WEBİNAR DİZİSİ - 2
"Kürt Yayıncılığında Dergicilik" webinarının ikincisi: Rojî Kurd Dergisi
Haberin Kürtçesi için tıklayın.
IPS İletişim Vakfı/bianet'in Zan Enstitü ile birlikte düzenlediği ve 2 ay boyunca sürecek olan "Kürt Yayıncılığında Dergicilik" webinar dizisi, 10 Mart Çarşamba günü "2. Meşrutiyet Gölgesinde İlk Kürt Dergisi: Rojî Kurd" webinarı ile devam edecek.
10 Mart Çarşamba günü saat 19.00'da Zoom programı ve aynı anda bianet'in YouTube hesabı üzerinden canlı olarak yayınlanacak etkinlikte Tahir Baykuşak, Rojî Kurd'ün özellikleri ve dönemin Kürt yayıncılığını ve topluma etkisini anlatacak. Programda Serhat Bozkurt kolaylaştırıcılık yapacak. Programın dili Kürtçe olacak.
"Kürt Yayıncılığında Dergicilik" webinar dizisi, Kürt dergiciliğinin tarihini işleyerek, dergilerin Kürtlerin toplumsal, siyasal, kültürel yaşamına etkileri ve içerikleriyle ilgili tartışmalar yürütüyor.
3 Mart’ta Serdar Ay’ın "Türkiye’de Kürt Edebiyat Mücadelesinin Bir Yolu Olarak Dergiler" başlığı ile başlayan webinar dizisinde Adnan Çelik kolaylaştırıcılık yapmıştı.
TIKLAYIN - Serdar Ay: "Dergiler Kürtler için kendilerini ifade etme aracıdır"
Tahir Baykuşak hakkında
İstanbul Kürt Enstitüsü ve Kürdoloji Çalışmaları Grubu'nun üyesidir. Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nden mezun oldu. İstanbul Bilgi Üniversitesi Tarih Yüksek Lisans Programını 2014 yılında tamamladı. 2014-2017 yılları arasında Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji bölümünde yarı zamanlı öğretim elemanı olarak Kürtçe dersleri verdi. İlk ve orta öğrenimini de doğduğu şehir olan Silvan’da tamamladı.
Serhat Bozkurt hakkında
İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümü lisans mezunu. Yüksek lisansını Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde "Bir Toplumsal Mühendislik Kurumu Olarak Aşâir ve Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesi" başlıklı teziyle tamamladı. Osmanlı Kaynaklarında Kürtler Çalışma Grubu / Kürdoloji Çalışmaları Grubu’nda Emir Bedirhan, Hînkerê Zimanê Kurdî, Osmanlı Kürdistanı / Kurdistana Osmanî, Rojî Kurd 1913 adlı kitap çalışmalarında yer aldı. Çeşitli kitap ve dergilerde makaleleri yayınlandı.
Rojî Kurd dergisi
Temmuz 1908’de ilan edilen II. Meşrutiyet’in ardından Kürtler ilk kez Osmanlı topraklarında yasal olarak örgütlenme ve yayın yapma hakkına kavuşmuşlardır. Bu kapsamda ilk kez bir gençlik örgütlenmesine giden Kürtler, 1912 yılında Kürt Talebe Hevî Cemiyeti’ni kurmuşlardır. Cemiyetin yayın organı olarak tasarlanan Rojî Kurd (Kürt Güneşi) dergisi 19 Haziran 1913 tarihinde yayınlanmaya başlamıştır. Aynı zamanda Kürt süreli yayıncılığında ilk dergi olarak tarihe geçen Rojî Kurd, ayda bir yayınlanmış ve ancak 4 sayı çıkmıştır. Balkan Savaşlarının sürdüğü, Osmanlı siyasal hayatında önemli değişimlerin yaşandığı olağanüstü bir dönemde yayınlanmaya başlanan dergide dönemin önemli Kürt aydınlarından birçoğunun isimlerine rastlamak mümkündür.
