Shakespeare'i Kawa'dan Kürtçe Okumak!

Shakespeare'in eşsiz soneleri Kürtçeye çevrildi. Son bir aydır adeta elaltı kitabım gibi. Dönüp dönüp soneleri Kürtçeden okuyorum. Kitap çıktığından beri üzerine birkaç şey yazmak istiyordum. Gündem yoğun olunca ertelendi.

Dün çok keyifli bir haber alınca bu hafta yazayım istedim.

"Hemû Soneyên William Shakespeare"* ismiyle kitabı İngilizce-Kürtçe olarak yayına hazırlayan ve Kürtçeye çeviren Kawa Nemir İstanbul Kürt Enstitüsü tarafından her yıl geleneksel olarak Kürt dil bilimcisi Feqî Hüseyin Sağnıç adına verilen "Feqî Hüseyin Sağnıç dil ödülü"ne bu yıl enstitüce çevirmen kimliğiyle layık görülmüş.

Rewşen adı hep sürdü

Kawa Nemir'i 90'lı yıllarda "Rewşen Dergisi"ni bir grup arkadaşıyla birlikte İstanbul'da çıkardıkları tarihten bu yana tanıyor ve izliyorum. Ateş ve barut yıllarında Kürt kültür ve dili üzerine entelektüel kafa yoran Rewşen gibi bir dergi çıkarmak ve inadına sürdürmek kolay iş değildi.

Bütün dergiler gibi bir süre sonra Rewşen'de yayın hayatına son verdi. Ama Rewşen adı hep sürdü. Kendilerine de "Rewşen Kuşağı" adını bihakkın yakıştırdılar.

İşte o kuşağın Kawa başta olmak üzere emektarları bugün birer birer onlardan sonraki izlekçilerini de katarak Kürtçe adına güzel işler yapıyorlar.

Kawa Nemir bana göre Kürtçenin "dil cambazı". Dili incelikleri ile birlikte başaran bir usta edebiyatçı. Kendisi şair, işi dille. İngilizceyi ve kimi daha başka doğu ve batı dillerini de iyi bilmesi, çeviride karşılaştırmalı olarak işini epeyce kolaylaştıran bir faktör.

Altı yıldır Diyarbakır'da yayın hayatını sürdüren ve daha önce de kimi eserleriyle yazma ihtiyacını duyduğum Lîs Yayınevi (Weşanxaneyê Lîs) yine çok iyi bir iş yapmış.

Lis Yayınevi, William SHAKESPEARE'in 154 soneden oluşan "Bütün Soneleri"ni Kürtçeye çevir(t)ip "İngilizce-Kürtçe" olarak iki dilli çok düzgün bir baskıyla yayınladı. Çeviriyi şair ve dilci olan Kawa Nemir yaptı.

Sonelerin Kürtçeye çevrilip yayınlanması Kürt diline yapılmış önemli bir katkıdır. Lis Yayınevi daha önce de Ehmedê Xanî'nin "Hemû Berhem" ismiyle bütün eserlerini tek kitap olarak iki ayrı formatta ciltli prestij baskısı ve karton kapak olarak yayınlamıştı.

Ayrıca yine Kürtçenin ilk modern romanı olarak kabul edilen Erebê Şemo'nun "Şivanê Kurmanca" adlı eserini 1935'teki tıpkı basımı ile birlikte bugünkü Kürtçeye Transkribe ederek Mustafa Aydoğan'ın yayına hazırlamasıyla basıp okurla buluşturmuştu.

Şivanê Kurmanca ve Ehmedê Xanî'nin Hemû Berhem kitaplarından sonra "Hemû Soneyên William Shakespeare" ile Kürtçenin edebi çıtasını "Lis Ekolü" kanımca hayli yükseltmiş görünüyor. Elbette Kürtçe dil üzerine daha başka takdir edilesi çabalar da var. Ben sıcağı sıcağına Shakespeare ve Kawa Nemir bir de Lis üzerinden bir değini ve hak teslimiyeti yapmak istedim.

Üstad Can Yücel'in harika Shakespeare Türkçe çevirisini anımsarsınız;

"Vazgeçtim bu dünyadan, dünyamdan geçtim ama,

Seni yalnız komak var, o koyuyor adama."

Şimdi de Kürtçe ile Shakespeare üzerinden bir keşif arayanlara "Dilinize bir parmak Kürtçe bal işte!" diyerek 66. Sone'nin kitaptan Kürtçe çevirisini paylaşarak sizi kitapla baş başa bırakıp yazımı noktalıyorum.

"Bê zar im ji dinyaligê, dilzar, bimirama,-

Dibînim, merd kirin parsek li Kuçe-Kolanan,

Rûtik û Behle bi xeml û xêz, nabêjî çima?

Baweriya pak kuştiye şerê xwarze-xalan,

Şerm çûye, şoreta bi xeml û xêz hatiye cî,

Xamatiya dilpakî bir zorê dane amê,

Serpaki peymale kir qanûna axa hecî,

Hêz bû Kurdecehş, bi biratî derket ji Tehmê,

Zordest zimanê Hunerê best bir heft werîsan,

Hişsivik hefsar kir Şarezatî bin ezanî,

Te got, Rastiya saf, gotine te, Dilsaf, dîsan,

Pakî dîlê nepakiyê, Binzîn bû'b hêsanî:

Bê zar im ji dinyayê, lê xim herim mirinê

Lê ez ê dildarê xwe çawa bihêlim tenê." (ŞD/EÖ)

*Hemû Soneyên William Shakespeare. Werger: Kawa Nemir. Wesanen Lis-Dîyarbekir-2010