"Modelimiz Demokratik Özerklik"

Suriye'nin kuzeyinde, Kürtler yaşadıkları Kobani, Afrin, Amude, Derbasîye, Sere Kanîye, Derik gibi şehirlerde, temmuz başından bu yana yönetimi ele geçirdi. Demokratik Birlik Partisi (PYD) öncülüğündeki ayaklanma kansız gerçekleşti ve Baas bürokratları ile Suriye ordusu büyük ölçüde Kürt bölgesinden çekildi.

Beşar Esad yönetiminin Kürtlerle çatışmayı göze alamayacağını, böyle bir teşebbüsün sonunu hızlandıracağının bilincinde olduğunu önceki sayılarda hatırlatmıştık. Nitekim öyle oldu, AKP yanlısı medyanın iddialarının aksine Esad, Kürt şehirlerini PYD'ye teslim etmedi, terk etmek zorunda kaldı.

Akabinde çok önemli bir gelişme daha yaşandı ve 9-10 Temmuz'da Erbil'de, Mesud Barzani yönetiminde düzenlenen bir toplantıda tüm Suriyeli Kürt örgütleri bir anlaşma imzaladı. Suriye'de Kürt birliğinin temelinin atıldığı bu anlaşmadan sonra Yüksek Kürt Konseyi oluşturuldu ve Suriyeli Kürtler, ele geçirdikleri şehirlerde yönetim faaliyetlerini yürütmeye başladı. Bu gelişmeler karşısında, PYD'yi PKK'nin bir kolu olarak gören AKP sert tepki gösterdi. Erdoğan Suriye'nin kuzeyini PYD'ye bırakmayacaklarını ileri sürdü, ancak hükümet giderek ibreyi düşürdü.

Gelişmeler Esad rejiminin bir süre daha varlığını koruyacağını gösteriyor. Kürt bölgesini hem çatışmalardan korumayı başaran hem de "demokratik özerklik" modelini hayata geçiren PYD'nin lideri Salih Mislim'le gelişmeleri ve Suriye'deki mevcut durumu konuştuk.

2011 sonlarında yaptığımız söyleşilerde, haklarınızı silahsız mücadeleyle elde et­meye çalıştığınızı söylemiştiniz. Ne oldu da Suriye'deki Kürt bölgesinde PYD liderli­ğinde bir kalkışma yaşandı ve Baas rejimi bölgeden çekildi?

Biz başından beri Suriye devri­minin içindeyiz, sürecin bir aktörüyüz. De­diğiniz doğru, bize göre barışçıl yöntemlerle, sivil itaatsizlik eylemleriyle, kitlesel gösterilerle mücadeleye girişilmeliydi, ama böyle olmadı. Bunda Baas rejimi­nin baskıcı yöntemleri de etkili oldu. Rejim zaten kendisine silahla karşılık verecek bir muhalefeti arzuluyordu, çünkü büyük silahlar onların elindeydi ve karşıdakileri te­rörist ilan etmesi kolaydı. Böyle de yaptı. Biz Kürt bölgesi olarak bu oyuna gelmedik ve barışçıl yollarla, gösterilerle, yürüyüşlerle mücadelemizi sürdürdük. Fakat son za­manlarda, çatışmalar bizim bölgemize yak­laştı. Gerek Kobani'de, gerek Afrin ve başka yerlerdeki çatışmalar halkımızın güvenli­ğini tehdit eder hale geldi. Başından beri, halkımızı çatışmalardan korumaya çalışıyo­ruz ve bunun için tedbirler alıyorduk.

Bu çerçevede 19 Temmuz'dan itibaren Kobani, Afrin, Derik başta olmak üzere pek çok yerde Kürt halkı bütün kurum ve kuruluş­lara el koydu. Bu aniden gelişen bir süreç değildi. Halkımız buna hazırlıklıydı; iki se­neden beridir bununla uğraşıyoruz.

Bu tarihten itibaren de silahlı mücadeleye başladınız; silahlı mücadele Baas'a mı karşı, İslâmcı muhalefete mi?

Bizim klasik mânâda silahlı güçlerimiz yok. Kürt geleneğinde her evde bir-iki silah bulu­nur. Halk ferdî silahlarıyla tedbirlerini alıyor. Savaş gelip kapıya dayanınca, haliyle herkes kendini savunacaktır. Devlet, barışçıl eylemlerimize karşı herhangi bir silahlı ya­nıtta bulunmadı. Ama diğer muhalefet, si­lahlı çatışmaları bölgemize de kaydırmaya başlayınca, şehirlerimizdeki devlet güçle­rini dışarı çıkardık. Dışarıdan gelecek olan­lara karşı tedbirimizi aldık ve kendi kendimizi yönetmeye başladık.

