Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Atölyesi Diyarbakır'da

IPS İletişim Vakfı'nın sürdürdüğü, Kaos GL'nin destekleyerek içinde yer aldığı “Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik” atölyesinin yedinci ayağı, İstanbul, Mersin, İzmir, Bursa, Eskişehir ve Trabzon'un ardından Diyarbakır'da gerçekleşti.

Diyarbakır'dan gazeteciler ile kadın ve lgbti örgütlerini buluşturan atölyede medyada kadın ve lgbti temsiliyeti, ve toplumsal cinsiyet odaklı habercilik konuşuldu.

TIKLAYIN - LGBTİ ODAKLI HABERCİLİK NASIL YAPILIR?

Gün boyu süren atölyede Galatasaray Üniversitesi'nden Dr. İdil Engindeniz Şahan proje kapsamında gerçekleştirilen gazete ve televizyon taramalarının sonuçlarını paylaştı.

Araştırma dokuz yerel (Güneydoğu Ekspres, Pusula, Özgür Haber, Çağdaş, Sakarya, Yeni Asır, Olay, Adana 5 Ocak ve Karadeniz gazeteleri), dokuz ulusal yayın yapın gazete (BirGün, Cumhuriyet, Özgür Gündem, Posta, Hürriyet, Sözcü, Habertürk, Sabah, Yeni Akit, Aydınlık ve Yeni Şafak gazeteleri) ile Fox TV, İMC TV, Kanal D; NTV, TRT 1 ve 24 TV kanallarının ana haber bültenlerini içeriyor.

Gazeteler 6 bin 568 haberin bin 690'ı kadın, 4'ü LGBTİ haberi

Buna göre,

* 80 nüshada 6 bin 568 haber var. Bu haberlerin bin 694'ü kadın ve lgbti odaklı. Bin 694 haberin sadece 4'ü (2'si Özgür Gündem, 2'si BirGün) LGBTİ haberi.

Kadınların haberlerdeki temsil oranı yüzde 50'yi bulmuyor.

* İlk sayfada kadın görünürlüğü yüzde 41 ile BirGün gazetesi ilk sırada yer alıyor. Yerel medyada ise yüzde 40 ile Güneydoğu Ekspres ilk sırada.

* İlk sayfada en fazla kadın muhabir/editör imzalı habere yer veren Cumhuriyet.

* BirGün'ün 49 muhabirinden 12'si kadın, Cumhuriyet'te kadın imzalı haber oranı yüzde 50. Yeni Akit'te ise hiç kadın imzalı haber yok.

* Künyelerde de kadın ismi kategorisinde ulusal medyada yüzde 44 ile Özgür Gündem, 38 ile BirGün ilk sırada, en son sırada ise yüzde 4 ile Sabah gazetesi yer alıyor.. Yerel medya da ise yüzde 39 ile Yeni Asır ilk sırada, yüzde 5 ile Olay Gazetesi son sırada.

* Aynı gazetede bir haber “biliminsanı” ifadesine yer verirken başka bir haber “bilimadamı” ifadesine yer veriyor. Bu bize gazeteletin bu konuda yayın politikası belirlemediğini gösteriyor.

Televizyonlarda 544 haberin 271'i kadın haberi, LGBTİ haberi yok.

* Televizyonlarda 544 haber yapıldı, bunların 271'i kadın ya da kadınlıkla alakalı. LGBTİ ile ilgili haber hiç yok.

* Kadın görünürlüğünde ilk sırada İMC TV ve Show TV yer alıyor, TRT 1 ise kadınların en az görünür olduğu televizyon.

Prof. Dr. Ülkü Doğanay nefret söylemine karşı toplumsal cinsiyet odaklı haber haberciliği, bianet ifade özgürlüğü haberleri editörü Elif Akgül toplumsal cinsiyet odaklı haberciliğe ilişkin bianet deneyimini, Kaos GL'den Ali Erol da LGBTİ odaklı haberciliği anlattı.

Prof. Doğanay: Nefret söylemi meselesinde neden gazetecilik önemli?

“Çünkü daha önce hiç karşılaşmadığımız toplumsal pek çok kesimle medya aracılığıyla karşılaşıyoruz. Bir LGBTİ ile, bir mülteciyle, Çingene ile karşılaşamamış olabilirsiniz, ya da karşılaşsanız da bilmiyor olabilirsiniz. Onlarla ilgili bilgiyi medyadan, haberlerden, filmlerden alıyor. Ama haberler söz konusu olduğunda, haberin “gerçeklik” iddiası “mülteciler vatanlarından kaçtı savaşmadılar” yazıyor. Cumhuriyet'te “Bizim çocuğumuz iki dakika geç kaldığı için sınava giremedi, Suriyeliler sınavsız giriyor” diye yazabiliyor.

"Haberler, ayrımcı söylemleri yeniden alıp aktarıyor. Söylem alıp bir de manşete konduğunda yeniden üretiliyor, daha önce bunun üzerine düşünmemiş kişiler için belli bir kategoriye sokuyor.

"Ama başka bir medya mümkün. Mağdur olanın, hak ihlallerine maruz kalanın yanından, perspektifi değiştirerek, haber değeri atfederek, haber kaynağını değiştirerek haber yapmak mümkün.”

Gazeteci, sivil toplum temsilcisi ve iletişim fakültesi öğrencilerinden oluşan katılımcılar toplumsal cinsiyet odaklı haber yapım atölyesi gerçekleştirdi.

Gruplara ayrılan katılımcılar günün gazetelerinden örnek haberler seçen katılımcılar söz konusu haberlere eleştirel gözle bakıp toplumsal cinsiyet odaklı olarak yeniden yazdı.

Ortaya çıkan metinler üzerinde dilde, kaynakta ve haber kurgusunda nasıl toplumsal cinsiyet odaklı bakılacağı tartışıldı.

29 Nisan'da Erzurum'da

Katılımcılar ayrıca video röportaj örnekleri üretti.

Bir sonraki atölye 29 Nisan'da Erzurum'da yapılacak. Katılım için [email protected] adresinden Öznur Subaşı'ya yazabilirsiniz.

Proje hakkında

“Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Elkitabı ve Online Kütüphanesi Projesi” Avrupa Birliği Demokrasi ve İnsan Hakları İçin Avrupa Aracı (DİHAA) Fonu tarafından destekleniyor.

İki yıl sürecek olan projede, temel olarak ana akım var yerel medya içindeki baskın toplumsal cinsiyet önyargılı gazeteciliğin pratiklerinin ve söylemlerinin dönüştürülmesinin yolları ve araçlarını tartışmayı hedefleniyor. İlk yıl Türkiye’nin sekiz merkezinde yapılacak haber atölyelerinde kadın LGBTİ örgütlerinin temsilcileri ve gazetecilerle bir araya gelerek medyadaki eril habercilik pratiği, sorunları ve bu sorunlarla başa çıkma imkanlarıyla toplumsal cinsiyet odaklı habercilikten ne anlaşıldığı, nasıl yapılabileceği tartışılacak.

İkinci yıl bölgesel atölyeler ve yuvarlak masa toplantılarıyla devam edecek olan projede yapılan gazete ve televizyon haber taraması raporunun katkısıyla oluşturulmuş atölye içeriğinin tartışmaları sonucu ortaya çıkan kolektif çalışma ile toplumsal cinsiyet odaklı habercilik el kitabı ve online kütüphanesi oluşturulacak. Projede son olarak Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Konferansı düzenlenecek. (EA)