İkizdere bilirkişi raporu: Bölgede kalıcı hasar bırakacak
* Fotoğraflar: Yakup Okumuşoğlu ve Eren Dağıstanlı / Twitter
Rize İkizdere’deki İşkencedere Vadisi’nde Cengiz İnşaat’ın İyidere lojistik liman projesi için kurulmak istenen taş ocağına karşı davada bilirkişi heyetinin raporu çıktı.
Vadide keşif yapan alanında uzman 7 bilirkişinin hazırladığı raporda “ÇED gerekli değildir” kararının teknik olarak yeterli ve uygun olmadığına karar verildi.
Raporun yayımlanmasının ardından açıklama yapan İkizdere Çevre Derneği, mahkemeye derhal yürütmeyi durdurma kararı verme ve Ulaştırma Bakanlığına da çalışmaları durdurma çağrısı yaptı.
TIKLAYIN - İkizdere'de bilirkişi günü: Adalet'in T'si
Bölgede kalıcı hasar bırakılacak
Evrensel'in haberine göre, raporda, şirketin sunduğu proje tanıtım dosyasının eksik ve yetersiz olduğuna, ocağın bölgenin ekosistemine ve tarımsal üretimine zarar verileceğine dikkat çekildi.
Dosyada bölgedeki orman varlığına ilişkin eksik bilgiler yer aldığını belirten bilirkişi heyeti, dosyada yer almayan Kızılçam gibi yirminin üzerinde yapraklı ağaç bulunduğunu ve oluşacak tahribatın yöre halkı açısından yaşam alanları yönüyle kabul edilemez olduğu vurgulandı.
Faaliyet sonrasında ise bölgenin ağaçlandırılması süreci ile ilgili yeterli bilgi olmadığı ifade edildi.
Erozyona neden olacak, su dengesini bozacak
Bilirkişiler, arazinin eğimli olması erozyon riski taşıdığını ve bitki örtüsünün kaldırılmasının riski artırdığını belirtti. Geçtiğimiz ay bölgede incelemeler yapan bilirkişiler, şimdiden bölgede kaymalar yaşandığına dikkat çekti. Yine raporda heyelan riski ve nasıl önleneceğine ilişkin dosyada bir çalışma yer almadığı belirtildi.
Dosyada, yer altı ve yer üstü sularına ilişkin bilgilerin bilimsel ve teknik anlamda eksik olduğu belirtildi. Bölgedeki yağışın İkizdere’nin alt kollarını beslediğini belirten bilirkişiler raporda şu ifadelere yer verdi:
“Projenin doğal görünümünü bozacağı ve özellikle üst bitkisel toprak ve yapılan kazılar sonucu zeminin su tutma kapasitesinin değişeceği ve yağış-akış-sızma dengesinin bozulacağı ortadadır.”
Çayda ve arıcılıkta verim düşecek
Bilirkişi heyeti projenin bölgedeki arıcılığa ve çay üretimine vereceği büyük zararlara da dikkat çekti. Maden ocağının kurulacağı bölgelerdeki köylerde toplam 163 büyükbaş hayvan, 953 adet faal arılı kovan bulunduğuna dikkat çeken bilirkişiler, tozlanma etkisinden dolayı balın ve bölgedeki tarım ürünlerinin veriminin düşeceği belirtildi.
Raporda “Dava konusu PTD incelendiğinde tarım alanları ve arıcılık lokasyonları özelinde yayılan tozlanma etkilerinin dikkate alınmadığı, bu alanlar özelinde bir araştırma ve değerlendirmenin yapılmadığı anlaşılmaktadır” denildi.
Tozlar geniş bir alana yayılacak
Raporda, çalışmalar esnasında meydana gelecek toz emisyonlarının hesaplanan değerden yüksek olacağına ve en yakın yerleşim birimlerinin olumsuz etkileneceği ifade edildi. Bilirkişiler, dosyada tozu bastırmak için kullanılacak suyun ne kadar olacağı ve nereden temin edileceğine ilişkin bilginin de yer almadığını belirtti.
Ayrıca raporda bölgenin orman yapısı nedeniyle oluşan tozların rüzgar etkisiyle çok geniş alana yayılma ihtimalin olduğu, tarımsal faaliyetler ve ormancılık ile yerleşimlerin etkilenme durumları yönünden detaylı değerlendirme yapılmadığına dikkat çekildi.
Dere yataklarının tahribİ, trafik sorunu, taş savrulması
Bilirkişiler dosyada yer alan “...Dere yataklarına herhangi bir müdahalede bulunulmayacak, akış rejimi bozulmayacaktır” denilmesine rağmen keşif günü yapılan incelemelerde şirketin taahhütlerine uymadığı ve dere yatağına hafriyat atıkları dökülerek daralttığını belirtti.
Bölgeden çıkarılan cevheri taşımak için belirtilen 20 adet kamyonun yetersiz kalacağını belirten bilirkişiler, kamyon sayısının artması ile birlikte Rize- İspir karayolunda trafik yoğunluğunun artacağına dikkat çektiler. Bilirkişiler dosyada bu konuda ciddi eksikler yer aldığını ifade etti.
Bilirkişi raporunda yer alan diğer bir konu ise taş savrulması oldu. Bazalt ocağına yakın mesafede olan Cevizlik köyü, Rize-İspir Yolu ve tünel girişinin taş savrulmasından dolayı direkt ve ya dolaylı olarak etkilenebileceği belirtildi. Raporda, taş savrulmasına ilişkin yeterli bir çalışma yapılmadığına dikkat çekildi.
