 yaşındaki E.T.’nin beyin ölümü gerçekleşti. İHD’nin edindiği bilgilere göre uzman çavuş askeri mahkemece tutuklandı.

"İktidarla özdeşleşmiş" ya da bir şekilde "iş ya da çıkar birliği" içinde olan medyanın böyle davranmasını kabul edebiliriz; ama bu grup içinde olmayan, hatta açıkça "hayır" cephesinde olanlar da dahil "medya"nın referandum sonuçlarını neden böyle sunduğu konusunda daha çok tartışmamız gerekli.

Hazırladığım tabloda boykot hareketinin her ildeki ve il grubundaki başarı oranı görülecektir. Bu başarı oranı bazı illerde aşağı yukarı yüzde 100, bazı illerde yüzde 100'ün altında, bazı illerde ise yüzde 100'ün üstündedir.

Referandum sonuçları, AKP'nin Batı'daki en büyük oy deposunun Kocaeli olduğunu ortaya çıkardı. Sandıktan yüzde 61 oranında "Evet" çıkaran Kocaeli, 30 yıl önce CHP'nin kalesiyken AKP'nin kurulduğu 2002 yılından bu yana oylarını hep sağdan yana kullanıyor.

Artvin'de sandıkların açılmasıyla birlikte kimi zaman 'evet' oyları, kimi zaman 'hayır' oyları öne geçti. Sandıktan yalnızca 379 oy farkla "Hayır" çıktı, AKP, sonuca itiraz etti, Arhavi'deki sandıklar yeniden sayıldı, ancak sonuç değişmedi. Artvin ile birlikte "Hayır" diyen il sayısı 19 oldu.

Sivil ve demokratik mücadele için özgüvenin sağlandığı bir ortamda, bundan sonrası için de mücadeleden başka çare yok. Çok daha geniş kesimlerin katılabileceği, sadece "ben bilirimci" dayatmaların olmadığı bir tartışma ortamından daha demokratik, adil ve özgürlükçü bir Anayasa'nın çıkmaması mümkün değil.

BDP PM üyesi Prof. Dr. Ersanlı, anayasa paketinden çok öncesindeki tartışmanın önemli olduğunu söyledi: BDP'nin sesi daha fazla duyuldu; farklı bir siyasi öneri gücünü belirginleştirdi. Özerklik Trakya için de, Ege için de gerekli.

Doç. Dr. Tosun'a göre, Batıda milliyetçi hassasiyetler, potansiyel gerilim tehdidi taşıyor. Orta Anadolu'daki ılımlı milliyetçi taban AKP'ye eklemlendi. AKP'nin Kürt seçmenin temsil sorunu yaşamaması için adım atması gerek. CHP Kılıçdaroğlu'nun açılım söyleminin arkasında durursa oylarını yüzde 30 artırabilir.

Hükümetin baskı ve engellemesine rağmen boykot çağrısının karşılık bulduğunu söyleyen PKK "Kürtler referandumda anayasayı değil demokratik özerkliği oyladı" dedi.

Yüz seçmenden 58'inin "evet" demediği bir referandum Erdoğan ve partisi için bir zaferi değil, Türkiye için bir Anayasal krizi haber veriyor. Erdoğan çöken 12 Eylül Anayasasının yürütmeye üstünlük tanıyan ruhunu sürdürme kararlılığına onay üretemedi.