Bölgenize yönelik bir saldırının İslâmcı mu­halefetten mi, yoksa Baas rejiminden mi gelmesinden çekmiyorsunuz?

Bir saldırı olursa, tabii ki Baas rejiminden gelir. Fakat buna karşı halkımızın da vereceği bir yanıt vardır, halkımızın eli bağlı değil. Zaten rejim buraya tekrar gelirse, kuzu kuzu kurumlarına yerleşecek hali yok, muhtemelen saldırgan bir tavırla gelir. Hal­kımızın da buna karşı söyleyeceği bir sözü olacaktır.

Elinizdeki silahlar böyle bir direnişe yetecek miktar ve çapta mı?

Halkımızın elindeki silahlar ferdî silahlar­dır. Şimdiye kadar kimseden bir şey almış değiliz. En büyük gücümüz, halkımızın örgütlülüğü ve öz savunma iradesidir. 2003'ten beri halkımızı örgütlüyoruz. Kürt halkı içinde örgütlenmemiş kimse yoktur. Halk Savunma Birlikleri bu halkın çocuk­larıdır. Halkın direnişi başka bir şeye ben­zemez.

En güçlüsü PYD olmak üzere 10'u aşkın Kürt örgütü var Suriye'de. Bu kalkışmaya muha­lefet eden bir örgüt veya aşiret var mı?

27 Temmuz'da Yüksek Kürt Konseyi'ni oluş­turduk. Konsey iki meclisin bir araya gelme­siyle oluşturuldu. Biri Batı Kürdistan Halk Meclisi, diğeri Suriye Ulusal Kürt Meclisi'ydi. Bu iki çatının altında tüm Kürt örgüt­leri bulunuyor. Sonuçta, Yüksek Kürt Konseyi'yle beraber tüm Kürtlerin ittifakını yaratmış olduk, kimse dışarıda kalmış değil. Yüksek Kürt Konseyi'nin belli kararları var ve bunun dışına kimse çıkamaz. Dolayı­sıyla, PYD filan değil, Konsey her şeye karar verir, talimat yayınlar...

Konsey'in sözcüsü kim?

Bir başkanı veya sözcüsü henüz yok. Konsey on kişiden oluşuyor ve bu on kişi de parti yöneticileridir. Sözünü ettiğim iki meclis­ten geliyorlar. Bunlar karar alıyor ve uygulu­yor.

Son zamanlarda Esad yönetiminden bir tepki veya saldırı oldu mu?

Rejimden bize yönelik bölücülük iddiaları var, ama biz kimseye kulak asmıyoruz. Biz Kürt halkı olarak Suriye halkının bir parça­sıyız. Demokratik haklarımızı almak için mücadele ediyoruz ve ileri sürüldüğü gibi bölücülük yapmıyoruz. Haklarımızın ana­yasal güvenceye alınmasını talep ediyoruz. Bölgemizde yönetime el koymamızın se­bebi, halkımızın anlamsız ve sonu belirsiz bir savaşın içine çekilmesine mâni olmak­tır, bu kadar.

Suriye Ulusal Konseyi (SUK) üyelerinden de size yönelik sert tepkiler geliyor. Bazı üyeler Kürtlerin özerklik taleplerinin asla karşı­lanmayacağını söylüyor. Ne diyorsunuz bu tepkilere?

SUK'un tabanı çok geniş değil. Dış güçler ta­rafından destekleniyorlar. İkincisi, kimse­den herhangi bir hak dilenmiyoruz. Halkımızın ne istediğini çok iyi biliyoruz ve bu doğrultuda hareket ediyoruz. Kimseden bir beklentimiz yok, ne SUK'tan ne rejim­den. SUK da ileride, yani dış güçlerin tesi­rinden çıktığında, isteklerimizin çok doğal ve demokratik olduğunu kabullenecektir.

"Dış güçler" ya da açıkçası Türkiye, taleple­rinizin yeni rejim tarafından yerine getiril­mesine izin verir mi?

Biz demokratik haklarımızı Suriye'den isti­yoruz. Suriye'nin bir parçasıyız, Suriye sı­nırları içinde yaşıyoruz. Bunun Türkiye'yle ne ilişkisi var? Türk yöneticilerin kafasında bir Kürt fobisi oluşmuşsa, bu onların derdi­dir. Halkımızı korumak en doğal hakkımız­dır. Ne kimseden bir yardım bekliyoruz ne de kimsenin tepkisine aldırıyoruz.

Türkiye'nin Suriye sınırına, yani sizin şehir­lerinize yakın yerlere ciddi bir askerî güç yığdığı söyleniyor. Bunu tehdit olarak algılı­yor musunuz?

