Müslüman Dünyasında Kadın Şair Olabilmek

Salma Hindistan'ın Güneyindeki Tamil geleneklerine uygun olarak âdet gördüğü andan itibaren okul bıraktırılıp eve kapatılmış kızlardan biridir. Akabinde görücü usulüyle evlendirileceği adama varmak istemediğinden ev hapsindeki yılları bitmek bilmez. Fakat gizlice şiir yazmaya azmeder ve ülkesinin en yetkin kadın seslerinden biri olmayı başarır.

6. İstanbul Belgesel Günleri Documentarist'in Kadının Adı Yok kısmında gösterilen Kim Longinotto'nun Salma adlı belgeseli muhafazakâr toplumlarda milyonlarca örneğine rastladığımız genç kızlara ümit veriyor.

Salma'nın bastırılamayan güdüleri

Salma'nın bilgi açlığı ve kendi yolunu çizme isteği genç yaşta ortaya çıkmıştır fakat kadınlığa doğru ilk adımı attığında okuldan alınır ve eve adeta hapsedilir. Cinsiyetinin bir tehlike, hatta bir tehdit olarak kabul edildiği toplumunda başka dünyaları kapatıldığı odadan hayal eder, bulabildiği her türlü yazılı malzemeyi hatmettiği gibi gizlice yazı yazmayı da sürdürür. Okulunu bitirebilmek için ebeveynine çok yalvarır fakat yaşadığı bölgede kadınlar sadece evlenmeye ve çocuk yapmaya uygun emir kulları, hatta erkeği baştan çıkaran sinsi yaratıklar olarak görüldüğünden amacına ulaşamaz. Ev hapsi zorla evlendirilmek istemediği için yıllara yayılır, bir bodrum katının daracık penceresinden dış dünyaya bakmaya devam eder.

Bölgede yaşayan çoğu Müslüman genç kızla aynı kaderi paylaşmaktadır fakat dirayet ve cesaretle mücadelesini sürdürür, 25 yıllık bir süreçten sonra sesini tüm dünyaya duyurur, hatta kocasının desteğine bile mazhar olur. Şiiriyle kadının mahrem dünyasını, acılarını, taleplerini dile getiren, kadının sinemaya gitmesinin günah olarak algılandığı bir toplumda aykırı bir ses olarak parlayan Salma, aktivist ruhuyla girdiği politikaya da katkıda bulunmuş; Türkiye’deki örneklerine göre çok daha gevşek bağlanmasına rağmen başörtüsünü takmamayı seçmiş.

"Gerçeği solumak için belgesel"

Ana akım medyanın gerçekleri inkâr ederek halkları uyutmaya devam ettiği iletişim çağında belgeseller her geçen gün daha çok önem kazanıyor; ne de olsa faşist rejimlerin alametifarikası taraflı haberciliğin örneklerini mütemadiyen görüyoruz.

Gezi direnişinin ilk günlerine rastlayan 6. Documentarist'in şiarı "Gerçeği Solumak İçin Belgesel"e ve gaz maskeli sanatçıların süslediği posterlerle katalogların güncelliğine diyecek yoktu.

Fakat tam da direniş yüzünden Salma gibi bazı özel belgeseller pek az kişiye ulaşabildi. Özenli bir çalışmanın örneği olduğu her halinden belli Documentarist'in takdir toplayan organizasyon ekibi elinden geleni ardına koymadı ve program direniş filmleriyle zenginleştirilerek üç gün uzatıldı.

Dünya çapında onlarca ödül almış olan 1952 Londra doğumlu kadın sinemacı Kim Longinotto'nun Salma'sı Sundance, Berlin, Selanik, San Francisco, Seattle ve Finlandiya'da Season Festivallerinde de ilgi görmüştü; yapımın Tamil dünyasına nüfuz etmemizi sağlayan senaryosunu Oliver Huddleston yazmış.

13 yaşındaki bir çocuk gelinin derin üzüntü ve korku dolu yüzü, Saturdox ve benzer etkinliklerde yer almasını dilediğimiz belgeseli seyredecek olanları fazlasıyla etkileyecektir… (MT/EKN)