Kaybolan Seslerin Peşinde
Ayşenur Kolivar ve başta ben olmak üzere herkesin merakla beklediği "Bahçeye Hanımeli" nihayet elimize ulaştı, vakit kaybetmeden dinlemeye başladık. Bahçeye Hanımeli, bir dağ yolculuğu gibi aslında, zorlu yollarda mola vere vere, dağlara baka baka, merakla, hasretle kavuşmayı ifade eden bir türküler geçidi.
En sonunda kavuşacağınız yeri bilmenin özgüveniyle kendinizi dağlara teslim etmek gibi bir his. Başından sonuna kadar dinlerken hep bunu hissettim, belki aynı coğrafyanın arasına bir dağ silsilesi girmiş bir üyesi olarak. Ama hep aynı dere sesiyle hep aynı seslerle, nidalarla büyümüş biri olarak hiç kuşkusuz genel kitleden çok daha fazlasını ifade ediyor bu sesler bana.
Ayşenur Kolivar'ın müzikle yollarının kesişmesi oldukça eskilere dayanıyor. Kolivar hâlâ İstanbul Teknik Üniversitesi Müzikoloji ve Müzik Teorisi Bölümü'nde doktora öğrenciliğini sürdürüyor.
"1976'da Çayeli'nde doğan Kolivar, 1993-2000 arasında, "Kardeş Türküler" adını taşıyan ilk albümde, Karadeniz'in çok kimlikli ve çok kültürlü coğrafyasını resmeden sesini duyurdu.
Karadeniz müziğinin antropolojik arkeolojisini gerçekleştirmek dışında genç yeteneklerden de desteğini esirgememesiyle bilinen Birol Topaloğlu'nun Kalan Müzik etiketiyle çıkardığı 1997 tarihli "Heyamo", 1999 tarihli "Aravani"; 2006'da Kanadalı müzisyen Leigh Cline ile "Al Asha" (Bi Daha) isimli albümünü çıkaran Yunanistan'a göçmüş Karadeniz kökenli Rumların ezgilerini toplayan Nikos Mihailidis'in 2001'de Koçer Production aracılığıyla dinleyicisine ulaştırdığı "Horon ke Trağodia" (Horon ve Türkü), Karadeniz müziğinin ölümsüz sesi Kazım Koyuncu'nun Metropol Müzik'ten 2001'de çıkardığı "Viya", Karadeniz müziğinin çok sesli renkliliğine imzasını atan Gökhan Birben'in Metropol Müzik'ten 2003'te bu ve diğer coğrafyalara ulaştırdığı "Hey Gidi Karadeniz"; Hemşinceyi unutturmamayı amaçlamak için bir araya gelen Vova grubunun Ada Müzik etiketli "Hemşince Ezgiler", Yaşar Kabaoğlu'nun Metropol Müzik refakatinde vitrinlerde yerini alan 2006 doğumlu "Rakani", Aladağlar'da ölümsüzlüğünü belgeleyen Tanju Duru'nun 2007'de Piccatura Müzik himmetiyle dinleyicisine armağan ettiği "Duru Zamanlar" Kolivar'ın arka vokaldeki gücünü sergilediği çalışmalardır.
Karadeniz'deki çok kültürlü yapının sesini Türkiye'nin sınırlarının dışında da duyurmak isteyen Kolivar, albümünü zenginleştirdiği Nikos Mihailidis dışında Costas Siamidis ve Archilias Vasiliadis ile de porte üzerinde dirseğini çürütmüştür.
Karadeniz'in tek tipleştirilmeye izin vermeyen yüzünü kadının bu coğrafyadaki konumu üzerinden okuyan alan çalışmalarında söz alan, 2001 ile 2003 yıllarında Laz kadın müzik grubunda icracılık dışında eğitmen olarak katkı sunan, 2003'ten itibaren Grup Helesa'nın pusulasına hem ibre hem pusula olan Kolivar; mırıldanmak ve avazının son raddesini bulmak istercesine bağırıp çağırmak zaafına düşmeyen bir tonun sahibidir." *
Sonbahar'dan Yüreğine Sor'a...
Kolivar'ın özellikle Hemşin coğrafyasında yoğunlaşan çalışmaları bir taraftan yerel müziğini daha derinlemesine öğrenmesine olanak tanırken bir taraftan da yaşadığı coğrafyanın farklı bileşenlerine yakından bakma fırsatı tanıdı. Ayşenur aslında hayatımızda hep vardı, bir şekilde ya doğrudan ya da uzaklardan bir yerlerden güçlü sesini duyuyorduk.
Özcan Alper'in unutulmaz filmi Sonbahar'ın final sahnesinde yer alan Hemşince "Da İm Yusuf Orti" türküsünü seslendiren Kolivar'ın bu performansı uzun zaman konuşuldu, ki albümde de yerini almış.
Yusuf'um Yavrum anlamına gelen türkünün başlığı bizi geçenlerde kaybettiğimiz usta yönetmen Yusuf Kurçenli'ye bağlıyor.Nitekim Kurçenli'nin Yüreğine Sor isimli son filminin müziklerinde de Kolivar'ın imzası var.
Kolivar aynı zamanda İfakat isimli belgeselin de müziklerine imza atmıştı. Karadeniz'e o kadar çok hoş seda bırakmış ki, işte Bahçeye Hanımeli bu hoş sedaların bir toplamı mahiyetinde. Çünkü Ayşenur kendine yakışanı daha doğrusu kendinden bekleneni yapmış bu ilk adımında. Bahçeye Hanımeli; Türkçenin yanı sıra Lazca, Hemşince, Gürcüce, Çerkezce, Megrelce, Pontus Rumcası gibi Doğu Karadeniz'in çok dilli yapısının izdüşümü niteliğinde bir görünüm arz ediyor.
Çiçek bahçesi Karadeniz
Bahçeye Hanımeli, çok dilli çok kültürlü Karadeniz'in yerel çiçeklerine de selam durarak özgünlüğünü ortaya koymuş. Kolivar, Doğu Karadeniz'i bir kültür bahçesi olarak tanımladığından, albümü de yöreye özgü çiçek adlarıyla, yedi bölüme ayırmış: Manuşag (menekşe), Loresima (papatya), Gastumra (güz çiğdemi), Seteney (düğün çiçeği), Mekhak (karanfil), Tsifin (ormangülü), Vargel (bahar çiğdemi).
Her bölümün ayrı bir hikâyesi, ayrı anlatıcıları var. Albüm kitapçığında bu bölümlerin her birinde kadınların kısa anlatılarına rastlamak mümkün.
Albümde her şey yerli yerinde, çalgılar da tonlamalar da. Kenan Yaşar, Sumru Ağıryürüyen gibi Sonbahar Kumpanya'dan dostları, Helesa ve daha birçok değerli müzisyenin katkısıyla; en önemlisi Ayşenur'un Karadeniz'in bazen hırçın bazen mutedil dalgalı halleriyle yüreğinin tamamını koyduğu ve bunu herkese hissettirdiği tavrıyla ete kemiğe bürünmüş Bahçeye Hanımeli. Ayşenur'un sesi de duruşu da her zamanki gibi sağlam, ne diyebiliriz ki Bahçeye Hanımeli için: Yolu açık olsun... (UB/YY)
* Mehmet Akif Ertaş, Kıyı Dergisi, Sayı 272
Bahçeye Hanımeli / Ayşenur Kolivar / Kalan Müzik