Hayır, çünkü Suriye'ye bir müdahale olsa bile, uluslararası güçlerin ortak kararıyla olur. Türkiye'nin sırf Kürt meselesi yüzün­den Suriye'ye müdahale etme hakkı yoktur. Biz Türkiye'ye yönelik bir şey yapmıyoruz. Türk ve Kürt halkları arasında binlerce yıllık dostluk-kardeşlik bağı vardır. Türk yönetici­lerin Kürtlere karşı bir kalkışmaya girişece­ğini sanmıyorum. Biz Suriye'den ayrılmayı değil, demokratik haklarımızı istiyoruz. Bundan kimse rahatsız olmamalı.

PYD olarak Demokratik Koordinasyon'un da bir parçasısınız. Sol-sosyalist hareketlerin, diğer etnik ve dinî grup temsilcilerinin de bulunduğu Koordinasyon'un çalışmaları ne düzeyde?

Koordinasyon'un ana gündeminde Annan Planı vardı. Biz de Annan Planı'nı destekli­yorduk. Ancak rejim şiddetten geri adım at­mıyor. Şu anda çatışmaların bütün ülkeye yayılmasının müsebbibi rejimdir. Rejiminin dost­ları olan Rusya, Çin ve İran'ın bu gidişata dur diyebilecekleri kanaatinde­yiz.

Demokratik Koordinasyon Meclisi ola­rak elbette barışçıl çözümler için uluslararası temasları­mızı sürdürüyoruz. En son, Kahire'deki konferansa gerek Kürtler, gerekse Koordinasyon Meclisi olarak katıldık. Ancak kon­ferans başarısız oldu. Çünkü uluslararası güçlerin kontrolündeki SUK meseleyi başka yönlere çekmeye çalışıyor. Bunun Suriye le­hine olduğuna inanmıyoruz.

9-10 Temmuz'da Erbil'de, Barzani'nin koordine ettiği toplantıya Suriye'deki bütün Kürt örgütleri katıldı. Barzani, bu toplantı­dan iki ay kadar önce, ittifak kurmaları ha­linde Suriye Kürtlerine her türlü desteği verebileceğini açıklamıştı. İttifak gerçekleş­tiğine göre, Barzani sözünün arkasında du­ruyor mu?

Barzani'nin esas katkısı o anlaşmanın sağlanmasıydı. O anlaşmanın sonucu olarak Yüksek Kürt Konseyi kuruldu. İlerisi için bir şey söyleyemem, ama sanırım sadece Bar­zani değil, bütün Kürtler bize arka çıkacak­tır. Kürdistan'ın dört parçasından da makûl ve haklı taleplerimize destek gelecektir.

AKP'nin Suriye'deki Kürt muhalefetini PYD'den koparıp Barzani'nin güdümüne sokmak istediği söyleniyor.

Bu beyhude bir çaba, çünkü PYD önemli bir güçtür, Kürt halkının öncü gücüdür. Ayrıca, PYD artık Yüksek Kürt Konseyi'nin şemsi­yesi altındadır. Dolayısıyla, Kürtlere yönelik "sen iyisin de, kardeşin kötü" politikasının tutacağı zaman çok geride kaldı. Ya çözümü kabul edersin veya etmezsin. Kürtleri birbi­rine düşürmek için atılan adımlar sonuçsuz kalacaktır. PYD bu halkın öncü gücüdür, kimse onun arkasından bir oyun çeviremez. Artık PYD olarak değil, Yüksek Kürt Konseyi olarak konuşabiliriz.

Esad sonrası yeni rejim taleplerinizi kabul etmezse ne yapacaksınız?

Buradaki tüm demokratik güçler talepleri­mizin haklılığını kabul ediyor. Dışarıdan müdahale, dayatma, yönlendirme olmadığı sürece Suriye'deki güçlerin Kürtlerin talep­lerine itirazı olmaz. Batı Kürdistan'da da bir Kürt sorunu var. Bu sorunun çözümünü is­temeyenler Suriye'nin iyiliğini istemiyor demektir. Biz çözümü hep demokratik yol­larda gördük, dağlarda değil. Ama hakkımızı sonuna kadar arayacağız.

Şu anda Qamişlo'dasınız; Suriye'deki en büyük Kürt kenti olan Qamişlo'daki gücü­nüz ne düzeyde? Burada da yönetimi dev­ralmaya çalışacak mısınız?

Qamişlo çok hassas bir bölge. Ama şu an sakin. Nüfusunun çoğunluğunu Kürtler oluşturuyor, ama Asurîler, Süryaniler, Arap­lar dahil çok sayıda mensubiyet var. Tem­muzda bir kışkırtma sonucu, ölülerimiz, yaralılarımız oldu. Fakat durumun karışma­sını istemediğimiz için hassasiyetle yaklaşı­yoruz her olaya. Şehir merkezinde olmasa da, çevredeki Arap köylerinde zaman zaman Esad güçleriyle muhalifler çatışıyor. Şu ana kadar çatışmalar Qamişlo merkeze girmiş değil. Ama halk tedirgin. Çatışmalı bir durum belirir ve Qamişlo'ya da dayanırsa, muhakkak o zaman halkımız kendini koru­maya çalışır.