1913 yılında, İstanbul’da bulunan Kürt gençlerinin/aydınlarının girişimleriyle çıkan Rojî Kurd zamanın ruhuna uygun, yeni fikirlerle toplumu aydınlatmayı amaçlamaktadır. Yazılanların, ortaya saçılan yeni fikirlerin yarattığı rahatsızlık derginin 4. sayının ardından kapanmasına neden olmuştur. Yakın zamanlarda çokça şahit olduğumuz bir yöntemle, yine Kürt Güneşi manasına gelen yeni bir isimle (Hetawî Kurd) dergi yoluna devam etmiştir.
Webinara kayıt için tıklayınız.
"Kürt Yayıncılığında Dergicilik" Webinar Dizisi"Kürtlerin süreli yayıncılıkta milat olarak kabul ettiği 22 Nisan 1898 tarihi, Mithat Mikdat Bedirhan'ın Kahire'de Kürdistan Gazetesi'nin ilk sayısı çıkardığı günü işaret eder. 122 yıllık süreli yayıncılık tarihinde Kürtler birçok gazete ve dergi çıkarmışlardır. Birden çok dil ve birden çok alfabenin kullanıldığı bu yayınlar, kapsadığı coğrafya açısından da hayli geniş bir alana yayılmıştır. Genellikle Arap, Latin ve Kiril alfabelerinde çıkarılan bu yayınlarda, yaygın dil olarak Kürtçe, Türkçe, Arapça ve Farsça kullanılmıştır. Yayınlar tek dilli olabildiği gibi çok dilli yayınlara da yaygın bir şekilde yer verilmiştir. Süreli yayınlar içerisinde Kürtler tarafından çıkarılan ilk dergi 1913 yılında İstanbul'da yayınlanan Rojî Kurd (Kürt Güneşi) isimli dergidir. Arap alfabesiyle Osmanlı Türkçesi ve Kürtçe olarak yayınlanan dergi dört sayı sonra kapanmış ve kısa bir süre sonra devamı niteliğinde Hetawî Kurd (Kürt Güneşi) dergisi çıkarılmıştır. Yine 1913 yılında Bangî Kurd (Kürt Çağrısı), 1918'de Jîn (Yaşam) gibi dergilerin okuyucu ile buluştukları görülmektedir. Cumhuriyet döneminde Kürtler ve Kürtçe üzerindeki yasaklar nedeniyle dergi çalışmalarının Suriye, Irak ve Sovyetler Birliği gibi ülkelerde yoğunlaştığı görülmektedir. Bu dönemde Kürt aktivizminin merkezi olan Suriye'de çıkan Hawar (1932) ve Ronahi (1942) dergileri önemli bir entelektüel birikimin ürünüdürler. Latin alfabesiyle yayınlanan ilk dergi olan Hawar, Kürtçenin geliştirilmesine büyük katkılar sunan yeni bir ekolü yaratılmasında oynadığı rol kadar, Kürt edebiyatı, folkloru, kültürüne dair yayınlarıyla da dikkat çekmiştir. 1945 yılında II. Dünya Savaşı'nın ardından kurulan yeni düzende Kürt dergiciliğinin yoğunlaştığı coğrafya öncelikle Avrupa olmuştur. Avrupa'ya yüksek tahsil yapmak amacıyla giden Kürt gençlerinin öncülük yaptığı yayıncılık faaliyetlerine 1960'lardan sonra siyasal sığınma amacıyla gelenlerin dahil olmasıyla çok sayıda dergi yayınlanmaya başlamıştır. Dünyada gelişen ulusal kurtuluş hareketlerine paralel olarak Kürtlerin yaşadığı dört ülkede de yoğun bir dergi faaliyeti gündeme gelmiştir. Genellikle siyasal hareketlerin propaganda amacıyla çıkardıkları siyasal dergiler döneme damgasını vurmuş olup, kullanılan dil ve alfabede farklılıklar