Taş ocağı için alternatif yerler var
Raporda öne çıkan bir başka bölüm ise AKP Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı’nın “En uygun yer burası, başka nerden alacağız” söylemini boşa düşürdü. Alternatif yer konusunda yeterli incelemelerde bulunulmadığını ve sondaj çalışılması yapılması gerektiğini belirten bilirkişiler raporda şu ifadelere yer verdi:
“Hammadde temininin bölgesel olarak uygunluğu çevresel yönden kalıcı ve telafi edilemez ekosistem sorunları oluşturmayacak proje ve alan alternatiflerinin incelenmesini gerekli kılmaktadır. Dosyanın proje alternatiflerinin dayanımı yüksek bazalt cevheri yerlerinin tespit edilmemesi ve irdelenmemesi yönünden de ciddi eksiklikler içerdiği değerlendirilmektedir. Keşif günü yapılan başta jeolojik değerlendirmeler proje alanındaki rezervinin oldukça geniş bir alana yayılmış olduğunu gösterdiği değerlendirilmektedir.”
Teknik olarak yeterli ve uygun değil
Tüm bu sorunları detayları ile irdeleyen bilirkişi raporunun sonucunda şu ifade yer aldı:
"ER.J396069 ruhsat numaralı Cevizlik Bazalt Ocağı Projesi” ile İlgili olarak verilen Rize Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün 21.01.2021 tarihli ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir’ kararının teknik olarak yeterli ve uygun olmadığı görüş ve kanaatinde olduklarını bildirmiştir."
Ne olmuştu?
Rize’nin İkizdere ilçesinde yapılacak olan lojistik liman inşaatında kullanılmak üzere ihtiyaç duyulan taş ocağı için Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle, ilçedeki İskencedere Vadisi’nde acele kamulaştırma kararı alındı.
Bunun üzerine köylüler harekete geçerek, vadinin girişine çadır kurup nöbet tutmaya başlarken, alınan kararı da yargıya taşıdı. Ancak inşaatı gerçekleştirecek olan Cengiz Holding çalışanları 21 Nisan’da vadiye girerek taş ocağı için yol açma çalışmalarına başladı.
Jandarma eşliğinde gelen şirket çalışanları, vadi girişine çadır kurup nöbet tutan vatandaşlardan çadırlarını kaldırmalarını istedi. Nöbet tutan vatandaşların tepkilerine rağmen çadırlar kaldırılırken, jandarma vadi girişine barikat kurdu.
Kısa sürede iş makineleri çalışmaya başlarken, bölge halkı da vadiye akın etti. Vatandaşlar, vadide çalışma yapan firma yetkilerinin herhangi bir izinlerinin olmadığını, yapılan çalışmanın yasa dışı olduğunu söyledi. Direnen köylüler, eylemleriyle iş makinalarının alandan ayrılmasını sağladı.
TIKLAYIN - "Köylüler gözyaşları içinde ağaçların sökülmesini izliyor"
Kolluk kuvvetleri köylülere sokağa çıkma yasağına uymamaktan dolayı para cezası uyguladı. Köylüler cezalara rağmen direnmeye devam etti. 25 Nisan Pazar günü, yolları kesilen köylüler orman içlerinden iş makinalarının yanına geldi ve faaliyetin durmasını ve jandarmanın çekilmesini istedi.
Jandarma çekilmedi ve direnişin sürmesi üzerine köylülere biber gazı ile müdahale etti. Müdahale esnasında bazı kadınlar yaralandı, köylüler de gözaltına alındı. Aralarında İkizdere Dernekleri Federasyon Başkanı Ziya Yıldırım’ında olduğu köylüler daha sonra serbest bırakıldı. Köylülere 3 günlük sokağa çıkma kısıtlaması nedeniyle de para cezası kesildi.
Direnişe rağmen inşaat sürerken Cengiz İnşaat’ın 3 Mart'ta kapasite artışı talebiyle başvuru yaptığı ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı 11. Bölge Müdürlüğü’nün, şirkete yeni bir taşocağı açması için izin verdiği ortaya çıktı. Bu sırada köylüler avukatları aracılığıyla projeyi yargıya taşıdı.
Doğal sit alanı
Cengiz Holding’in açmak istediği taş ocağı, doğal sit alanı olan İkizdere-İşkence Vadisi’nde yer alıyor. Vadi, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından “Termal ve Kış Turizmi Yeni Destinasyonu” olarak belirlenmiş durumda. Yörede bir yandan da Bakanlık tarafından “örnek yayla” modeli uygulanacak.
Dolayısıyla bölge hem örnek yayla hem doğal sit alanı hem de turizm alanı olarak geçiyor. Ünlü Anzer ballarının yapıldığı Anzer Yaylası, Çamlık Mesiresi, Çağrankaya Yaylaları ve Ovit sınırları da İkizdere içinde yer alıyor.
İlçenin ekonomisi genel olarak tarıma dayalı. Başlıca tarım ürünleri çay ve patates ancak az miktarda kivi, mısır, armut ve fındık da yetiştiriliyor. Yaylacılık metoduyla sığır ve koyun beslenirken arıcılık da bölgedeki bir diğer geçim kaynağı.
- NOT: Dünyada koruma altında olan 200 vadiden biri olan ve Cengiz İnşaat tarafından taş ocağı için kullanılacak olan İkizdere Vadisi'nde altı adet Hidroelektrik Santrali çalışırken, iki taş ocağı da aktif olarak faaliyette.
(TP)