Ronayi Önen: Hawar ulus yaratma sürecinde dili ön plana çıkardı

Haberin Kürtçesi için tıklayın

“Kürt Yayıncılığında Dergicilik” Webinar serisi “"Ulusal Kimlik İnşası ve Basın Bağlamında Hawar Dergisi" konusu ile devam etti. Serdar Şengül’ün kolaylaştırıcılığında gerçekleşen etkinlikte Ronayi Önen Latin alfabesi ile yayınlanan ilk Kürtçe dergi olan Hawar’ın Kürt ulusal bilincinin oluşmasında ve şekillenmesinde nasıl bir rol oynadığna dair değerlendirmelerde bulundu.

1932 yılında yayın hayatına başlayan Hawar dergisinde Bedirxaniler’in ve diğer yazar çizer kadrosunun hangi öğeleri ön plana çıkardığını anlatan Önen, Hawar dergisini ele alırken ulus yaratma süreciyle birlikte anti-kolonyalizmin de ele alınması gerektiğini söyledi.

Önen Hawar’ı ortaya çıkaran kadronun kendilerinden önceki basın yayın geleneğine dayandıklarını belirterek Celadet Bedirxan ve arkadaşlarının bu tecrübelerden yararlandıklarını kaydetti:

“Bütün tarihi olgular gibi Hawar’ın da tarihsel bir arka planı var. Kürtler’in basın tarihinin başladığı günden itibaren çıkan bütün dergi ve gazeteler Hawar Dergisinin arka planını oluşturuyor.”

Yurtseverliğin topluma aidiyet duygusu olduğunu kaydeden Önen, üyelerin belli başl sembol, inan ve yaşam biçimiyle tanındığını sözlerine ekledi.

Önen’in konuşmasında öne çıkan başlıklar şöyle:

“Ulusal kimliğin oluşturulma sürecinde toplumsal etkileşim en büyük yapıdır. Ya da bireylerin dil, toprak, tarih ve diğer ulusal kimliğe ait ortak sembolleri bilince çıkarmaları için iletişim halinde olmaları ve etkileşimde bulunmaları gerekiyor.

“Gazete, dergi gibi kitle iletişim araçları bu semboller arasında ilişki sağlamak etkileşimi güçlendirmek için  güçlendirmek ve değiştirmek için oldukça güçlü araçlardır.

“Hawar Dergisi’nin yayın hayatına başlamasındaki amaç ‘Kürt alfabesini yaygınlaştırmak, Kürtçe gramerin oluşturulması ve tarif edilmesi, Kürtçe’nin lehçelerinin karşılaştırılması, Kürtçe klaik ve folklorik eserlerin basılması, Kürtler’in gelenekleri ile ilgili etnografik eserlerin yayımlanması, Kürtlerin tarih ve çoğrafyaları ile ilgili araştırılmaların yapılması’ idi. Bunlar Hawar Dergisi’ni yayınlayan kadro için başat hususlardı.

“Celadet ve Kamuran Bedirxan başta olmak üzere söz konusu aydınlar Kürt milli duygularının güçlendirilmesine büyük gereksinim olduğuna inanıyorlardı. Nitekim Kürt dilinin geliştirilmesi, Kürtçe okuma ve yazma faaliyetinin yaygınlaştırılması, modern ulusal bir edebiyatın diriltilmesi, Kürtlerin topraklarının sınırlarının tarif edilmesi ve ‘Kürtlerin kadim tarihi’nin dile getirilmesi ile bunun sağlanacaklarını düşünüyorlardı.

“Hawar oldukça belirgin bir yurtsever odaktır ve ulusal bir söylem üretiyor. Çünkü söz konusu ulus ezilen bir ulustur ve aynı zamanda bu söylem anti-kolonyalist bir tavırdır. Bu söylem kendisini kimi başat konulara dayanıyor ki bunlardan biri de dildir.

“Hawar Dergisinde dil, her şeyden önce ulus olmanın temel koşulu olarak ele alınıyor.

“20. Yüzyılın başlarından itibaren Kürt aydınlarının en temel amacı değişik yerlerde bulunan dil konuşanlar için ortak bir dil oluşturmaktı. Rojî Kurd, Hetawî Kurd, Jîn ve diğer yayın organlarını çıkaran kendilerinden öncekiler gibi Hawar kadrosu da birleşik bir dil oluşturmak istiyorlardı. Bununla da ortak ulusal ve duyguları uyandırmayı hedefliyorlardı.” (FD)