söz konusu olmuştur. Örneğin Türkiye'de Kürtçenin kanunla yasaklanmış olmasından dolayı dergiler çoğunlukla Türkçe çıkarılmıştır. Kürt dergiciliğinin büyük ivme kazandığı yıllar 1990'lı ve 2000'li yıllar olmuştur. Türkiye'de Kürtçe yayın yasağının 1991 yılında kaldırılması bu açıdan önemli bir dönemeç olmuştur. Kürt yayıncılığının sadece gazetelerle değil; haber ajansları, radyo ve televizyon kanalları gibi araçlarla çeşitlendiği bu dönemde değişik konularda çok sayıda dergi yayın hayatına dahil olmuştur. Kültür, sanat dergilerinden; kadın, çocuk, karikatür, popüler kültür ve tarih dergilerine kadar sayısız dergi yayınlanmıştır. Her biri zamanının ruhunu, hafızasını, birikimini, entelektüel düzeyini, kültürünü, siyasal eğilimlerini, aktivitelerini, gelecek tahayyüllerini, topluma bakış açılarını, mücadele yöntemlerini ortaya koyması anlamında önemli bir kültür hazinesi olan dergiler, Kürt tarihinin kilometre taşlarının anlaşılması açısından da oldukça kıymetli bir yere sahiptir. Rojî Kurd'den bugüne uzanan zaman çizgisi içerisinde dergiler, Kürt siyasal, kültürel ve dilsel mücadelesinin vazgeçilmez unsurları olmuştur. Bu webinar serisi içerisinde Kürt dergiciliğin tarihi işlenerek; dergilerin Kürtlerin toplumsal, siyasal, kültürel yaşamına etkileri ve içerikleriyle ilgili tartışmalar yürütülecektir. Webinar Programı1- 3 Mart 2021 Çarşamba Saat 19:00 "Türkiye'de Kürt Edebiyat Mücadelesinin Bir Yolu Olarak Dergiler" Konuşmacı: Serdar Ay Moderatör: Adnan Çelik Dili: Kürtçe 2 - 10 Mart 2021 Çarşamba Saat 19:00 "II. Meşrutiyet Gölgesinde İlk Kürt dergisi Rojî Kurd" Konuşmacı: Tahir Baykuşak Moderatör: Serhat Bozkurt Dili: Kürtçe 3 - 17 Mart 2021 Çarşamba Saat 19:00 "Ulusal Kimlik İnşası ve Basın Bağlamında Hawar Dergisi" Konuşmacı: Ronayi Önen Moderatör: Serdar Şengül Dili: Kürtçe 4 - 24 Mart 2021 Çarşamba Saat 19:00 Soğuk Savaş’ın Gölgesinde Avrupa'da Kürt Mücadelesi: Siyasi ve Kültürel Ağların Yaratılmasının Bir Aracı Olarak Dergiler (1949-1971)" Konuşmacı: Adnan Çelik Moderatör: Derya Aydın Dili: Kürtçe 5 - 31 Mart 2021 Çarşamba Saat 19:00 "1990'larda Kürtçe Dergiciliği ve Rewşen Geleneği" Konuşmacı: Engin Sustam Moderatör: Namık Kemal Dinç Dili: Türkçe 6 - 7 Nisan 2021 Çarşamba Saat 19:00 "Kürt Yayıncılığında Dergi Haberciliği" Konuşmacı: Günay Aslan Moderatör: Ferid Demirel Dil: Türkçe 7 - 14 Nisan 2021 Çarşamba Saat 19:00 "Kürt Kadın Dergileri ve Dergiciliği" Konuşmacı: Rojda Yıldız Moderatör: Eda Bazancir Dili: Türkçe 8 - 21 Nisan 2021 Çarşamba Saat 19:00 "Vate Dergisi: Kırmançkî'nin okulu" Konuşmacı: Deniz Gündüz Moderatör: Canan Efe Dili: Kırmançkî (Zazakî) 9 - 28 Nisan 2021 Çarşamba Saat 19:00 "Kürt Dergiciliğinde Bir Uzun Soluk: Nûbihar" Sunum: Süleyman Çevik Moderatör: Ferid Demirel Dili: Kürtçe |
(SO/FD)