UĞUR BİRYOL'DAN
Doğu Karadeniz'in Gizemlisi Lazlar'a Dair
Doğu Karadeniz'in nevi şahsına münhasır halkı Lazlar'la ilgili çalışmalar yayınlandıkça o gizemli halkın kültürüne dair yeni bir şeyler öğrenme şansımız da artıyor. Uzun yıllardır Laz dili, tarihi, kültürü ve toplumsal yapısı üzerine araştırmalarını sürdüren Kâmil Aksoylu'nun Laz Kültürü adlı çalışması da bize bu konuda yardımcı olacak kitaplardan.
Aksoylu'nun kitabı bugüne kadar Laz kültürü ile ilgili yayınlanan en kapsamlı çalışmalardan biri. Dil, alfabe, tarih, edebiyat, mutfak, halk inançları, gelenekler, yer adları, bitki ve hayvan adları, çocuk oyunları, masallar ve yaşam gibi geniş kapsamda ele alınan çalışmanın kaynağı alan araştırmaları. Çalışmanın amacı, "Çok dilli ve çok kültürlü toplumsal yapıda, bilinenin aksine Lazların dil ve kültür olarak farklılığını ortaya koymak" olarak belirtilmiş.
Aksoylu'nun çalışmasına dünyaca ünlü Japon dilbilimci Gôichi Kojima Laz dili üzerine görüşleriyle, arkeonometrist Dr. Mustafa Kibaroğlu da antik çağ Laz kültürü (Kolhi kültürü) üzerine görüşleriyle destek vermiş. Lazca diyalektlerdeki fonemlerin tamamını karşılayan 38 harfli Laz alfabesi kullanılarak yapılan Aksoylu'nun çalışması, gelecekte Laz kültürü ile ilgili yapılacak çalışmalara kaynaklık etmeyi de amaçlıyor.
Aksoylu, Laz dili ile ilgili bütün bildiklerinin kaynağını annesi olarak gösteriyor. Ondan öğrendiği dilin peşinden sürüklenen hayatının izdüşümlerini de bizlerle paylaşmaktan imtina etmiyor. Kitap bir tarih ve etnik köken kitabı değil ama yukarıda bahsi geçen maddelere ilişkin oldukça kapsamlı bilgiler veriyor. Lazların yaşamlarına dair kültürel boyutu masaya yatıran, sözlü kaynaklara dayalı değerli bir çalışma.
Sadece Lazların değil, Anadolu'da yaşayan diğer halkların da böylesi bir kaynağa sahip olması gerekir diye düşünüyorum. Böylece hem halklar birbirini daha yakından tanıyacak hem de bir arada yaşama koşullarımız daha da güçlenecektir diye ümit ediyorum. Neticede yaşananların tümü halkların birbirini tanımamasından ileri gelmiyor mu? Televizyonlarda her gördüğü şive yapan Karadenizliyi Laz streo-tipine indirgeyen bir anlayışa karşı çıkmak için Aksoylu'nun çalışmasını edinmekte fayda var. Çünkü, Lazlar'ın kendilerine özgün bir dili ve çok özgün bir kültürleri var.(UB/BÇ)