PYD'ye bağlı silahlı grupların Qamişlo mer­kezde dolaştığına dair haberler yayınlandı Türkiye basınında...

Qamişlo'nun içinde silahlı güçlerimizin do­laştığı doğru değildir. Fakat tehlikenin belirebileceği yerlerde kontrol noktaları yapılmıştır. Onlar da Halk Savunma Birlikleri'nin değil, Halk Savunma Komiteleri'nin kontrolündedir.

Halkın ferdî silahlarıyla kendini savundu­ğunu söylediniz. Bu halk güçlerinin denetim dışına çıkma tehlikesi yok mu?

Sivil savunma birlikleri yeni yeni oluşuyor. İleride ne olacağını kestiremeyiz, ama olası bir provokasyonun veya raydan çıkma ihti­malinin halk tarafından bertaraf edileceğini söyleyebilirim.

Kontrolünüz altındaki şehirlerde belediye faaliyetleri kimler tarafından yürütülüyor? Olağanüstü bir hal ortamı mı var, yoksa gündelik hayat olağan akışında mı devam ediyor?

Normal hayat devam ediyor. Belediyelerde veya diğer kurumlarda işler aksatılmadan sürdürülüyor. Banka, elektrik, su gibi işlere bakan komiteler oluşturulmuş durumda. Bu komiteler gerekli her türlü faaliyeti yürü­tüyor. Demokratik Özerklik projesini uy­gulamaya çalışıyoruz. Rejim değişikliği ol­duğu zaman da sanı­rım bu modelimiz kabullenilecektir. Bu projemiz kimsenin aleyhinde değildir.

Arap kardeşlerimizle konuştuğumuzda, bizim örgütlü yapımıza ve demokratik özerklik modelimize gıptayla bakıyorlar. Araplar kendi aralarında böyle bir örgütlü­lük kuramadılar. Ama biz çalıştık, halkımızı örgütledik ve bu yönetim modelini iyi an­lattık. Bu modelde halk, kendi yönetimini de, yönetim biçimini de kendisi belirler.

Halk hem kararı alıyor hem de uyguluyor. Aracılar yok, radikal demokrasi var.

İnternette bir görüntü dola­şıyordu. Tek tip kıyafet giy­miş binlerce genç bir caddede tek sıra yürüyor. İd­diaya göre, Irak Kürdistanı'ndan bölgenize gelen Peşmergelerdi bunlar. Doğru mu bu?

Görüntüleri bilmiyorum, ama öyle bir şey yok. Açıkça söyleyeyim ki, Güney Kürdistan'dan Batı Kürdistan'a silahlı tek bir insan girmiş değildir! Bu tür spekülasyonlara inanmamak lâzım.

Türkiye'den sizinle irtibat kurmak isteyen herhangi bir devlet birimi oldu mu?

Hayır, öyle bir şey olmadı. Medyanın ahlâklı davranması lâzım. Özel Harp Dairesi'nden talimat alan gazeteciler var. Bizim için "PKK güçleri" deniyor. Böyle bir şey yok. İkincisi, çıkıp diyorlar ki, "Baas rejimi bölgeyi PYD'ye teslim etmiştir." Kimsenin bize bağışladığı bir şey yok. Halkımızı korumak bizim gör­evimiz, boynumuzun borcudur. Kimileri de "bunlar Barzani'nin kontrolünde" diyor. Bunlar külliyen yalan. Yüksek Kürt Konseyi oluşturduk, 10 kişiyiz, Suriyeliyiz. Birbiri­mizi tanıyoruz. Birbirimize danışıyoruz ve ne gerekiyorsa, onu yapıyoruz.

Yüzyıllardır Suriye Kürtleri baskı altında tu­tuluyor. Bugün ise bir özgürlük umudu or­taya çıktı. Bu özgürlük mücadelesinin bir aktörü olarak neler hissediyorsunuz?

Elbette büyük bir sevinç duyuyoruz. Halkı­mızın kendi kendini yönettiğini görmek se­vindirici. Ancak tehlikeler ve dolayısıyla kaygılarımız da var. Her şeyin halkımızın is­teği doğrultusunda gerçekleşmesi için eli­mizden gelen mücadeleyi yürüteceğiz. (İA/AS)

* İrfan Aktan'ın söyleşisi ilk olarak, Express dergisinin 130. Temmuz-Eylül sayısında yayınlandı.